Siết chặt và cụ thể hóa hoạt động báo chí

	Những bức ảnh báo chí gây tranh cãi nhất mọi thời đại
	Lễ kỷ niệm 90 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Nhiều điểm mới

Bản dự thảo Luật Báo chí gồm 6 chương, 58 điều (thêm nhiều điều so với Luật Báo chí 1989, được sửa đổi bổ sung năm 1999 gồm 7 chương, 30 điều). Dự thảo Luật Báo chí 2015 quy định rất chi tiết về hoạt động của nhà báo; vai trò, chức năng của báo chí; tiêu chuẩn của người đứng đầu cơ quan báo chí, cấp phó của người đứng đầu cơ quan báo chí; tiêu chuẩn của tổng biên tập, phó tổng biên tập; những hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí, vấn đề liên kết trong hoạt động báo chí... Đáng chú ý, điều 11 dự thảo quy định cụ thể "Những nội dung và hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí". Trong đó cấm thông tin bí mật đời tư cá nhân và bí mật khác mà pháp luật Việt Nam quy định; thông tin sai sự thật, xuyên tạc lịch sử; phủ nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm dân tộc, anh hùng dân tộc; thông tin không phù hợp với lợi ích của đất nước và nhân dân...

Dự thảo cũng quy định rõ về quyền và trách nhiệm của cơ quan báo chí đối với việc thông tin về vụ án: "Đối với vụ án đang trong quá trình điều tra, truy tố, chưa xét xử thì các cơ quan tiến hành tố tụng có quyền không cung cấp thông tin cho báo chí; báo chí có quyền thông tin theo các nguồn tài liệu của mình nhưng không được quy kết tội danh; phải nêu rõ là nguồn tin riêng của báo, nhà báo và báo chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin”.

Nhiều đóng góp xác đáng tại Hội thảo góp ý xây dựng Luật Báo chí

Về nghĩa vụ giữ bí mật nguồn tin, dự thảo nêu rõ: “Cơ quan báo chí và nhà báo có quyền và nghĩa vụ không tiết lộ tên người cung cấp thông tin nếu có hại cho người đó, trừ trường hợp có yêu cầu của viện trưởng viện kiểm sát nhân dân, chánh án tòa án nhân dân cấp tỉnh và tương đương trở lên cần thiết cho việc điều tra, xét xử tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng".

Đặc biệt, trong dự thảo Luật Báo chí 2015, tại điều 26 qui định về văn phòng đại diện, phóng viên thường trú của cơ quan báo chí, yêu cầu phóng viên thường trú hoạt động ở các địa phương phải có thẻ nhà báo và không bị kỷ luật từ hình thức khiển trách trở lên trong thời hạn một năm tính đến khi đề nghị đặt văn phòng đại diện hoặc cử phóng viên thường trú;…Trong bối cảnh “loạn” nhà báo như hiện nay, thì qui định này được xem là siết chặt hoạt động báo chí qui củ hơn.

Ngoài ra, dự thảo luật lần này cũng quy định về việc quảng cáo trên báo chí và việc liên kết trong hoạt động báo chí. Điều 43 của dự thảo, nhấn mạnh: "Cơ quan báo chí được phép liên kết trong hoạt động với cơ quan báo chí khác, pháp nhân, cá nhân có đăng ký kinh doanh phù hợp với lĩnh vực liên kết theo quy định của pháp luật sau khi được sự đồng ý của cơ quan chủ quản”. Theo đó, một số lĩnh vực mà báo chí được liên kết: Sản xuất chương trình, kênh chương trình phát thanh, truyền hình... Mua các chương trình phát thanh, chương trình truyền hình nước ngoài để biên tập, biên dịch, truyền dẫn, phát sóng tại Việt Nam. Dự thảo quy định cụ thể về thời lượng các chương trình liên kết trên mỗi kênh phát sóng, chương trình phát thanh, truyền hình giải trí, trò chơi truyền hình, truyền hình thực tế có bản quyền, định dạng nước ngoài không vượt quá 10% tổng thời lượng của kênh chương trình.

Cụ thể hóa hoạt động liên kết báo chí

Trao đổi về qui định liên kết trong hoạt động báo chí, đại diện Đài Truyền hình Việt Nam kiến nghị, cần quy định rõ hơn khái niệm về liên kết, cụ thể “liên kết là cùng hợp tác sản xuất và phân chia lợi nhuận”. Bổ sung hành vi vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan và các quy định khác của Luật Sở hữu trí tuệ vào "các hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí". "Một số chương trình liên kết có cái sai. Chúng tôi xác định sai thì phải sửa và đang ngày càng quản lý chặt hơn. Nhưng cần lưu ý VTV có 6 kênh thì đang có tới 4 kênh quảng bá. Đài đều tự túc về kinh phí để sản xuất, không thu phí của khán giả. Có nguồn tiền từ hoạt động liên kết chương trình thì chúng tôi mới có thể có đội ngũ phóng viên, biên tập viên có mặt ở các điểm nóng trên thế giới; hoặc đầu tư trang thiết bị để truyền hình trực tiếp từ biển đảo. Nếu hạn chế các chương trình có nguồn thu cao thì sẽ hạn chế khả năng thực hiện các chương trình công ích chính trị”, đại diện Đài Truyền hình VN chia sẻ.

Xoay quanh qui định này, luật sư Trần Trung Kiên (Công ty Luật TNHH Kiên và cộng sự), cho rằng, liên kết báo chí là hoạt động không có gì mới trong lĩnh vực báo chí. Trước đây và hiện nay, nhiều cơ quan báo chí đã có những hoạt động này. Tuy nhiên, cụ thể hóa nó thành một điều luật thì tại Luật Báo chí năm 1989, được sửa đổi bổ sung năm 1999 chưa có và các văn bản hướng dẫn, Luật Báo chí cũng chưa nêu. Trong khi đó, đây là những hoạt động hoàn toàn phù hợp với thực tiễn trong lĩnh vực báo chí. Nó làm cho hoạt động báo chí nhanh nhạy, hiệu quả hơn.

Thời gian qua Chính phủ đã ban hành Nghị định 159/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản. Và tại điều 17 Nghị định 159/2013/NĐ-CP có quy định về một số hành vi vi phạm hoạt động về liên kết báo chí nhưng chỉ là "trong hoạt động sản xuất chương trình phát thanh, truyền hình" nên cũng chưa thể bao quát được hết hoạt động liên kết trong lĩnh vực báo chí .

Vì vậy, việc ban soạn thảo đưa nội dung về liên kết báo chí thành một điều luật trong dự thảo Luật Báo chí là việc làm cần thiết, phù hợp với thực tiễn. Điều này sẽ giúp cho hoạt động liên kết báo chí được rõ ràng, minh bạch hơn, tạo ra hành lang cần thiết để các cơ quan báo chí phát huy hết sức mạnh của mình trong hoạt động báo chí.

Mặc dù đến thời điểm hiện tại, trên trang web của Bộ Thông tin & Truyền thông, vẫn trắng trơn phần ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật Báo chí 2015, thế nhưng, tại các hội thảo xung quanh vấn đề này và các cuộc họp bên lề, những ý kiến đóng góp cho dự thảo hết sức sôi động và có nhiều ý kiến rất xác đáng. Có ý kiến cho rằng nên thêm chức năng quyền hạn cho báo chí. Cụ thể, báo chí có quyền được thực hiện các quyền hạn liên quan đến kinh tế báo như phát hành, liên doanh liên kết, quảng cáo, thành lập các công ty cổ phần; được tổ chức các hoạt động văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao để phục vụ bạn đọc hoặc để phục vụ các hoạt động vì cộng đồng, đối ngoại. Vì vậy đề nghị chuyển tên gọi từ “tài chính” của cơ quan báo chí thành “kinh tế” của cơ quan báo chí.

Lê Mai