Vai trò đặc biệt quan trọng của Bộ Luật Hình sự

Kỳ 1: Nhiều điểm mới quan trọng

Theo Tiến sỹ Đinh Thế Hưng (Trưởng phòng Tư pháp Hình sự - Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam): Theo thống kê, có khoảng 343 điểm mới so với BLHS năm 1999 và đây thực sự là BLHS mới chứ không phải sửa đổi, bổ sung BLHS cũ. Bộ luật này có những điểm mới rất quan trọng.

	Hướng dẫn tính tổng khối lượng chất ma túy tại Bộ luật hình sự
	Thủ tướng chỉ thị triển khai thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015
	Từ ngày 1.1.2018, sử dụng lao động dưới 16 tuổi có thể bị phạt đến 12 năm tù

Thứ nhất, Bộ luật này đã bãi bỏ một số tội danh được quy định trong BLHS năm 1999, có nghĩa là kể từ 0h ngày 1/1/2018, một số tội danh này sẽ không tồn tại trong BLHS nữa. Tiêu biểu một số tội như: Tội tảo hôn, tội kinh doanh trái phép, tội hoạt động phỉ.

Song song với việc bãi bỏ một số tội, BLHS năm 2015 có những thay đổi quan trọng và đã bổ sung 34 tội danh mới. Có những tội lần đầu tiên xuất hiện như: Tội kinh doanh đa cấp trái phép; tội trốn đóng Bảo hiểm xã hội; tội chiếm đoạt, mua bán mô, bộ phận cơ thể người; tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm hoặc những tội khác liên quan đến hành vi được tách ra từ tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế” trước đây thành những tội khác nhau…

Thứ ba, BLHS năm 2015 đã có những sự thay đổi rất lớn đối với những tội liên quan đến xâm phạm trật tự quản lý kinh tế theo xu hướng sẽ bãi bỏ những tội mang tính chất cản trở thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.

Tiếp đó, BLHS năm 2015 đã được sửa đổi theo hướng thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình đối với 8 tội. Có những tội trước đây bị hình phạt tử hình thì sau 0h ngày 1/1/2018 sẽ không bị hình phạt tử hình nữa, ví dụ như tội cướp tài sản, tội làm hàng giả lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh…

Một thay đổi nữa trong BLHS năm 2015 là thu hẹp phạm vi phải chịu trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi theo hướng những người này chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về một số tội, tức là thu hẹp phạm vi hơn so với BLHS năm 1999.

Thu hẹp phạm vi phải chịu trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi (ảnh minh họa: V.G)

Điều này thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước là bảo vệ người chưa thành niên, phù hợp với Công ước Quốc tế về Quyền trẻ em và phù hợp với công tác đấu tranh phòng chống tội phạm đối với đối tượng là người chưa thành niên.

Bởi lẽ, khi xem xét toàn diện hành vi vi phạm pháp luật của người chưa thành niên, bên cạnh việc cân nhắc họ sẽ bị xử lý như thế nào, cũng cần có những đánh giá đúng đắn về nguyên nhân họ phạm tội, xuất phát từ đâu, từ gia đình, nhà trường hay từ môi trường xã hội…

Cũng theo Tiến sỹ Đinh Thế Hưng: BLHS năm 2015 có rất nhiều điểm mới như vậy nên vấn đề đặt ra trong thời gian tới là làm sao để các quy định này đi vào cuộc sống. Để làm được việc đó, chúng ta phải làm rất nhiều việc.

Thứ nhất là phải tuyên truyền để người dân hiểu tinh thần và nội dung của BLHS mới vì một thực tế hiện nay là rất nhiều người phạm tội do người ta không biết hành vi đó là vi phạm quy định pháp luật. Phải làm cho người dân hiểu rằng hành vi nào bị luật hình sự cấm, và nếu vi phạm thì phải chịu trách nhiệm hình sự.

Thêm vào đó, đặc biệt đề cao công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nội dung, tinh thần của BLHS năm 2015 trong nhân dân. Đồng thời, cần hướng dẫn, giải thích cụ thể những điểm mới trong Bộ luật này để tạo điều kiện cho cơ quan áp dụng pháp luật hình sự, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án áp dụng trong thực tế. Vì vậy, công tác ban hành văn bản giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật hình sự và rà soát lại toàn bộ các văn bản có liên quan đến BLHS cũng là công việc hết sức quan trọng.

Tiếp nữa, liên quan đến việc triển khai thi hành BLHS năm 2015 cũng cần phải có những thủ tục để thực thi Bộ luật đó. Ở đây liên quan cụ thể đến việc tổ chức cơ sở vật chất, trình độ, năng lực của những người tiến hành tố tụng… Đó là những điều cần thiết chú trọng quan tâm trong thời gian tới.