Vì sao tội phạm ngày càng táo tợn?

Họp báo thông tin kết quả điều tra hung thủ sát hại 6 người dã man

Phương thức thủ ác chưa từng thấy...

Bắt đầu từ những cái tên từng làm chấn động dư luận một thời: Nguyễn Đức Nghĩa, Lê Văn Luyện… Các kênh truyền thông có lẽ có đến hàng nghìn bài viết, clip về những bài viết này và đến giờ, với vụ giết người nghiêm trọng tại Bình Phước cũng vậy, tin tức phủ rợp khắp mọi nơi.

Ngược thời gian trở về năm 2010, cả nước hướng sự chú ý về cái tên Nguyễn Đức Nghĩa – người đã gây ra cái chết cho một cô gái từng được coi là người yêu của anh ta. Càng chú ý hơn khi sát thủ Nguyễn Đức Nghĩa được đánh giá là người có học, đẹp trai, hiền lành. Y cũng có nhiều bạn gái và từng dẫn nhiều cô gái về nhà ra mắt bố mẹ, nhưng chẳng ai ngờ một trong số những cô gái đó đã bị anh ta cắt cổ, vứt xác lên tầng thượng chung cư.

Một năm sau, tâm điểm của dư luận hướng về Bắc Giang với thảm án Lê Văn Luyện sát hại cả nhà tiệm vàng Ngọc Bích để cướp vàng. So với vụ án Nguyễn Đức Nghĩa sát hại người yêu, vụ án do Lê Văn Luyện gây ra khiến dư luận căm phẫn hơn nhiều lần.

Luyện không chỉ đột nhập tiệm vàng Ngọc Bích cướp tài sản mà còn sát hại vợ chồng chủ tiệm. Trong hai người con gái của vợ chồng chủ tiệm vàng, một người bị Luyện cướp đi tính mạng, một người bị thương tích nặng nề. Theo cơ quan điều tra, tổng giá trị tài sản bị Luyện cướp đi là hơn 1,27 tỷ đồng.

Đây chỉ là hai trong số các vụ thảm án gây chấn động cả nước khoảng vài năm về trước. Bẵng đi một thời gian dài, giữa năm 2015, những thảm án lại liên tục xảy ra.

Mới đây, ngày 2-7-2015, trên địa bàn xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An, người dân bàng hoàng phát hiện thi thể 4 người ở lán trại trong rừng. Trên thi thể các nạn nhân có nhiều vết chém. Đáng chú ý, 4 thi thể là những người trong cùng một gia đình.

Chưa hết, 5 ngày sau, vụ thảm án tại xưởng chế biến gỗ Quốc Anh ở ấp 1, xã Minh Hưng, huyện Chơn Thành, tỉnh Bình Phước khiến 6 người tử vong. Theo kết quả điều tra của cơ quan Công an, toàn bộ gia đình 6 người đều đã chết với nhiều vết đâm, chém. Chỉ có một em bé gần 2 tuổi may mắn thoát chết.

Nhiều vụ án man rợ đã xảy ra trong vài năm trở lại đây.

Phân tích tâm lý tội phạm

Trao đổi với báo giới, Thượng tá Trần Đức Châm - Chuyên gia nghiên cứu Xã hội học tội phạm, giảng viên Học viện An ninh Nhân dân bày tỏ quan điểm: Những vụ thảm án xảy ra từ trước đến nay đều có nguyên nhân cụ thể, cơ quan điều tra sẽ có trách nhiệm điều tra sự việc. Tuy nhiên, ở một khía cạnh khác, những vụ thảm án này là hậu quả của việc một bộ phận người bị tác động bởi các yếu tố xã hội trong nước cũng như quốc tế tác động mới có hành vi vi phạm pháp luật. Ngoài ra, môi trường sống, yếu tố stress, nhận thức kém dẫn đến hành vi không có chuẩn mực đã dẫn đến tình trạng này.

“Các đối tượng ở những độ tuổi khác nhau khi chịu tác động từ các yếu tố về văn hóa hay yếu tố xã hội sẽ có những biểu hiện khác nhau. Hiện nay độ tuổi từ 35 trở xuống, 16 tuổi trở lên là đối tượng dễ bị tác động bởi văn hóa phẩm, văn hóa ngoại lai” - Thượng tá Châm nói.

Cũng về vấn đề này, PGS.TS Trịnh Hòa Bình, Giám đốc Trung tâm Điều tra Dư luận xã hội (Viện Khoa học xã hội Việt Nam) lại cho rằng: “Xã hội hiện đại ẩn chứa nhiều mặt trái kích thích người ta phạm tội. Những đối tượng thanh niên xem quá nhiều phim đồi trụy, phim bạo lực và bị ám ảnh bởi những hình ảnh trong đó. Những vụ việc trên cho thấy đối tượng quá man rợn.

Từ thực tiễn nhận thấy, tội phạm thường có một diễn biến tâm lý chung, đó là “lỡ” làm cái này thì phải làm cái khác. Như một số đối tượng “lỡ” thực hiện hành vi hiếp dâm, khi bị nạn nhân chửi bới, đe dọa tố cáo, vì sợ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, hung thủ giết nạn nhân để bịt miệng. Có thể ban đầu, ý định giết người không có trong đầu hắn.

Tội phạm bạo lực có thể chia thành hai loại. Một loại là tội phạm hành động có kịch bản rõ ràng, bố trí kế hoạch thực hiện cụ thể và chi tiết. Hung thủ có đầu óc tỉnh táo, “ra tay” rất lợi hại. Loại này được mệnh danh là tội phạm bạo lực có tổ chức. Hai là loại tội phạm hành động tùy hứng, nghĩ gì làm đó, không cần chuẩn bị trước. Các nhà chuyên môn gọi chúng là tội phạm bạo lực và vô tổ chức.

Thực tế, ngoài hai loại tội phạm bạo lực nói trên, các chuyên gia tâm lý hình sự còn dùng một tên gọi riêng cho đối tượng thứ ba. Đó là tội phạm hỗn hợp. Điều này cho thấy, việc phân loại tội phạm chỉ mang tính tương đối. Thông thường, có 4 giai đoạn tâm lý trong quá trình phạm tội. Trong giai đoạn đầu, người phá án phải suy nghĩ về những sự việc trước khi hung thủ ra tay hành động.

Từ góc độ Tâm lý học có thể lý giải về khía cạnh sự năng động của tuổi trẻ dễ tiếp cận với nhiều tác động tiêu cực từ môi trường xã hội, đặc biệt là qua hệ thống truyền thông Internet hơn là với người lớn tuổi. Nguyên nhân thứ hai là thực trạng thất nghiệp, thiếu việc làm dẫn đến áp lực cả về nhu cầu tồn tại và “danh dự” của tuổi trẻ, trong khi nhiệt tình, mong muốn tự lập, làm giàu, thể hiện…rất mạnh nhưng cơ hội, điều kiện lại hẹp và hết sức khó khăn nên dễ phạm sai lầm rồi dẫn đến “cùng đường”, “liều”, hoặc thất vọng, bất mãn.

Nói về điều này, PGS.TS Đỗ Văn Thọ - Giảng viên môn Tâm lý – Học viện Cảnh sát Nhân dân cho biết, tội phạm là hiện tượng xã hội tất yếu trong điều kiện xã hội còn tư hữu về tư liệu sản xuất, còn tồn tại bất công và phân hoá giàu - nghèo, tuy nhiên, không phải là không ngăn chặn được, nhưng phải là sự chung tay của toàn xã hội một cách đồng bộ (từ việc làm sống lại những giá trị đạo đức truyền thống - đảm bảo hệ thống pháp luật chặt chẽ hiệu lực và các biện pháp đồng bộ, phù hợp với thực trạng trình độ dân trí, kinh tế xã hội của đất nước). Trong đó hết sức quan trọng là ý thức trách nhiệm, tinh thần dũng cảm của mọi người dân trong xây dựng quan hệ tình người trong cuộc sống và đấu tranh chống các loại tội phạm.

Tiến Minh (tổng hợp)