Bảo đảm quyền con người là nền tảng cốt lõi của chuyển đổi số

Tại phiên thảo luận chuyên đề “Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số”, trong khuôn khổ Lễ mở ký Công ước Hà Nội, chiều 25/10, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã có bài phát biểu với chủ đề: “Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số - góc nhìn từ Việt Nam”.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại phiên thảo luận.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, sau 25 năm kể từ Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia (Công ước Palermo) được thông qua tại Italia vào năm 2000 - văn kiện pháp lý toàn cầu đầu tiên về phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, thế giới mới chứng kiến sự ra đời của một công ước toàn cầu tiếp theo trong lĩnh vực này - Công ước Hà Nội.

Hành trình từ Công ước Palermo đến Công ước Hà Nội không chỉ là một sự kế thừa mang tính biểu tượng, mà còn phản ánh nỗ lực bền bỉ, đầy trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong việc thúc đẩy hợp tác đa phương, hài hòa hóa pháp luật và xây dựng các cơ chế ứng phó linh hoạt trước những thách thức pháp lý xuyên biên giới ngày càng phức tạp của thế kỷ XXI.

Ông Nguyễn Hải Ninh cho biết, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của Cách mạng công nghiệp 4.0, được định hình bởi các công nghệ đột phá như Trí tuệ nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data), Chuỗi khối (Blockchain) và Internet vạn vật (IoT). Trong đó, dữ liệu đã trở thành nguồn tài nguyên chiến lược, mang lại những giá trị kinh tế và xã hội to lớn, mở ra một kỷ nguyên phát triển mới, nơi mỗi cá nhân đều có thể kết nối, học hỏi và sáng tạo không biên giới.

Tuy nhiên, song hành với những thành tựu công nghệ là sự gia tăng nhanh chóng của tội phạm mạng với quy mô toàn cầu và phương thức hoạt động ngày càng phức tạp. Những mối đe dọa này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa an ninh quốc gia, quyền con người và quyền công dân. “Trong bối cảnh đó, Lễ mở ký Công ước Hà Nội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là diễn đàn để cộng đồng quốc tế cùng thể hiện cam kết, thống nhất hành động trong cuộc chiến chống tội phạm mạng xuyên biên giới”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.

Xuất phát từ tinh thần hợp tác đó và nhận thức rõ những thách thức nêu trên, ông Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, tại Việt Nam, chúng tôi cho rằng giá trị cốt lõi của chuyển đổi số và công nghệ phải được xây dựng trên nền tảng bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong môi trường số.

Để hiện thực hóa quan điểm này, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh đề xuất 4 giải pháp trọng tâm. Trước tiên, cần chú trọng hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ quyền con người, quyền công dân trên môi trường số, dựa trên nền tảng là các điều ước quốc tế về quyền con người.

“Là một quốc gia thành viên của hầu hết các công ước quốc tế quan trọng về quyền con người của Liên hợp quốc, Việt Nam ý thức rõ rằng các văn kiện này không chỉ ghi nhận các quyền cơ bản, mà còn thiết lập các tiêu chuẩn quốc tế để bảo vệ và thúc đẩy các quyền đó trên thực tế. Một bước tiến cụ thể trong tiến trình này chính là việc ký kết Công ước Hà Nội ngày hôm nay, tạo lập một công cụ pháp lý mới nhằm xử lý hiệu quả các hành vi xâm phạm quyền con người, quyền công dân trên môi trường mạng”, ông Nguyễn Hải Ninh khẳng định.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho rằng, cần bảo đảm sự hài hòa giữa pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế, gắn kết giữa nguyên tắc của luật pháp quốc tế và điều kiện đặc thù của mỗi quốc gia. Chúng ta cần thống nhất nhận thức rằng, pháp luật quốc tế dù phổ quát nhưng không thể thay thế hoàn toàn cho khung pháp lý của từng quốc gia. Trên cơ sở đặc thù về kinh tế, văn hóa và xã hội, mỗi quốc gia phải chủ động hoàn thiện hệ thống pháp luật của mình, nhằm bảo đảm tính đồng bộ với luật quốc tế và nâng cao hiệu lực thực thi các cam kết quốc tế tại chính quốc gia mình. Tinh thần này đã được Việt Nam hiện thực hóa rõ nét khi lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến, quy định về bảo vệ quyền con người, quyền công dân được ghi nhận trong một chương riêng biệt tại Hiến pháp năm 2013. Đây được xem là một bước tiến vượt trội trong tư duy lập hiến, khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc bảo vệ và bảo đảm toàn diện các quyền con người, quyền công dân.

Bên cạnh đó, trong những năm qua, Việt Nam đã nỗ lực hoàn thiện khuôn khổ pháp lý thông qua việc sửa đổi, bổ sung và ban hành mới nhiều văn bản quy phạm pháp luật, thiết lập hành lang pháp lý chặt chẽ và chế tài xử phạt nhằm ngăn chặn, xử lý nghiêm minh hành vi xâm phạm quyền con người, quyền công dân trên môi trường số ở cả ba cấp độ: Hình sự, hành chính và dân sự.

“Những nỗ lực nêu trên đã giúp Việt Nam nhận được sự ghi nhận rộng rãi từ cộng đồng quốc tế, thể hiện qua sự hiện diện tích cực của Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế. Đặc biệt, ngày 14/10/2025, Việt Nam tiếp tục được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ thứ hai liên tiếp (nhiệm kỳ 2026-2028)”, ông Nguyễn Hải Ninh thông tin.

Quang cảnh phiên thảo luận.

Đặc biệt, theo Bộ trưởng Bộ tư pháp Nguyễn Hải Ninh, việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân cần gắn với việc bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, bảo vệ quyền con người cần được thực hiện song hành với việc bảo vệ an ninh quốc gia, an toàn trật tự xã hội, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của kinh tế - xã hội.

Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh khẳng định, bảo vệ công dân trên không gian mạng không chỉ có vai trò nòng cốt của Nhà nước mà còn là trách nhiệm của từng cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức và của toàn xã hội. Bởi trong kỷ nguyên số, khi mỗi dữ liệu cá nhân đều có thể trở thành mục tiêu tấn công, thì sự thờ ơ chính là sự tiếp tay cho các hành vi vi phạm. Do đó, bảo vệ không gian mạng phải được xem là một nghĩa vụ đạo đức và pháp lý không thể tách rời của mọi chủ thể trong xã hội; quyền con người trên không gian số chỉ được bảo vệ và tôn trọng thực sự khi mọi chủ thể cùng chủ động, đồng hành và chia sẻ trách nhiệm.

Sự kiện Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng diễn ra hôm nay tại Hà Nội không chỉ là một cột mốc quan trọng trong xây dựng thể chế pháp lý quốc tế về an ninh mạng, mà còn khẳng định vai trò chủ động, trách nhiệm của các quốc gia trong việc thiết lập một khuôn khổ hợp tác toàn cầu để đối phó với tội phạm mạng. Trên tinh thần đó, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh cam kết, Việt Nam sẵn sàng hợp tác toàn diện với các quốc gia thành viên, tổ chức quốc tế và đối tác tư nhân, nhằm xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh, thúc đẩy phát triển bền vững và bảo vệ các giá trị nhân văn toàn cầu.