Cơm in mo cau

Có lẽ, bạn cũng như tôi, chúng ta từng ăn cơm nắm. Gọi là cơm nắm bởi cơm được nhào nặn, được nắm qua vải màn, vải thô hay lá chuối… Nhưng nhớ trong tôi là vị cơm mà mẹ tôi từng nấu, từng in.

Mẹ tôi làm cơm in mo cau để đi cấy đồng xa hay đi gặt lúa cho kịp mùa và trưa không về nhà.

Tôi nhớ khi gà vừa gáy sáng, trời còn mờ sương và chung quanh còn tối om, mẹ tôi đã dậy vo gạo nấu cơm. Tiếng gáo va vào lu nước kêu lanh canh, tiếng vo gạo lạo xạo trong nồi và bóng mẹ tôi chập chờn trên vách.

Gạo mẹ tôi nấu ngày ấy là thứ gạo ruộng dẻo và ngon, sờ tay vào có nhiều cám, khi vo nước đục như sữa. Gạo ruộng thơm và sạch được làm ra từ những mảnh ruộng hiền lành, từ sự chịu thương, chịu khó, từ một nắng hai sương của mẹ tôi và những người nông dân lam lũ như mẹ tôi.

Cơm gạo ruộng nấu bằng lửa rơm cháy đượm khi sôi nghe tiếng lục bục rất đậm và nước cơm sền sệt. Nước cơm này giàu dinh dưỡng thường dùng cho trẻ thiếu sữa nhưng mẹ tôi đã canh vừa nước nên không cần chắt ra. Cơm chín tới, mẹ tôi vần trong tro rơm để cơm chín đều và ngon.

Nồi cơm còn nóng hổi, mẹ tôi dùng đũa cả xới nhanh cơm ra mo và ấn mạnh vào các phía liên tục, hết chiều dọc lại đến chiều ngang cho cơm mềm ra và dính chặt vào nhau thành một khối. Có lẽ do động tác này mà ở quê tôi gọi là cơm in mo cau.

Cơm in mo cau có thể ăn với nhiều thứ nhưng có lẽ hợp hơn cả là muối mè, đậu phộng (cũng có nơi gọi là muối vừng, lạc). Cơm in xong trong khi chờ nguội, mẹ tôi vội rang đậu và mè, mùi đậu và mè rang hòa quyện thơm lừng một góc bếp.

Những khuôn cơm in được cắt ra nhìn trắng mịn, thơm hương mo cau và cả mùi lửa rơm còn đọng lại. Chấm khoanh cơm vào muối mè và đưa lên miệng, vị cơm hòa vị muối mè dẻo mịn và thơm lừng, ăn một lần để nhớ mãi!

Năm tháng trôi, cuộc sống đã nhiều thay đổi. Cơm in mo cau hay cơm nắm đi đường dường như vắng bóng có còn chăng là trong vài nhà hàng muốn tạo hương vị quê mà nấu, mà giữ gìn. Khi gặp lại khiến ta bâng khuâng, xao xuyến!

Cơm in mo cau đã đi vào quá vãng, mẹ tôi và những người dân quê tôi xưa cũng đã về miền mây trắng, mẹ theo những đám mây đến những cánh đồng mà tôi không thể đến được nhưng vị cơm in mo cau dẻo bùi cứ đọng mãi trong tôi.

Lê Phượng