Khắc phục hạn chế, nâng tầm hiệu quả

	Thương lượng tập thể tại cơ sở ngày càng thực chất, hiệu quả
	Chia sẻ kinh nghiệm về đối thoại xã hội tại nơi làm việc
	Quan trọng là kỹ năng của cán bộ công đoàn

Người lao động nêu câu hỏi tại buổi đối thoại giữa lãnh đạo UBND Thành phố Hà Nội với công nhân lao động năm 2019 (ảnh MT)

Đối thoại, thương lượng tập thể ngày càng được chú trọng

Thời gian qua, tình hình quan hệ lao động trên địa bàn Thủ đô đã có những chuyển biến tích cực, góp phần đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng, cải thiện điều kiện làm việc, nâng cao đời sống thu nhập của người lao động, giảm thiểu tranh chấp lao động và đình công. Đạt được kết quả đó có sự đóng góp quan trọng của tổ chức Công đoàn các cấp, trong việc tham gia thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, cơ chế 3 bên, nhất là trong thực hiện đối thoại, thương lượng tập thể.

Cụ thể, hàng năm LĐLĐ Thành phố phối hợp với UBND Thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị đối thoại giữa Chủ tịch UBND Thành phố với công nhân viên chức lao động đồng thời chỉ đạo các LĐLĐ quận, huyện, thị xã phối hợp với cấp ủy, chính quyền đồng cấp tổ chức các hội nghị đối thoại với công nhân viên chức lao động ở địa phương, đơn vị. Tại cơ sở, các hoạt động đối thoại, thương lượng tập thể đã được các doanh nghiệp thực hiện theo quy định.

Hiện có trên 30% doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập có tổ chức Công đoàn đã tổ chức thương lượng, ký kết Thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT). Đặc biệt, ngoài các cuộc đối thoại định kỳ, trên 80% người lao động cho biết doanh nghiệp họ còn tổ chức các cuộc đối thoại đột xuất giữa người lao động và người sử dụng lao động để giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình lao động sản xuất dưới nhiều hình thức khác nhau như gặp gỡ trao đổi tại nơi làm việc; họp giao ban hàng tuần.

Công đoàn ngành Dệt may Hà Nội là một trong hai Công đoàn ngành địa phương trong cả nước ký kết được TƯLĐTT cấp ngành. Một số Công đoàn cấp trên cơ sở đã đại diện cho người lao động ở doanh nghiệp chưa có tổ chức Công đoàn thương lượng thành công và ký kết được TƯLĐTT, điển hình như LĐLĐ quận Long Biên, LĐLĐ quận Cầu Giấy…

Chất lượng đối thoại và thương lượng tập thể ngày càng được nâng cao. Nếu như trước đây nội dung thương lượng, đối thoại chỉ tập trung vào hiếu hỉ, hỗ trợ, thăm hỏi ốm đau, văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao… thì đến nay đã tập trung nhiều hơn đến các nội dung, quyền lợi cốt lõi của người lao động như tiền lương, tiền thưởng, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, chất lượng bữa ăn ca…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận là công tác đối thoại, thương lượng tập thể trong các doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Cơ chế đối thoại và thương lượng tập thể ở doanh nghiệp chưa được các bên quan tâm đúng mức; tầm quan trọng và lợi ích của đối thoại, thương lượng ký kết thỏa ước lao động tập thể chưa được các bên, thậm chí là cả cán bộ Công đoàn các cấp nhận thức sâu sắc; việc triển khai thực hiện còn mang tính hình thức, đối phó, thiếu thực chất.

Số lượng doanh nghiệp ký kết TƯLĐTT chiếm tỷ lệ thấp so với doanh nghiệp có tổ chức Công đoàn, nhiều bản TƯLĐTT hết hạn chưa được doanh nghiệp và công đoàn cơ sở thương lượng, ký mới. Chất lượng TƯLĐTT chưa đảm bảo được mục tiêu của thương lượng tập thể, nội dung chủ yếu là sao chép luật, số lượng Công đoàn cấp trên cơ sở đại diện thương lượng, ký kết TƯLĐTT ở những doanh nghiệp chưa có tổ chức Công đoàn còn ít.

Hoạt động công đoàn cơ sở (CĐCS) ở một số nơi chậm được đổi mới, chưa coi trọng hoạt động đối thoại, thương lượng ký kết TƯLĐTT là vấn đề cốt lõi để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động (NLĐ); hỗ trợ của Công đoàn cấp trên cơ sở đối với CĐCS về hoạt động đối thoại, thương lượng tập thể còn mờ nhạt. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên là do nhận thức của một số lãnh đạo cấp ủy, chính quyền, Công đoàn các cấp chưa quan tâm, coi trọng đúng mức đến việc triển khai, phối hợp chỉ đạo thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, tổ chức Hội nghị NLĐ, thương lượng ký kết TƯLĐTT tại địa phương, đơn vị.

Trong khi đó, hệ thống pháp luật Lao động chưa đồng bộ, một số vấn đề liên quan đến quan hệ lao động phát sinh chậm được cụ thể hóa; Hiệu lực quản lý Nhà nước về lao động của chính quyền cấp quận, huyện còn nhiều bất cập, một số quy định của pháp luật chưa được thực thi nghiêm túc. Mô hình tổ chức, đội ngũ cán bộ Công đoàn và nội dung hoạt động của CĐCS chưa phù hợp với yêu cầu phát triển và chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đặt ra trong giai đoạn mới hiện nay.

Cơ chế bảo vệ cán bộ công đoàn, đặc biệt là bảo vệ cán bộ CĐCS còn thiếu, điều kiện để cán bộ CĐCS hoạt động còn nhiều bất cập, sự hỗ trợ liên kết thực sự về trách nhiệm giữa CĐCS và Công đoàn cấp trên cơ sở còn thiếu. Đặc biệt, trình độ, chất lượng, kỹ năng của đội ngũ cán bộ Công đoàn về đối thoại, thương lượng tập thể chưa đáp ứng được yêu cầu của đòi hỏi thực tiễn của quá trình hội nhập là trở ngại cơ bản tác động đến chất lượng công tác đối thoại, thương lượng tập thể.

Phải tiếp tục nâng cao năng lực đối thoại và chất lượng thương lượng tập thể

Từ thực tế trên, LĐLĐ Thành phố đã xây dựng Chương trình số 06/Ctr-LĐLĐ về “Nâng cao năng lực đối thoại và thương lượng tập thể giai đoạn 2019-2023” , trong đó đặt ra mục tiêu phát huy tối đa nội lực của tổ chức Công đoàn, trên cơ sở tăng cường vai trò của công đoàn cấp trên hỗ trợ, đồng hành, hướng dẫn CĐCS, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về chất và lượng trong đối thoại, thương lượng tập thể tại doanh nghiệp nhằm mang lại quyền lợi tốt hơn cho số đông đoàn viên, người lao động, góp phần thực hiện nhiệm vụ đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng cho đoàn viên, người lao động.

Chương trình đặt ra 4 chỉ tiêu cho công tác đối thoại, trong đó phấn đấu hàng năm có 100% doanh nghiệp nhà nước và 65% trở lên doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài khu vực Nhà nước đã thành lập CĐCS tổ chức Hội nghị người lao động và các hình thức dân chủ khác theo quy định tại Nghị định 149/2018/NĐ-CP của Chính phủ; có từ 90% trở lên doanh nghiệp nhà nước và 70% trở lên doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài khu vực nhà nước đã thành lập CĐCS tổ chức đối thoại tại nơi làm việc; 100% LĐLĐ quận, huyện, thị xã chủ động đề xuất với cấp ủy, phối hợp chính quyền đồng cấp tổ chức được Hội nghị đối thoại giữa lãnh đạo chính quyền địa phương với công nhân viên chức lao động, tổ chức Công đoàn và doanh nghiệp.

Về thương lượng tập thể, Chương trình cũng đặt ra 4 chỉ tiêu gồm: Phấn đấu có từ 75% trở lên doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập đã thành lập CĐCS thương lượng, ký kết được TƯLĐTT; 100% CĐCS phối hợp với Người sử dụng lao động tổ chức thương lượng tập thể định kỳ hàng năm, theo quy định; Thương lượng, ký kết được ít nhất 03 bản TƯLĐTT nhóm doanh nghiệp, TƯLĐTT ngành địa phương...

Để thực hiện mục tiêu và các chỉ tiêu nói trên, LĐLĐ Thành phố đề ra 4 nhóm giải pháp trọng tâm. Trong đó, đối với việc nâng cao số lượng, chất lượng Thỏa ước lao động tập thể, LĐLĐ Thành phố yêu cầu các cấp công đoàn rà soát, lập danh sách các doanh nghiệp đã thành lập công đoàn cơ sở có từ 25 lao động trở lên lấy đó làm căn cứ giao chỉ tiêu ký kết TƯLĐTT tới từng Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở.

Những doanh nghiệp đang hoạt động, đã thành lập công đoàn cơ sở nhưng chưa ký kết TƯLĐTT thì công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở hỗ trợ công đoàn cơ sở thương lượng tập thể, tiến tới ký kết TƯLĐTT. Những doanh nghiệp đang hoạt động, chưa thành lập công đoàn cơ sở, thì công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở đại diện tổ chức thương lượng, ký kết TƯLĐTT.

Bên cạnh đó, LĐLĐ Thành phố cũng yêu cầu các Công đoàn cấp trên cơ sở kết hợp quá trình vận động phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở để hướng dẫn, hỗ trợ công đoàn cơ sở tại những doanh nghiệp chưa ký kết TƯLĐTT tiến hành thương lượng, ký kết TƯLĐTT cấp doanh nghiệp hoặc nhóm doanh nghiệp. Những doanh nghiệp siêu nhỏ đã thành lập công đoàn cơ sở nhưng gặp khó khăn trong thương lượng tập thể cấp doanh nghiệp thì xem xét, tập hợp để thương lượng tập thể theo nhóm doanh nghiệp.

Ngoài ra, LĐLĐ Thành phố yêu cầu hàng năm, công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở thống kê các bản TƯLĐTT có nội dung sao chép quy định của pháp luật, các văn bản nội bộ của doanh nghiệp để hỗ trợ, hướng dẫn CĐCS thương lượng, sửa đổi, bổ sung, ký lại, ký mới; phấn đấu 80% các bản TƯLĐTT chỉ bao gồm các nội dung có lợi hơn quy định của pháp luật.

Đồng thời, LĐLĐ Thành phố đề nghị Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở đẩy mạnh việc hỗ trợ, hướng dẫn, tham gia cùng CĐCS trong toàn bộ quá trình thương lượng tập thể, đặc biệt tại các doanh nghiệp có đông người lao động, quan hệ lao động phức tạp, đã từng xảy ra vi phạm pháp luật, tranh chấp lao động, ngừng việc tập thể và đình công.

Tạ Văn Dưỡng (Ủy viên Thường vụ, Trưởng ban Chính sách pháp luật LĐLĐ TP Hà Nội)