Cần cơ chế, chính sách vượt trội đảm bảo cho Hà Nội ngang tầm thủ đô các nước

Phát biểu tại Hội thảo “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong xây dựng và thực hiện Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”, PGS. TS Bùi Tất Thắng, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển - Bộ Kế hoạch và Đầu Tư đã làm rõ một số vấn đề về xây dựng cơ chế, chính sách "vượt trội", đặc thù đảm bảo lợi thế so sánh và ưu thế cạnh tranh cho Thủ đô thời kỳ 2021-2030.

Chính sách đặc thù, vượt trội cho Thủ đô phải có cái nhìn tổng thể, dài hạn

PGS. TS Bùi Tất Thắng cho biết, về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện mục tiêu phát triển Thủ đô đã được nêu trong Nghị quyết số 15-NQ/TƯ với 8 nội dung. Trong đó có nội dung về hoàn thiện hệ thống pháp luật về Thủ đô với cơ chế, chính sách phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển Thủ đô trong giai đoạn mới.

Định hướng xây dựng cơ chế, chính sách là: “Hoàn thiện hệ thống pháp luật với các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho Thủ đô; xác lập rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm và quyền hạn, khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của Hà Nội; tăng cường phân cấp, phân quyền cho Thủ đô trên một số lĩnh vực; và sớm tổng kết mô hình thí điểm việc thực hiện không tổ chức Hội đồng nhân dân cấp phường trên địa bàn Hà Nội, hoàn thiện tổ chức, bộ máy chính quyền Thủ đô theo hướng tinh gọn, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, liên thông, phù hợp với vai trò, vị trí và yêu cầu phát triển, quản lý Thủ đô trong giai đoạn phát triển mới”.

PGS. TS Bùi Tất Thắng, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển - Bộ Kế hoạch và Đầu Tư nhấn mạnh, vị thế Thủ đô đòi hỏi phải xem Hà Nội là một đơn vị cấp địa phương đặc thù, độc nhất.

Quan điểm, mục tiêu, tầm nhìn và các hướng giải pháp về cơ chế, chính sách “đặc thù vượt trội” để phát triển Thủ đô trong thời gian tới đã được Nghị quyết của Bộ Chính trị xác định rõ. Đây chính là kỳ vọng của lãnh đạo Đảng và Nhà nước cũng như cả nước đối với Thủ đô Hà Nội. Yêu cầu cao cũng tương xứng với vị thế Thủ đô của quốc gia tầm cỡ 100 triệu dân, đến năm 2030 phấn đấu trở thành nước đang phát triển có mức thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển có mức thu nhập cao.

“Vấn đề bây giờ là khẩn trương thiết kế các cơ chế, chính sách “đặc thù vượt trội” cụ thể để thực hiện nhiệm vụ nêu trong Nghị quyết số 15-NQ/TƯ của Bộ Chính trị”, PGS, TS Bùi Tất Thắng lưu ý.

PGS. TS Bùi Tất Thắng cho rằng, Hà Nội đang tiến hành đồng thời ba nhiệm vụ rất quan trọng có tầm ảnh hưởng lâu dài đến sự nghiệp phát triển Thủ đô. Đó là, xây dựng quy hoạch Thủ đô Hà Nội theo Luật Quy hoạch 2017, trong đó tích hợp tất cả các quy hoạch ngành trên địa bàn Thủ đô và quy hoạch các huyện trước đây; điều chỉnh quy hoạch xây dựng và xây dựng Luật Thủ đô mới, thay cho Luật Thủ đô hiện hành. Các giải pháp chủ yếu xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho Thủ đô Hà Nội phải có cái nhìn tổng thể, dài hạn và nhất quán.

Cơ chế vượt trội là thông thoáng hơn, dễ thực hiện và khả thi

PGS. TS Bùi Tất Thắng cho hay, Hà Nội là Thủ đô, đã từng được Bộ Chính trị ban hành nhiều nghị quyết riêng và là địa phương duy nhất có Luật riêng (Luật Thủ đô). Vị thế Thủ đô đòi hỏi phải xem Hà Nội là một đơn vị cấp địa phương đặc thù, độc nhất.

Các cơ chế, chính sách cho Thủ đô phải bảo đảm cho Hà Nội “có trình độ phát triển ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới”. Những kinh nghiệm quốc tế về cơ chế, chính sách cần tham khảo ở đây là thủ đô các nước, phải so sánh với Thủ đô các nước chứ không phải chỉ là với các tỉnh/thành phố khác trong nước. Giữa các luật chuyên ngành (quốc gia) và Luật Thủ đô (áp dụng cho một địa phương), có thể sẽ có những điểm khác biệt về cùng một vấn đề. Vì vậy, khi có sự khác nhau về cùng một nội dung giữa các luật chuyên ngành hiện hành thì khi thực thi, sẽ áp dụng Luật Thủ đô.

Quang cảnh Hội thảo

Bên cạnh đó, Hà Nội là một trong hai thành phố lớn nhất nước, đang có một số vấn đề nổi cộm phải giải quyết, đặc biệt là lĩnh vực quản lý phát triển đô thị (quy hoạch xây dựng, kiến trúc; quản lý đất đai, ô nhiễm môi trường, dự án lớn triển khai chậm gây lãng phí nguồn lực...). Vì vậy, các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội phải thể hiện ở chỗ giải quyết hiệu quả những vấn đề bức xúc này…

“Các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội phải thực sự có tính đột phá mới có hy vọng “tạo bước chuyển có tính đột phá trong huy động sức mạnh tổng hợp” để phát triển Thủ đô. Vậy nên hiểu nội hàm “các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội” như thế nào? Vượt trội ở đây cần được hiểu là thông thoáng hơn, dễ thực hiện và khả thi. Vì vậy, các cơ chế, chính sách phải thể hiện rõ hơn tư tưởng đột phá trong xác định quyền hạn, trách nhiệm; “phân cấp, phân quyền cho Thủ đô” và vận dụng những kinh nghiệm tốt trong mô hình chính quyền đô thị ở một số nước trên thế giới”, PGS. TS Bùi Tất Thắng phân tích.

Về một số nội dung chính sách, PGS. TS Bùi Tất Thắng cho rằng Dự thảo Luật Thủ đô sửa đổi (đang được thảo luận lấy ý kiến rộng rãi) về cơ bản đã đề cập đầy đủ, khá chi tiết các nội dung cũng như hướng vào việc khắc phục được hạn chế của những quy định nêu trong Luật Thủ đô cũ (năm 2012). Đây là hướng đi đúng đắn trong việc xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho phát triển Thủ đô.