Còn nhiều “khoảng trống” về an toàn lao động

Vẫn còn tâm lý chủ quan, lơ là

Trong những tháng cuối năm, các ngành nghề, công trình xây dựng... đều đang gấp rút đẩy nhanh tiến độ thi công, đặc biệt trong những năm gần đây số lượng dự án, công trình xây dựng ở Hà Nội tăng nhanh dẫn đến nguy cơ tai nạn lao động tăng theo.

Người lao động cần tuân thủ các quy định về an toàn lao động (Ảnh mang tính minh họa- Lê Thắm)

Dạo một vòng quanh các con đường, tuyến phố, dễ dàng nhận thấy, công nhân xây dựng treo mình làm việc trên cao trong điều kiện đồ bảo hộ thô sơ đã trở thành hình ảnh quen thuộc, phổ biến ở các công trình xây dựng. Nguyên nhân có thể do thiếu thiết bị bảo hiểm, thiếu sự giám sát của chủ công trình, cũng có thể là từ tâm lý chủ quan của người lao động. Chính từ sự chủ quan này đã dẫn đến nhiều vụ tai nạn thương tâm.

Về phía người sử dụng lao động, đa số các đơn vị, doanh nghiệp, chủ dự án, chủ sở hữu các công trình đã quan tâm kiểm soát những yếu tố có nguy cơ mất an toàn lao động tại nơi làm việc; trang bị phương tiện, bảo hộ lao động cho người lao động... Tuy nhiên, vì nhiều lý do, một số đơn vị vẫn coi nhẹ vấn đề bảo đảm an toàn lao động. Đối với người lao động, theo tìm hiểu, hiện nay phần lớn công nhân ngành xây dựng chủ yếu là lao động thời vụ và lao động tự do, không được tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm lao động. Nhận thức của người lao động về các quy định của pháp luật còn hạn chế.

Nhiều lao động không biết hoặc không nắm đầy đủ các quy định của pháp luật về lao động, nên không thể đề xuất, kiến nghị với người sử dụng lao động để đảm bảo doanh nghiệp thực hiện đúng quy định của pháp luật. Cũng vì vậy, rất nhiều người lao động chưa được tập huấn theo quy định, không nắm bắt nội quy, quy trình biện pháp làm việc an toàn, không sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân, một số qua đào tạo nhưng chưa hiểu rõ về công tác an toàn vệ sinh lao động nên việc phòng ngừa tai nạn lao động chưa được quan tâm. Việc không có kiến thức về an toàn lao động đã dẫn đến tâm lý chủ quan trước những rủi ro về an toàn lao động mà bản thân người lao động có thể gặp phải.

Không chỉ ở các công trình xây dựng mà ngay tại chính các làng nghề, an toàn lao động cũng đã và đang bị chủ sử dụng lao động, người lao động bỏ mặc, thờ ơ, không chú trọng quan tâm. Dễ dàng nhận thấy tại các làng nghề truyền thống trên địa bàn thành phố Hà Nội nhiều năm nay đã có sự đổi mới phương thức sản xuất và cải thiện điều kiện làm việc từ thủ công sang sử dụng những kỹ thuật khoa học tiên tiến vào sản xuất, nhờ đó góp phần tăng năng suất, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm làng nghề, tuy nhiên, đi liền với đó là nguy cơ tiềm ẩn rủi ro, tai nạn lao động luôn cận kề.

Theo quy hoạch phát triển nghề, làng nghề thành phố Hà Nội đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030, hiện nay Hà Nội có tới 1350 làng nghề và làng có nghề chiếm 56% số làng ở khu vực nông thôn. Trong đó số làng nghề đã đăng ký và được Thành phố công nhận và cấp bằng là 297 làng nghề. Với quy mô như vậy Hà Nội là địa phương có số lượng làng nghề lớn nhất cả nước với đa dạng các ngành nghề. Hoạt động sản xuất làng nghề của Hà Nội đã thu hút được gần 1 triệu lao động tham gia sản xuất với khoảng 700.000 lao động thường xuyên chiếm 42% tổng số lao động sản xuất công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp trên toàn Thành phố.

Tuy nhiên điều đáng nói hầu hết điều kiện lao động ở các làng nghề đều không đạt tiêu chuẩn như độ ồn, ánh sáng, độ rung, độ ẩm, nhiệt độ cao. Các nguy cơ mà người lao động tiếp xúc ở tỷ lệ cao: 95% tiếp xúc với bụi, 85,9% tiếp xúc với nhiệt, 59,6% tiếp xúc với hóa chất. Nhiệt độ tại khu vực sản xuất của các làng nghề làm bún bánh, tái chế nhựa, giấy đều lớn hơn nhiệt độ môi trường từ 4 – 10 độ C.... Trong các làng nghề đã khảo sát thì 100% làng nghề đều có xảy ra tai nạn lao động tùy theo quy mô sản xuất. Có hiện tượng này phần lớn do người lao động bất cẩn, gây chấn thương (64,1%); bỏng (19,2%); điện giật (16,7%). Các bệnh của người dân làng nghề cao hơn ở các làng thuần nông...

Cần tuân thủ nghiêm quy trình an toàn

Có những bất cập tồn tại nêu trên bởi lẽ tại các làng nghề, bên cạnh các nhà máy, xưởng sản xuất lớn thì vẫn còn nhiều hộ gia đình sản xuất với quy mô nhỏ lẻ, mặt bằng sản xuất chật hẹp, ngay tại nhà, trong khu dân cư. Để tiết kiệm chi phí, thu nhiều lợi nhuận, nhiều hộ sản xuất, kinh doanh vẫn chưa thật sự chú trọng đến việc thực hiện các quy định về đảm bảo an toàn vệ sinh lao động cho người lao động, hầu hết người lao động không tham gia lớp tập huấn, hướng dẫn về bảo đảm an toàn lao động, hầu hết kỹ năng nghề là “cha truyền con nối” nên còn nhiều khó khăn trong quy trình sản xuất, môi trường nơi làm việc.

Trên thực tế, nhiều hộ sản xuất vẫn đang sử dụng máy móc không đảm bảo an toàn, không có tài liệu kỹ thuật phục vụ việc hướng dẫn vận hành thiết bị, không được bảo dưỡng, bảo trì đầy đủ... Trong quá trình làm việc, nhiều lao động không được trang bị hoặc trang bị không đầy đủ phương tiện bảo hộ và bản thân họ cũng chưa thật sự quan tâm đến việc tự bảo vệ bản thân khỏi các rủi ro lao động. Phần lớn người lao động phải thường xuyên tiếp xúc các yếu tố khói bụi, tiếng ồn, hóa chất, họ phải đối diện với nhiều nguy cơ dẫn đến bỏng, đứt tay chân, điện giật, bệnh ngoài da…

Theo ông Nguyễn Duy Trường - Chủ tịch Hội làng nghề dệt Phùng Xá, trên địa bàn xã Phùng Xá vẫn xảy ra các vụ mất an toàn lao động, tuy nhiên phần lớn là những lỗi do sai sót trong quy trình sản xuất, vận hành máy móc, may mắn các vụ tai nạn đa phần không quá nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe của người lao động. Hàng năm phòng Lao động Thương binh và xã hội huyện vẫn thường xuyên tổ chức kiểm tra về an toàn vệ sinh lao động. Đối với các doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn đa phần thường tuân thủ và có đầy đủ các chứng chỉ về an toàn lao động, các hệ thống máy sản xuất có chứng chỉ vận hành và kiểm định về an toàn tuy nhiên các hộ dân sản xuất nhỏ lẻ, họ thường để máy sản xuất trong nhà do đó gặp khó khăn trong việc kiểm tra cũng như phổ biến các quy định về an toàn.

“Người dân do nhận thức còn hạn chế khi được báo đi tham gia các lớp tập huấn, phổ biến về an toàn lao động nhiều người không tham gia vì sợ mất thời gian. Về công tác phòng cháy, chữa cháy nhiều hộ dân để bụi bám vào các thiết bị máy móc do đó tiềm ẩn nguy cơ. Đa phần chỉ những doanh nghiệp có quy mô sản xuất tương đối, họ mới chú trọng đến công tác an toàn lao động. Đầu tư những quy trình đảm bảo an toàn lao động rất tốn kém nhưng chính vì sự an toàn nên nhiều doanh nghiệp vẫn tuân thủ. Tuy nhiên điều quan trọng nhất vẫn phụ thuộc vào ý thức của công nhân, người lao động, họ phải luôn tuân thủ quy trình vận hành của máy móc, các kỹ thuật an toàn trong quá trình làm việc như vậy mới hạn chế xảy ra các sai sót. Mỗi người cần hình thành thói quen nâng cao ý thức an toàn lao động khi đó mới hạn chế được các vụ tai nạn đáng tiếc xảy ra”, ông Trường cho hay./.

Nguyễn Hoa