“Cú hích” tạo sức hút vận tải hành khách công cộng

Những hạn chế cần khắc phục

Thời gian qua, Hà Nội đã đưa ra nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm phát triển hệ thống giao thông thông minh, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông công cộng. Một trong những bước đi nổi bật là triển khai hệ thống thẻ vé tự động, liên thông cho toàn bộ mạng lưới vận tải hành khách.

Thành phố hướng tới việc giúp người dân có thể sử dụng nhiều phương thức thanh toán khác nhau - từ thẻ vé tháng, thẻ ngân hàng đến tài khoản ví điện tử… để dễ dàng đi lại bằng tàu điện hay xe buýt mà không cần qua bước thu soát vé thủ công. Nhờ đó, không còn cảnh xếp hàng dài mua vé từng chặng, không còn bối rối mỗi khi chuyển tuyến giữa xe buýt hay đường sắt đô thị. Nói cách khác, để thuận lợi nhất cho người dân, Hà Nội đang hướng tới việc liên thông thẻ vé.

Trong tương lai gần, người dân Thủ đô chỉ cần một loại thẻ để sử dụng nhiều phương tiện công cộng như xe buýt và đường sắt đô thị.

Thẻ vé liên thông, hiểu một cách đơn giản, chính là chiếc “chìa khóa” giúp hành khách thanh toán liền mạch và thống nhất trên nhiều phương tiện khác nhau.

Thực tế, từ khoảng cuối năm 2023, Hà Nội đã bắt đầu thí điểm thẻ vé điện tử liên thông đa phương thức trên 25 tuyến xe buýt. Việc triển khai trên các tuyến xuyên tâm, tuyến nội thành và cả ngoại thành, với nhiều loại xe có sức chứa khác nhau, đã đảm bảo tính phổ quát, đồng bộ cho cả hệ thống.

Ngoài việc phát hành thẻ vật lý điện tử (thẻ gắn chíp), từ tháng 4/2024, Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông thành phố Hà Nội đưa vào vận hành ứng dụng "Thẻ vé giao thông Hà Nội" với hình thức thẻ vé QR động (thẻ ảo), áp dụng đối với thẻ vé tháng và thẻ miễn phí đi xe buýt nhằm tạo thuận lợi cho hành khách cũng như tiết kiệm chi phí phát hành thẻ vật lý. Thẻ vé tháng ảo có thể sử dụng không cần internet (offline) phù hợp với mọi hành khách. Những hoạt động nói trên của Hà Nội đã trực tiếp góp phần tăng sức hút của các loại hình vận tải hành khách công cộng của Thủ đô.

Dù có nhiều nỗ lực, tuy nhiên, tại tọa đàm "Giải pháp thanh toán thông minh phục vụ giao thông hiện đại", ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội (Hanoi Metro) đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế nhãn tiền cần sớm khắc phục với hệ thống vận tải hành khách công cộng của Thủ đô hiện nay.

Cụ thể, theo ông Khuất Việt Hùng, hiện nay, ở Hà Nội hay Thành phố Hồ Chí Minh đang sử dụng hệ thống thu soát vé tự động. Ở Hà Nội, từng tuyến có hệ thống riêng, người nào sử dụng vé tháng thì rất thuận tiện, ổn định. Nhưng nếu mua vé lượt thì hành khách phải đến nhà ga rồi đưa tiền cho nhân viên bán vé hoặc mua bằng máy bán vé. Ngoài ra, thẻ vé của hai tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội là Cát Linh - Hà Đông và đoạn trên cao Nhổn - Ga Hà Nội chưa liên thông được với nhau. Mỗi tuyến sử dụng loại thẻ vé riêng. Đây là điểm bất tiện làm giảm đi sức hấp dẫn của vận tải hành khách công cộng.

Giải pháp tăng sức hút

Ông Đỗ Việt Hải, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho rằng, Hà Nội đã có những bước đi sớm nhằm xây dựng chính sách và kế hoạch để phát triển hệ thống thẻ vé thông minh.

Theo đại diện Sở Xây dựng Hà Nội, Thành phố ngay từ sớm đã nhận ra việc xây dựng hệ thống thẻ vé liên thông là nhu cầu thực tế. Không khó để thấy, hiện Chính phủ đã có các quy định về không dùng tiền mặt, nhằm tạo sự thuận tiện, văn minh, thân thiện, minh bạch cho người tham gia giao thông. Trong tương lai, phát triển hệ thống thẻ vé thông minh không chỉ dừng lại ở giao thông vận tải hành khách công cộng mà còn kết nối với các loại hình giao dịch khác.

Về cơ sở pháp lý, Hà Nội đã ban hành những chính sách hết sức cụ thể. Ví dụ, từ năm 2024, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 3680/QĐ-UBND ngày 18/7/2024 về Quy định quản lý, hướng dẫn áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật hệ thống thu vé tự động cho giao thông vận tải công cộng trên địa bàn thành phố Hà Nội. Ngày 9/12/2024, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã chấp thuận chủ trương triển khai hệ thống vé điện tử liên thông đa phương thức trên địa bàn thành phố Hà Nội bằng hình thức thuê dịch vụ công nghệ thông tin.

Hiện tại, Hà Nội đã bước đầu thí điểm thẻ vé điện tử liên thông đa phương thức trên 25 tuyến xe buýt, phát hành thẻ vé tháng ảo có thể sử dụng không cần internet.

Thời gian thuê dịch vụ công nghệ thông tin dự kiến từ năm 2025 đến năm 2030. Bên cạnh đó, Thành phố cũng đã ban hành Quyết định số 6936/QĐ-UBND việc phê duyệt Đề án Giao thông thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đây là những cơ sở, nền tảng quan trọng để xây dựng và triển khai hệ thống thẻ vé liên thông.

Theo ông Đỗ Việt Hải, để xây dựng được hệ thống thẻ vé liên thông, cần xây dựng một chính sách cụ thể cho từng loại hình vé, từng loại hình dịch vụ và bảo đảm tính mở, tính kết nối không chỉ với các loại hình dịch vụ vận tải hành khách mà còn với các loại hình dịch vụ khác. Hệ thống này không chỉ liên thông với vận tải hành khách công cộng mà còn liên thông với thu phí tự động, các bến bãi đỗ xe và sử dụng dịch vụ không chỉ trên địa bàn Thủ đô. Hy vọng trong thời gian tới, hệ thống thẻ vé liên thông này sẽ kết nối trên toàn bộ Việt Nam, mục tiêu cuối cùng là khuyến khích người dân sử dụng vận tải công cộng.

Có thể thấy, việc triển khai thẻ vé liên thông tại Hà Nội là bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển giao thông công cộng thân thiện, hiện đại và bền vững. Khi hệ thống vận hành hiệu quả, không chỉ giúp người dân đi lại dễ dàng hơn, mà còn góp phần chuyển dịch hành vi giao thông từ cá nhân sang cộng cộng.