Tháng Tám đến Vạn Phúc, lặng nghe lời Người vọng mãi

Một không gian lịch sử tĩnh lặng nhưng hùng tráng

Cách trung tâm Hà Nội chừng hơn 10km, làng lụa Vạn Phúc vẫn giữ được vẻ yên bình trong nhịp sống hiện đại. Nơi đây không chỉ nổi bật bởi nghề dệt lụa tơ tằm đã trở thành Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia mà còn là nơi lưu giữ những kỷ niệm vàng son của cách mạng.

Làng Vạn Phúc, vùng đất nổi tiếng với nghề dệt lụa tơ tằm truyền thống, nay thuộc phường Hà Đông, thành phố Hà Nội.

Những ngôi nhà cổ, những con ngõ nhỏ nơi từng bao lần gợi nhớ về một thời kỳ đầy thử thách và hào hùng của đất nước. Ẩn mình trong khuôn viên làng, ngôi nhà của cụ Nguyễn Văn Dương nay đã trở thành Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh là chứng tích sống động của lịch sử cách mạng Việt Nam.

Ngôi nhà nhỏ nằm yên bình giữa khu làng, có vẻ giản dị nhưng lại chứa đựng một lịch sử hào hùng, nơi Bác Hồ đã từng bí mật nghỉ lại, chuẩn bị cho một chiến dịch quan trọng: phát động toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp. Cũng chính tại ngôi nhà này, trong hai ngày 18 và 19/12/1946, Người đã chủ trì Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương mở rộng và cũng tại đây, viết nên bản hùng văn “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” - lời hiệu triệu thiêng liêng vang vọng khắp non sông.

Ngôi nhà của cụ Nguyễn Văn Dương nay đã trở thành Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, là chứng tích sống động của lịch sử cách mạng Việt Nam.

Tầng một của ngôi nhà hiện nay trưng bày những hình ảnh và hiện vật gắn liền với thời gian Bác sống và làm việc tại đây. Hai bức tranh sơn dầu lớn trên tường ghi lại hai khoảnh khắc lịch sử: một là hình ảnh Bác chủ trì Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương mở rộng và một là cảnh Bác ngồi viết “Lời kêu gọi kháng chiến”. Những bức tranh này không chỉ tái hiện chân thực khoảnh khắc mà còn khắc họa tinh thần kiên định và quyết đoán của một vị lãnh tụ đứng trước vận mệnh của dân tộc.

Lên tầng hai, không gian nhỏ bé nhưng vô cùng thiêng liêng, căn phòng chỉ rộng hơn 10m² vẫn giữ nguyên vẹn những đồ vật mà Bác đã sử dụng. Chiếc giường gỗ đơn sơ, chiếc gối gỗ sơn màu huyết dụ, và chiếc án thư nhỏ với chân con tiện là những hiện vật quý giá, cho thấy sự giản dị mà vô cùng kỷ luật, mạnh mẽ trong từng thói quen của Bác. Bên cạnh đó, đôi tạ tay, chậu thau nhỏ là minh chứng cho thói quen luyện tập thể chất, một phần quan trọng trong lối sống kỷ luật và ý chí vững vàng của Người.

Ngôi nhà nơi Bác Hồ viết “Lời kêu gọi kháng chiến” vào tháng 12/1946, được xây dựng vào năm 1941 - 1942, có 3 gian, 2 tầng. Bên phải và bên trái ngôi nhà chính là hai dãy nhà ngang, mỗi dãy 3 gian, trước đây đặt khung cửi, đồ dùng của gia đình, nay được sửa chữa, nâng cấp trần và nền.

Đúng vào những ngày lịch sử, khi Bác Hồ phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, mỗi lời của Người như là mệnh lệnh thiêng liêng khơi dậy sức mạnh đoàn kết của toàn dân. Chính từ những ngôi làng nhỏ bé, nơi những người dân giản dị như cụ Nguyễn Văn Dương đã giúp đỡ Bác, dân tộc ta đã vượt qua mọi gian khổ, kiên cường đứng lên, bảo vệ nền độc lập tự do. Những ngôi nhà, những con ngõ ở Vạn Phúc đã thầm lặng giữ gìn những ký ức ấy, để mỗi thế hệ hôm nay không bao giờ quên sự hy sinh và cống hiến của bậc tiền bối.

Kết hợp giữa văn hóa làng nghề và truyền thống yêu nước

Tuy là một làng nghề dệt lụa nổi tiếng, nhưng ngôi nhà của cụ Nguyễn Văn Dương lại gắn liền với một dấu ấn cách mạng vĩ đại. Những dãy nhà ngang được phục dựng lại mô phỏng không gian sinh hoạt, sản xuất của gia đình cụ Dương. Các khung cửi dệt lụa cùng các vật dụng sinh hoạt truyền thống không chỉ gợi nhớ về nghề nghiệp lâu đời của làng, mà còn là nơi Bác Hồ nghỉ ngơi, làm việc trong những ngày bí mật. Đây cũng là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống yêu nước và văn hóa làng nghề, thể hiện tinh thần đoàn kết và sự hỗ trợ vô điều kiện của nhân dân đối với cách mạng.

Ngôi nhà 5 gian được phục dựng nguyên gốc, trước kia là nơi hồ vải của gia đình ông Nguyễn Văn Dương, nay là phòng trưng bày bổ sung di tích.

Ngoài ra, không gian trưng bày còn giới thiệu các hình ảnh, tài liệu, sách báo phản ánh toàn cảnh cuộc kháng chiến chống Pháp dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những bức ảnh đen trắng, những dòng chữ nhuốm màu thời gian mang đến cho người xem cảm giác như trở lại những năm tháng hào hùng của dân tộc, nơi từng bước đi của Bác và các chiến sĩ là bước đi của lòng yêu nước bất diệt.

Không chỉ là một di tích lịch sử, Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Vạn Phúc còn là biểu tượng thiêng liêng của tình yêu quê hương, lòng kính trọng và sự hy sinh cao cả của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nơi đây đã trở thành điểm đến giáo dục lịch sử quan trọng, đặc biệt đối với học sinh, sinh viên và những ai muốn tìm hiểu về cuộc đời hoạt động của Bác Hồ, cũng như công cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam.

Trải qua gần 80 năm với nhiều biến động lịch sử, căn phòng nơi Bác viết “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” cùng các di vật quý vẫn được giữ gìn, bảo vệ tốt.

Không ít du khách nước ngoài đến Vạn Phúc không chỉ để mua sắm lụa mà còn bị cuốn hút bởi câu chuyện lịch sử đầy bất ngờ. Họ ngạc nhiên khi biết rằng, giữa một xưởng dệt thủ công yên bình, giữa tiếng khung cửi gõ nhịp đều đặn, lại từng là nơi Bác Hồ nghỉ lại và làm việc. Việc được tận mắt nhìn thấy nơi Bác viết “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, một văn kiện lịch sử quan trọng, đã mở ra cho du khách không chỉ hiểu biết về lịch sử Việt Nam, mà còn trải nghiệm tinh thần bất khuất của dân tộc qua lăng kính văn hóa.

Anh Trần Hồng Trường, một người con của Thủ đô Hà Nội xúc động chia sẻ hôm nay là lần thứ ba anh trở lại nơi này. Mỗi năm, vào dịp Quốc khánh 2/9 hay dịp sinh nhật Bác, anh đều dành thời gian đến thăm ngôi nhà lưu niệm này. Mỗi lần đặt chân tới đây, anh như được sống lại không khí thiêng liêng của những ngày đầu toàn quốc kháng chiến, khi cả dân tộc đứng lên bảo vệ nền độc lập non trẻ.

Anh Trần Hồng Trường tham quan phòng trưng bày tại Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh.

“Trong những ngày nghỉ lễ Quốc khánh 2/9, tôi nhất định sẽ đưa các cháu nhỏ nhà tôi đến đây. Tôi muốn các cháu được tận mắt chứng kiến, được cảm nhận rõ hơn tinh thần và khí thế của một thời kỳ lịch sử hào hùng. Dù Bác chỉ ở lại nơi này trong vài ngày ngắn ngủi nhưng dấu ấn Người để lại là cả một chương sử bất diệt, một cột mốc thiêng liêng không thể nào quên. Với tôi, đây không chỉ là nơi để tưởng niệm mà còn là bài học sống động nhất về lòng yêu nước, về tinh thần bất khuất và ý chí sắt đá bảo vệ độc lập dân tộc”, anh Trường chia sẻ.

Từ ký ức đến hành động, lan tỏa niềm tự hào dân tộc

Trong không khí náo nức chờ đón Lễ diễu binh, diễu hành chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, chị Nguyệt Anh, một người con của Thành phố Hồ Chí Minh, đã tranh thủ ghé thăm Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại làng Vạn Phúc. Chuyến đi không chỉ là dịp để chị tìm lại những kỷ niệm về Bác Hồ, mà còn là cơ hội để sống lại một thời kỳ lịch sử mà mỗi người Việt Nam luôn tự hào.

Nhiều hoạt động về nguồn, sinh hoạt chính trị đã được tổ chức tại di tích Nhà Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc tháng 12/1946 nhằm giáo dục truyền thống cách mạng, để các thế hệ không ngừng học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Chị Nguyệt Anh xúc động chia sẻ sau chuyến thăm đầy cảm xúc: “Tôi từng học về “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” qua sách giáo khoa, nhưng chỉ khi được tận mắt chứng kiến chiếc bàn gỗ mộc, đèn dầu leo lét, chiếc giường tre đơn sơ nơi Bác từng nghỉ lại, tôi mới cảm nhận sâu sắc ý nghĩa lịch sử của từng kỷ vật. Mọi thứ rất đỗi giản dị, nhưng lại chất chứa một tinh thần thép - tinh thần của cả một dân tộc đang chuẩn bị bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ, đầy gian khổ mà kiên cường”.

Chuyến đi không chỉ giúp chị ôn lại bài học lịch sử đã từng đọc mà còn là cơ hội quý báu để hiểu hơn về phong cách sống, tầm nhìn và ý chí kiên cường của vị lãnh tụ đã dẫn dắt dân tộc Việt Nam vượt qua những thời khắc gian nan nhất. Đây là một dịp để hiểu sâu sắc hơn về Bác Hồ, về người lãnh đạo với tầm nhìn vượt thời gian, luôn đặt quyền lợi dân tộc lên trên hết, sẵn sàng hy sinh bản thân vì sự nghiệp độc lập của đất nước. Những hiện vật này không chỉ là kỷ vật mà là minh chứng sống động cho tinh thần quyết tâm chiến đấu vì tự do, vì nền độc lập của dân tộc.

Một số gia đình trẻ đưa cả con nhỏ đến tham quan Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân dịp Quốc khánh 2/9.

Ra khỏi khu di tích, lặng lẽ đi bộ trên con đường nhỏ trong làng, chúng tôi thoảng nghe tiếng máy dệt hòa cùng tiếng trẻ nhỏ gọi nhau, một khung cảnh yên bình đến lạ, nhưng chính trong không gian yên ả ấy, gần 80 năm về trước, “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” đã vang lên như một lời hiệu triệu thiêng liêng đã đi vào lòng người Việt như một mệnh lệnh bất diệt. Từ phố phường đến từng ngôi làng, cờ đỏ sao vàng tung bay, người người rộn tiếng cười vui, tiếng chào mừng vang vọng trong không gian mùa Thu tháng Tám.

Ngày nay, làng Vạn Phúc không chỉ là một điểm đến nổi tiếng với những sản phẩm lụa tơ tằm, mà còn là nơi gìn giữ một phần ký ức vàng son của dân tộc. Từ người dân Thủ đô đến du khách quốc tế, ai nấy đều cảm nhận được tinh thần yêu nước của người Việt Nam và khát vọng xây dựng đất nước hùng cường mà Bác Hồ đã luôn khao khát. Du khách, khi đến đây không chỉ mua sắm lụa, mà còn bị cuốn hút bởi câu chuyện lịch sử đầy bất ngờ của một đất nước vừa giành được độc lập.

Khoảng sân nhỏ ở lối ra - vào của Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Họ ngạc nhiên khi biết rằng, giữa một xưởng dệt thủ công yên bình, nơi mà khung cửi gõ nhịp đều đặn, lại từng là nơi Bác Hồ nghỉ lại và làm việc trong những ngày tháng quan trọng. Chính những cảm nhận đó đã làm cho hành trình đến Vạn Phúc trở nên đặc biệt.

Khi rời khỏi khu di tích, cảm xúc lắng đọng trong lòng, chúng tôi bước ra ngoài, tiếp tục hành trình đi qua những con đường nhỏ yên bình của làng Vạn Phúc. Từng bước chân như thấm đẫm tinh thần của những ngày tháng lịch sử, của niềm tự hào dân tộc, của khát vọng tự do mà Bác Hồ đã truyền lại cho thế hệ hôm nay.

Bài và ảnh: Khánh An