Cần bổ sung vai trò đại diện của tổ chức Công đoàn

Công nhân mừng

Là công nhân của một doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Cơ khí xây dựng, cuộc sống của gia đình anh Nguyễn Văn Tiến (Ngọc Hồi, Thanh Trì, Hà Nội) hết sức chật vật bởi anh thường xuyên bị công ty nợ lương. "Ngành xây dựng gặp khó, hàng hóa công ty làm ra không đủ sức cạnh tranh, bị tồn đọng nhiều, lương công nhân thường xuyên bị chậm, có khi cả nửa năm. Trong khi đó vợ tôi không có việc làm, hai con còn nhỏ, kinh tế gia đình trông cả vào lương của tôi. Tôi thường xuyên phải chạy xe ôm ngoài giờ để kiếm thêm", anh Tiến chia sẻ. Chính bởi vậy, khi nghe tin Chính phủ quy định, từ 1/3/2015, doanh nghiệp chậm trả lương cho NLĐ từ 15 ngày trở lên sẽ bị phạt lãi, anh Tiến rất vui: "Nếu quy định này được thực hiện nghiêm thì không chỉ riêng tôi mà rất nhiều CNLĐ khác trong ngành xây dựng sẽ không còn nơm nớp lo bị trả lương chậm và nợ lương nữa, vì tình trạng nợ lương trong ngành xây dựng đang rất phổ biến".

Chị Nguyễn Thu Hằng, CNLĐ tại Khu công nghiệp Sài Đồng B, Long Biên Hà Nội cũng bày tỏ sự đồng tình với quy định doanh nghiệp chậm trả lương sẽ bị phạt lãi. "Tình trạng doanh nghiệp nợ lương, chậm lương của người lao động vẫn phổ biến. Nhiều nơi công nhân tiến hành đình công, ngừng việc tập thể để đòi chủ trả lương, nhưng hầu hết các doanh nghiệp vẫn làm ngơ. Công nhân đi làm chỉ biết trông vào lương chứ có khoản thu nào khác đâu? Mong rằng quy định này sẽ được thực hiện triệt để, để người sử dụng lao động có ý thức hơn trong việc chi trả tiền lương cho người lao động", chị Hằng nói.  

Tuy vậy, cả anh Tiến và chị Hằng đều không tránh khỏi những băn khoăn. "Không biết quy định này có được thực hiện triệt để không, vì theo tôi được biết, trước đây, Chính phủ từng có quy định phạt doanh nghiệp chậm trả lương, nhưng đến nay tình trạng nợ lương vẫn phổ biến, hơn nữa nếu doanh nghiệp lách luật, không nợ lương hoàn toàn mà trả tạm ứng, trả luân phiên, nhỏ giọt thì có bị phạt hay không, phạt như thế nào?", anh Tiến thắc mắc. Còn chị Hằng thì thở dài: "Người lao động trong lúc khó khăn chỉ mong nhận được lương là tốt lắm rồi, không ai muốn bị nợ để đòi lãi cả, nếu có đòi, lãi cũng chẳng được bao nhiêu. Doanh nghiệp đã không có tiền để trả lương, thì sẽ khó có tiền để trả lãi".

Doanh nghiệp lo

Trái ngược với ý kiến của những người lao động, đại diện những doanh nghiệp vừa và nhỏ tỏ ra lo lắng. Trao đổi với PV, ông Nguyễn Văn Đức, giám đốc một công ty về vật liệu xây dựng có trụ sở trên địa bàn quận Cầu Giấy cho rằng, bản thân doanh nghiệp đa phần đều quan tâm đến đời sống của người lao động. Nhưng thực tế, nhiều khi đã cố xoay tiền để chi trả lương cho nhân viên nhưng có thời điểm rất khó khăn. Hiện nay, việc công ty có quỹ lương ổn định 500 triệu đồng để đảm bảo cho gần 40 lao động đang là một thách thức lớn. Do đó việc chậm lương 10 hay 15 ngày  là việc có thể chấp nhận được. Nếu chậm mà bị phạt, nhưng phạt vẫn không thể giải quyết được vì thực tế công ty vẫn không có đủ tiền trả.  Ông Nguyễn Hữu Đoan, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Hải Dương cũng cho rằng, nếu doanh nghiệp có tiền trong tài khoản mà không trả lương cho  NLĐ thì phải xử phạt hành chính nhưng số này rất ít. Tuy nhiên, trong bối cảnh sản xuất kinh doanh khó khăn, hàng hóa tồn đọng nhiều, DN không thanh khoản được nên muốn trả lương cho người lao động cũng không thực hiện được. Nghị định cần phải làm rõ hơn việc chậm trả lương trong thời hạn bao nhiêu tháng sẽ bị phạt, hay cứ chậm một tháng là bị phạt ngay.  

Đại diện một số doanh nghiệp khác thì cho rằng, trên thực tế, đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nếu như việc chi trả chậm tiền lương bị phạt tiền nặng họ sẽ tiến hành giải pháp sa thải bớt lao động để giảm tối thiểu quỹ lương và lúc đó người lao động sẽ là người gặp khó khăn.

Một số nội dung chưa hợp lý

Với chức năng đại diện bảo vệ, chăm lo cho người lao động, hầu hết các cán bộ Công đoàn khi được hỏi đều cho rằng, quy định xử phạt doanh nghiệp chậm trả lương là một biện pháp mạnh để quản lý tốt hơn việc trả lương, răn đe các doanh nghiệp cố tình vi phạm chính sách tiền lương, bảo vệ quyền lợi người lao động. "Nghị định này có hiệu lực sẽ khiến các doanh nghiệp có ý thức hơn trong việc trả lương cho người lao động. Ngược lại người lao động cũng yên tâm hơn trong việc nhận tiền lương từ chủ sử dụng lao động. Tinh thần lao động của họ sẽ tăng và lúc đó người sử dụng lao động chính là người hưởng được thành quả mang đến từ chính người lao động", TS Đặng Quang Điều, Trưởng ban Chính sách kinh tế xã hội và thi đua khen thưởng (Tổng LĐLĐ Việt Nam) khẳng định.

Mặc dù có tính ưu việt, nhân văn, song  theo TS Đặng Quang Điều, một số nội dung trong Nghị định 05/2015/NĐ-CP vẫn chưa thực sự hợp lý. Nghị định quy định việc doanh nghiệp trả lãi dựa trên mức lãi suất tiền gửi, trong khi người lao động không lấy lương để gửi cho doanh nghiệp, mà bản thân doanh nghiệp đang nợ lương của người lao động (tức là doanh nghiệp đang vay của người lao động). Chính vì vậy, mức lãi suất làm căn cứ để doanh nghiệp trả lãi nếu chậm lương của người lao động phải được tính dựa trên lãi suất tiền vay (cao hơn quy định hiện hành khoảng 3-4%) mà Ngân hàng Nhà nước quy định. Tính như vậy mới chặt chẽ và hạn chế được việc doanh nghiệp dùng quỹ tiền lương chậm trả cho lao động để quay vòng. Mặt khác, theo TS Đặng Quang Điều, thay vì việc quy định các doanh nghiệp chậm lương phải trả lãi cho từng lao động, nghị định cũng nên bổ sung vai trò đại diện của các tổ chức Công đoàn trong việc xử lý chậm lương, nợ lương của lao động. Nên để CĐCS đứng ra đòi số tiền lãi này. Số tiền lãi mà doanh nghiệp trả có thể được Công đoàn gửi lại cho người lao động, hoặc cũng có thể chuyển vào quỹ phúc lợi để chăm lo đời sống cho công nhân lao động.

Ngọc Tú