Về huyện miền núi đạt nông thôn mới đầu tiên của cả nước

Từ huyện nghèo...

Huyện Vũ Quang được thành lập từ năm 2000, thời điểm đó huyện gặp muôn vàn khó khăn như: địa bàn ở xa các đô thị lớn; đội ngũ cán bộ mới, thiếu về số lượng và kinh nghiệm thực tiễn; kết cấu hạ tầng yếu kém, giao thông, thông tin liên lạc hết sức khó khăn; thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 1,7 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo cao nhất tỉnh (54,1%).

Với ý chí kiên cường của nhân dân, đoàn kết và sáng tạo của đội ngũ cán bộ cùng hệ thống chính trị đã từng bước vươn mình, thay đổi diện mạo tại huyện miền núi hơn 20 tuổi.

... Đến nơi hội tụ đầy đủ các tiêu chí

Một góc huyện Vũ Quang sau 22 năm thành lập.

Sau 3 cuộc cách mạng "Xóa nhà tranh tre dột nát", "Xóa đói giảm nghèo bền vững" và cuộc cách mạng "Phong trào xây dựng nông thôn mới", Vũ Quang trở thành một điểm sáng của cả nước về huyện miền núi vượt khó với diện mạo của đơn vị hành chính trẻ có sự hội tụ đầy đủ những tiềm năng về công nghiệp hiện đại, nông nghiệp tiên tiến, trung tâm nghiên cứu khoa học và du lịch sinh thái... là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư, các nhà khoa học và du khách muôn phương.

Nằm cách trung tâm thành phố Hà Tĩnh khoảng 70km, dọc huyện lộ 552 từ huyện Đức Thọ lên đến thị trấn Vũ Quang đã có biết bao đổi thay.

Nhà cửa cao tầng mọc lên san sát nhau, những vườn cây ăn quả xanh rợp bóng, tuyến kênh mương đại thủy nông Ngàn Trươi được người dân ví như một vòi nước bạc cung cấp nước cho hàng ngàn hộ dân phát triển chăn nuôi, trồng trọt.

Vũ Quang là vậy, là mạch nguồn của một vùng địa chính trị đầy trầm tích lịch sử, nơi có căn cứ địa của nghĩa quân Phan Đình Phùng với hào khí Cần Vương đã trầm tích trong thế núi, hình sông.

Nơi có Vườn Quốc gia Vũ Quang với diện tích hơn 55.000 ha và hồ Ngàn Trươi cùng hàng trăm kiệt tác thiên nhiên độc đáo như: Thác Thang Đày cao hơn 40m tựa hồ dải mây trắng buông xuống đại ngàn; khe Rào Rồng dài hơn 20km, nước trong như mắt ngọc, uốn lượn quanh co chín khúc qua những vách núi cheo leo.

Tượng đài Phan Đình Phùng được xây dựng tại núi Động Voi, thị trấn Vũ Quang.

Vũ Quang được người dân bao thế hệ, học sinh biết đến khi nghĩa quân Phan Đình Phùng với phong trào Cần Vương được ghi vào sách giao khoa Lịch sử; tại huyện Vũ Quang Thành cụ Phan được xây dựng rộng khoảng hơn 2 km2, bao bọc bởi những vách đá tự nhiên gần như dựng đứng; các lán trại trong thành được xây dựng trong 2 năm, từ 1887 đến 1889 với vật liệu chủ yếu là cây lá trong rừng nên đã phong hóa theo thời gian, nay không còn dấu tích gì để lại.

Căn cứ nghĩa quân Phan Đình Phùng tuy nằm sâu giữa rừng núi hiểm trở, nhưng với tầm ảnh hưởng lớn đã trở thành "Thủ đô kháng chiến chống Pháp" của đồng bào miền Trung trong suốt cuối thế kỉ thứ XIX, từ 1885 đến 1895.

Khi đến Vũ Quang ghé thăm Thành Phan Đình Phùng phải men theo tuyến đường độc đạo ngoằn nghèo, chúng ta tranh thủ dừng chân nghỉ ngơi và dâng hương tại "Nhà bia tưởng niệm Phan Đình Phùng và nghĩa quân", còn gọi là “Miếu thờ cụ Phan”.

Lịch sử đã nhắc đến vùng đất này như "Đôi mắt chim ưng" nơi cửa ngõ Đông tiền tiêu của căn cứ địa nghĩa quân Phan Đình Phùng. Ngay lối vào Miếu thờ còn có hai cây cổ thụ sừng sững đứng đối xứng nhau, cao chọc trời, tỏa cành lá sum suê, có hình dạng y hệt hai chiếc lọng rừng khổng lồ, bốn mùa rợp bóng.

Từ xưa, dân sơn tràng truyền miệng nhau rằng, linh hồn của hai vị tướng Phan Đình Phùng và Cao Thắng nhập vào hai cây cổ thụ này nên không một ai dám đụng rìu tới.

Nơi đây không chỉ có bề dày lịch sử mà còn là điểm thắng cảnh rừng xanh nước biếc, Vườn quốc gia Vũ Quang được thành lập năm 2002, có diện tích hơn 55.058ha, nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Hà Tĩnh, cách TP. Hà Tĩnh 75km, là nơi sinh sống của nhiều loài sinh vật đặc hữu chỉ có ở Việt Nam, trong đó có loài Sao La được phát hiện đầu tiên tại Việt Nam.

Với đặc điểm đa dạng sinh học cao và các giá trị văn hóa, lịch sử nổi bật, Vườn quốc gia Vũ Quang không chỉ là khu bảo tồn đa mục đích mà còn có tiềm năng phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Trong lòng hồ chứa nước Ngàn Trươi có hơn 30 đảo lớn nhỏ, đang thu hút tiềm năng phát triển ngành du lịch.

Ngoài ra Vũ Quang còn được chọn xây dựng Hồ Chứa Nước Ngàn Trươi (Công trình Thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang). Công trình hồ chứa nước Ngàn Trươi được khởi công vào tháng 6/2009 với tổng mức đầu tư trên 7.857 tỷ đồng do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư có dung tích 775 triệu m3 nước, cao trình đập 53,9m, bề rộng đỉnh đập 12m, là hồ chứa nước lớn nhất Hà Tĩnh và là một trong ba hồ chứa nước lớn nhất Việt Nam đến thời điểm hiện nay (chỉ sau hồ Dầu Tiếng và hồ Cửa Đạt).

Dự án tạo môi trường nuôi trồng khoảng 5.991ha thủy sản; cung cấp nguồn nước cho mỏ sắt Thạch Khê; giảm lũ và cải tạo môi trường sinh thái hạ du và phát triển du lịch.

Hiện nay trong lòng hồ có hơn 30 đảo lớn nhỏ tạo điểm nhấn cho việc phát triển du lịch dịch vụ, nuôi trồng thủy sản... đánh thức tiềm năng vốn ngủ quên từ bao đời của vùng đất đồi núi.

Song song với đó, nguồn nước thuận lợi phát huy thế mạnh của các loại cây ăn quả như cam, bưởi, hồng... kết hợp nuôi ong lấy mật, chăn nuôi... trở thành mũi nhọn kinh tế với các mô hình vườn và trang trại điển hình, tạo việc làm, tăng thu nhập ổn định cho người lao động, góp phần xây dựng quê hương Vũ Quang ngày một đẹp giàu.

Tiếp tục kế thừa mạch nguồn lịch sử để phát triển

Trong sự phát triển chung của cả tỉnh, Vũ Quang đã kế thừa mạch nguồn lịch sử và hào khí Cần Vương, không ngừng nỗ lực vươn lên, giành được nhiều thành tựu mới. Thành tích nổi bật nhất cũng là bước đột phá mạnh mẽ của Vũ Quang là xây dựng Nông thôn mới.

Tháng 3/2021, Vũ Quang được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn Nông thôn mới - trở thành huyện biên giới đầu tiên của cả nước về đích Nông thôn mới.

Vũ Quang cũng vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba của Chủ tịch nước vào tháng 9/2021. Kỳ tích này là sự kết tinh của tinh thần kiên cường, vượt khó, khát vọng vươn lên thoát khỏi đói nghèo của các thế hệ người dân nơi đây.

Huyện Vũ Quang được được công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới.

Đến nay, Vũ Quang đã xây dựng 1.277 vườn mẫu và 60 khu dân cư kiểu mẫu đạt chuẩn; 1.845 mô hình kinh tế cho thu nhập trên 100 triệu đồng/năm; thu nhập bình quân đầu người toàn huyện đạt gần 45,1 triệu đồng/năm. Đời sống vật chất lẫn tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao.

Trao đổi với Lao động Thủ đô, Bí thư Huyện ủy Vũ Quang Nguyễn Thị Hà Tân cho biết: “Sống trên mảnh đất địa linh, các thế hệ cán bộ cũng như người dân Vũ Quang luôn học tập và xây dựng phát triển theo tinh thần hào khí Cần Vương.

Nhìn lại sau 22 năm thành lập huyện nay Vũ Quang đã đổi mới là điểm tựa, niềm tin để Đảng bộ và Nhân dân huyện nhà viết tiếp trang sử mới. Cán bộ, đảng viên và nhân dân Vũ Quang sẽ phát huy các giá trị truyền thống, kinh nghiệm của các bậc tiền bối; đồng thời khơi dậy khát vọng và sức mạnh trong nhân dân, quyết tâm xây dựng huyện nhà trở thành vùng quê trù phú”.

Kỷ niệm 175 năm ngày sinh Đình nguyên Tiến sĩ Phan Đình Phùng là dịp để tỉnh Hà Tĩnh, huyện Vũ Quang, và toàn thể nhân dân thêm một lần được soi bóng tiền nhân, bồi đắp những khát vọng mới trên hành trình vươn tới. Hẳn rằng, hào khí Cần Vương - mạch nguồn mạnh mẽ từ đại ngàn Vũ Quang sẽ tiếp tục thấm quyện trong mỗi bước đi của quê hương.

Doãn Đạt