Dấu ấn mang tên Việt Nam tại UNESCO

“Hạ Long trên cạn”-  danh thắng nổi bật toàn cầu

Quần thể danh thắng Tràng An được ví như “Hạ Long trên cạn” với gần 100 hang động tuyệt đẹp. Đây cũng là nơi lưu giữ những vết tích cư trú của người Việt cổ thời tiền sử đã trở thành di sản kép đầu tiên của Việt Nam được Ủy ban Di sản thế giới thuộc UNESCO công nhận với các giá trị về văn hóa, danh thắng nổi bật toàn cầu vào 11 giờ 57 phút giờ Qatar (tức 15 giờ 57 phút giờ Việt Nam) ngày 23/6/2014.

Nằm trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, quần thể danh thắng Tràng An bao gồm ba khu vực liền kề nhau  là Di tích Cố đô Hoa Lư, khu danh thắng Tràng An-Tam Cốc-Bích Động và rừng nguyên sinh Đặc dụng Hoa Lư đã được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt.

Giá trị nổi bật của quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO công nhận dựa trên tiêu chí là: Văn  hóa, vẻ đẹp thẩm mỹ, địa chất, địa mạo; đảm bảo tính toàn vẹn và tính xác thực; đã thực thi và bảo đảm thực thi đầy đủ việc bảo vệ, quản lý di sản.

Điều đặc biệt của Tràng An mà không dễ nơi nào có được, là bên cạnh cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp với những ngọn núi hùng vĩ, hang động huyền bí, sông nước thanh bình, với những đền, chùa, miếu linh thiêng, nơi đây còn chứa đựng bằng chứng về sự tương tác giữa con người và môi trường, thể hiện sự thích ứng của con người với biến đổi về địa lý và môi trường, đặc biệt là những biến đổi khí hậu diễn ra vào cuối thời kỳ băng hà.

Theo PGS-TS Nguyễn Khắc Sử, Trưởng đoàn khảo cổ học quần thể danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động, quần thể danh thắng này mang trong mình lịch sử định cư lâu đời của một bộ phận cư dân ở những niên đại cổ xưa. Tại đây, ít nhất đã có 3 giai đoạn biển tiến, biển thoái, đặc biệt là giai đoạn cách đây khoảng 4.000 - 7.000 năm. Nhưng dù ở thời kỳ nào, thì con người vẫn luôn có mặt ở đây và cư trú trong các hang động đá vôi. Cũng ở đây, vào thế kỷ thứ X, kinh đô Hoa Lư của nước Đại Cồ Việt đã hình thành, mở nền độc lập, tự chủ cho các triều đại kế tiếp của quốc gia Đại Việt, là tiền đề để tiến ra vùng trung tâm Đồng bằng Bắc bộ và lập đô ở Thăng Long. Những giá trị đó vẫn còn lưu dấu với hàng trăm di tích văn hóa, lịch sử, nghệ thuật kiến trúc, tâm linh: qua các thời kỳ, nổi bật là đền vua Đinh Tiên Hoàng, đền vua Lê Đại Hành, chùa Bái Đính, động Thiên Tôn, động Hoa Lư, đền thờ Đinh Bộ Lĩnh...
Chính vì vậy, việc Tràng An trở thành Di sản thế giới kép đầu tiên của Việt Nam được là sự kiện rất đáng tự hào. Điều đó góp phần khẳng định những nỗ lực của Việt Nam trong việc bảo vệ, gìn giữ các di sản văn hóa và thiên nhiên của đất nước cũng như của toàn nhân loại.

Dân ca Ví, dặm đã vươn  xa

Nếu như  niềm vui về quần thể danh thắng Tràng An đã  trở thành Di sản văn hóa của thế giới  thì ngày 27/11/2014 thông tin về dân ca Ví, dặm Nghệ Tĩnh của Việt Nam  đã chính thức được vinh danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại tại phiên họp lần thứ 9 của Uỷ ban liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hoá phi vật thể thuộc UNESCO diễn ra tại Paris (Pháp), đã khiến hàng triệu trái tim Việt Nam như vỡ òa trong niềm xúc động, nghẹn ngào. Kể từ nay, dân ca Ví, dặm không chỉ là tinh hoa nghệ thuật của riêng người dân Nghệ Tĩnh, của dân tộc Việt Nam mà đã trở thành di sản của nhân loại.

Theo dòng chảy của thời gian, từ cuộc sống lao động sản xuất, xây dựng và bảo vệ đất nước, người dân hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đã sáng tạo và lưu giữ được một di sản văn hóa dân gian, đậm đà bản sắc. Với hơn 40 làn điệu độc đáo, dân ca Ví, dặm luôn hiện hữu trong cuộc sống lao động, sinh hoạt văn hóa và trở thành di sản tinh thần, ăn sâu vào đời sống người dân nơi đây. Những giai điệu trữ tình, đằm thắm, sâu lắng tình người luôn là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống thường nhật của người dân Nghệ Tĩnh.  

56229

Ông Phan Thế Phiệt, 70 tuổi ở huyện Yên Thành, là người được Nhà nước tôn vinh là nghệ nhân dân gian, báu vật nhân văn sống, bởi việc gìn giữ dân ca Ví, dặm Nghệ Tĩnh trong cộng đồng qua các thế hệ. Không giấu nổi xúc động ông Phiệt bộc bạch: “Cả cuộc đời đều vì dân ca Ví, dặm. Mấy chục năm qua tôi đã đi khắp nơi để truyền lại cho thế hệ trẻ những lời ca, điệu ví với mong muốn những người dân của Nghệ Tĩnh bây giờ và sau này không quên những làn điệu ấy. Vì thế, khi hay tin dân ca Ví, dặm Nghệ Tĩnh chính thức trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, tôi đã rất xúc động. Đó là niềm hạnh phúc vô bờ bến của những người có tình yêu sâu nặng với dân ca ví dặm như chúng tôi”.

Như ai đó đã nói, dân ca ví, dặm là tiếng nói của người dân xứ Nghệ Tĩnh, nói mà hát, hát mà nói. Bao giờ người Nghệ Tĩnh mất đi giọng nói thì lúc đấy mới mất đi tiếng hát ví dặm của mình. Có lẽ, sức sống và giá trị nhân văn của làn điệu dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh  chính là ở chỗ ấy. Đó là sức sống mãnh liệt, bền bỉ mà sâu lắng, da diết tình người của văn hoá Việt Nam trong dòng chảy hội nhập. Bởi thế, dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh đã vươn cao, bay xa và trở thành di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Lê Mai