Chuyện những người lính quân hàm xanh ở Dào San

Giữ từng tấc biên cương giữa đại ngàn

Cuối năm, khi những cành đào rừng bắt đầu hé nụ trên các sườn núi Tây Bắc, chúng tôi có chuyến ngược dốc lên Đồn Biên phòng Dào San (tỉnh Lai Châu). Con đường độc đạo dẫn vào đồn uốn lượn giữa trùng điệp mây núi, lúc ẩn lúc hiện trong sương sớm. Những khúc cua tay áo gấp gáp, vách đá dựng đứng một bên, vực sâu hun hút bên kia khiến hành trình lên biên giới vừa gian nan, vừa gợi một cảm giác thiêng liêng khó tả. Nhưng ẩn sau vẻ khắc nghiệt của núi rừng ấy là một nhịp sống rất khác, nơi những người lính quân hàm xanh đang lặng lẽ viết nên câu chuyện đặc biệt về giữ đất, an dân giữa miền biên viễn.

Đồn Biên phòng Dào San nằm ở độ cao hơn 1.500 mét so với mực nước biển, quản lý gần 17 km đường biên giới hiểm trở, nơi 6 cột mốc chủ quyền quốc gia đứng sừng sững giữa mưa nắng, gió sương. Địa bàn đồn phụ trách trải dài 28 bản, với gần 3.000 hộ dân, trong đó có hơn 82,5% là đồng bào Mông, cùng các dân tộc Dao, Hà Nhì sinh sống. Đời sống bà con nơi đây còn nhiều khó khăn, chủ yếu dựa vào nương rẫy, tự cung tự cấp; trình độ dân trí không đồng đều; phong tục, tập quán đa dạng, tiềm ẩn không ít yếu tố phức tạp về an ninh trật tự.

Đồn Biên phòng Dào San quản lý gần 17 km đường biên giới, địa hình hiểm trở. Mỗi người lính biên phòng nơi đây luôn coi các mốc quốc giới như máu thịt của mình.

Tiếp chúng tôi vào một buổi chiều khi nắng đã nhạt dần trên những triền đồi ở Dào San, Thiếu tá Sùng A Hùng, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Dào San chậm rãi chia sẻ về những thách thức thường trực nơi vùng biên viễn. Anh cho biết, trên địa bàn có chợ Dào San là điểm giao thương đông người, luôn tiềm ẩn nguy cơ phát sinh các loại tội phạm như trộm cắp, đánh bạc, gây rối trật tự công cộng. Đáng lo ngại hơn, tình trạng mua bán, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng trái phép chất ma túy vẫn diễn biến phức tạp, với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Bên cạnh đó, một số nhóm tôn giáo hoạt động hợp pháp cũng có nguy cơ bị các đối tượng xấu lợi dụng để tuyên truyền, kích động, gieo rắc tư tưởng sai lệch, từ đó tác động tiêu cực đến khối đại đoàn kết các dân tộc trên địa bàn.

“Giữ biên giới không chỉ là giữ từng cột mốc, từng đường tuần tra, mà còn là giữ cho lòng dân yên”, Thiếu tá Hùng nói, ánh mắt ánh lên sự trăn trở. Bởi vậy, với những người lính Dào San, nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật cho bà con vùng biên được xác định là nhiệm vụ then chốt, lâu dài. Không dừng lại ở những buổi tuyên truyền khô cứng hay văn bản hành chính, cán bộ, chiến sĩ nơi đây đã kiên trì tìm những cách làm sáng tạo, linh hoạt, phù hợp với từng bản làng, từng dân tộc, để mỗi lời nói, mỗi việc làm đều thấm dần vào đời sống, trở thành “lá chắn mềm” vững chắc giữa đại ngàn biên cương.

Những bước chân không mỏi trên đường tuần tra

Năm 2025, trong bối cảnh các loại tội phạm ma túy, xuất nhập cảnh trái phép, buôn lậu, gian lận thương mại vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, Đồn Biên phòng Dào San tiếp tục duy trì nghiêm nền nếp các biện pháp nghiệp vụ biên phòng. Từ trực chỉ huy, trực sẵn sàng chiến đấu, trực ban tác chiến đến tuần tra đường biên, mốc giới và phối hợp tuần tra liên hợp với các đồn bạn như Vàng Ma Chải, Sì Lờ lầu, mọi nhiệm vụ đều được triển khai chặt chẽ, đồng bộ, không để xảy ra khoảng trống trong quản lý, bảo vệ địa bàn.

Trung tá Hoàng Văn Dương, Phó Đồn trưởng nghiệp vụ Đồn Biên phòng Dào San cho biết: Chỉ tính riêng trong năm, đơn vị đã tổ chức 40 lượt tuần tra đường biên với sự tham gia của 280 lượt cán bộ, chiến sĩ và dân quân; phối hợp tuần tra liên hợp 8 lần với 58 lượt cán bộ, chiến sĩ. Mỗi cuộc tuần tra là một hành trình gian nan, thường bắt đầu từ lúc trời còn mờ sương, kéo dài hàng chục cây số qua rừng già, suối sâu, dốc đá trơn trượt. Có những đoạn đường chỉ vừa một người bước, một bên là vách núi dựng đứng, bên kia là vực sâu hun hút; có những ngày mưa rét kéo dài, gió núi quất buốt da thịt nhưng đội hình tuần tra vẫn lặng lẽ nối nhau tiến bước.

Dù đường tuần tra gập ghềnh, nhiều gian nan nhưng cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Dào San luôn mang trong mình niềm tự hào, phấn khởi khi được thực hiện nhiệm vụ.

Với những người lính quân hàm xanh, mỗi cột mốc không chỉ là một dấu mốc trên bản đồ mà là biểu tượng thiêng liêng của chủ quyền quốc gia, là mệnh lệnh không lời phải gìn giữ bằng ý chí và trách nhiệm cao nhất. Những dấu chân in hằn trên sườn núi, con suối vì thế trở thành minh chứng sống động cho sự bền bỉ, kiên cường của lực lượng biên phòng nơi biên viễn.

Song song với công tác tuần tra, nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm tiếp tục được đẩy mạnh và đạt nhiều kết quả rõ nét. Trong 11 tháng của năm 2025, Đồn Biên phòng Dào San đã phát hiện, bắt giữ 3 vụ, 3 đối tượng tàng trữ trái phép chất ma túy; thu thập 132 nguồn tin, trong đó có 54 nguồn tin có giá trị phục vụ công tác nghiệp vụ. Đằng sau những con số khô khan ấy là sự âm thầm, bền bỉ của cán bộ, chiến sĩ trong công tác trinh sát, nắm tình hình từ cơ sở: Từ những cuộc gặp gỡ kín đáo với già làng, trưởng bản, đến việc kiên trì bám địa bàn, theo dõi từng dấu hiệu bất thường dù là nhỏ nhất.

Việc nắm chắc tình hình nội - ngoại biên giúp đơn vị chủ động tham mưu, xử lý kịp thời các vụ việc nảy sinh, không để hình thành “điểm nóng”, giữ vững ổn định an ninh trật tự trên tuyến biên giới. Những bước chân tuần tra vì thế không chỉ là hành trình bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc, mà còn là biểu tượng của tinh thần trách nhiệm, sự kiên gan và lòng tận tụy của những người lính đang ngày đêm lặng thầm canh giữ biên cương giữa mây núi Dào San.

Phổ biến pháp luật bằng tiếng bản làng

Một trong những cách làm hiệu quả, mang đậm dấu ấn riêng của Đồn Biên phòng Dào San là lựa chọn những cán bộ, chiến sĩ là người dân tộc thiểu số trực tiếp xuống bản, tuyên truyền bằng chính tiếng Mông, tiếng Dao, tiếng Hà Nhì. Không cần diễn giải cầu kỳ, những quy định của pháp luật, những thủ đoạn tinh vi của các đối tượng xấu, hay hiểm họa từ ma túy, buôn bán người, xuất nhập cảnh trái phép… được kể lại bằng thứ ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi như câu chuyện đời thường. Nhờ đó, bà con dễ nghe, dễ nhớ và quan trọng hơn là hiểu để làm theo.

Những buổi tuyên truyền không gò bó trong hội trường mà thường diễn ra ở nhà văn hóa bản, bên bếp lửa hồng những tối mùa đông giá rét, hoặc ngay trên nương rẫy sau giờ lao động. Có khi chỉ là vài chục người ngồi quây quần, bộ đội vừa nói, vừa minh họa bằng những câu chuyện thực tế xảy ra trên chính địa bàn. Ở đó, người lính không chỉ “nói luật” mà còn lắng nghe tâm tư, những băn khoăn rất đời của bà con như chuyện làm ăn, chuyện con cái bỏ học, nỗi lo bị kẻ xấu lừa gạt,... Từ những cuộc trò chuyện tưởng chừng giản dị ấy, pháp luật dần bớt khô cứng, trở thành điểm tựa để người dân tự bảo vệ mình, bảo vệ bản làng và đường biên, cột mốc.

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Dào San tuyên truyền, vận động bà con đoàn kết, chung tay giữ vững an ninh biên giới ngay từ mỗi bản làng, mỗi nếp nhà.

Thiếu tá Sùng A Hùng chia sẻ rằng, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật ở vùng cao không thể nóng vội. Địa hình chia cắt, thời tiết khắc nghiệt, đời sống còn nhiều thiếu thốn, nhưng cán bộ, chiến sĩ luôn kiên trì “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, lấy sự chân thành làm chìa khóa mở lòng dân. “Giữ biên giới không chỉ bằng súng đạn mà bằng lòng tin của nhân dân. Khi người dân hiểu luật, tin bộ đội và chủ động phối hợp, thì biên giới tự khắc vững vàng”, anh nói.

Từ những buổi nói chuyện bằng tiếng bản làng ấy, nhiều già làng, trưởng bản đã trở thành “cánh tay nối dài” của bộ đội biên phòng trong tuyên truyền, vận động. Nhiều người dân mạnh dạn cung cấp thông tin về an ninh trật tự, kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm. Những “mầm pháp luật” được gieo nơi biên giới Dào San vì thế cứ âm thầm nảy nở, bền bỉ và sâu rễ, góp phần giữ yên phên dậu Tổ quốc từ chính mỗi bản làng, mỗi nếp nhà.

Đưa bản làng bước vào kỷ nguyên số

Điểm nhấn đặc biệt trong năm là mô hình “Hòm thư điện tử ẩn danh” tố giác tội phạm và xuất nhập cảnh trái phép, sáng kiến lần đầu tiên ứng dụng công nghệ số một cách trực tiếp, linh hoạt vào công tác nắm tình hình địa bàn ở vùng biên. Từ thực tế nhiều người dân còn e dè, lo ngại khi cung cấp thông tin cho lực lượng chức năng, Đồn Biên phòng Dào San đã chọn cách “mở cánh cửa” bằng công nghệ. 250 poster có gắn mã QR được in ấn, dán tại 28 nhà văn hóa bản, cổng chợ Dào San, trường học và các điểm sinh hoạt cộng đồng. Chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, người dân có thể quét mã và gửi thông tin tố giác hoàn toàn ẩn danh, nhanh gọn, bảo mật.

Không dừng lại ở việc dán poster, cán bộ, chiến sĩ còn trực tiếp hướng dẫn bà con cách quét mã, cách nhập thông tin, giải thích rõ quyền lợi và trách nhiệm của người cung cấp tin. Nhờ vậy, chỉ trong thời gian ngắn triển khai, hàng trăm lượt người dân được tuyên truyền, nhiều bản làng chủ động cài đặt và giới thiệu mã QR cho nhau. Từ những tin báo nhỏ, manh mối rời rạc ban đầu, đơn vị đã kịp thời tiếp nhận, sàng lọc và xử lý nhiều nguồn tin có giá trị, góp phần ngăn chặn tội phạm ngay từ cơ sở, hạn chế nguy cơ phát sinh điểm nóng trên địa bàn.

Đồn Biên phòng Dào San tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số.

Song song với đó, mô hình “Thầy giáo quân hàm xanh - Đẩy nhanh chuyển đổi số” tiếp tục khẳng định hiệu quả và chiều sâu. Trong những buổi tối bên bếp lửa hay các buổi sinh hoạt bản, người lính biên phòng trở thành “thầy giáo” đúng nghĩa: Kiên nhẫn “cầm tay chỉ việc”, hướng dẫn bà con sử dụng điện thoại thông minh, tra cứu thông tin pháp luật qua mã QR, tiếp cận các video tuyên truyền ngắn, dễ hiểu. Không ít cán bộ xã, trưởng bản, bí thư chi bộ lần đầu biết dùng Zalo để nhận văn bản chỉ đạo, gửi hình ảnh, video phản ánh tình hình an ninh trật tự, thiên tai, dịch bệnh cho lực lượng chức năng.

Từ chỗ bỡ ngỡ, ngại tiếp xúc với công nghệ, nhiều người dân vùng cao đã dần tự tin hơn trong thế giới số. Khoảng cách giữa bộ đội và bà con vì thế cũng được rút ngắn, mối liên kết giữa chính quyền, lực lượng biên phòng và nhân dân thêm bền chặt. Công nghệ, dưới bàn tay và tấm lòng của những người lính quân hàm xanh, không còn là điều xa lạ mà trở thành công cụ thiết thực giúp giữ vững an ninh biên giới, đồng thời mở ra những cánh cửa mới để bản làng Dào San từng bước hòa nhịp với nhịp sống hiện đại.

Ấm áp tình quân dân nơi biên giới

Giữ đất thôi chưa đủ, với những người lính Dào San, giữ dân, lo cho dân mới là gốc rễ để biên cương bền vững. Trong điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, đời sống bà con chủ yếu dựa vào nương rẫy, chăn nuôi nhỏ lẻ, Đồn Biên phòng Dào San đã chủ động cùng cấp ủy, chính quyền địa phương tìm hướng hỗ trợ sinh kế phù hợp, sát thực tế từng bản làng, từng hộ gia đình. Mô hình “Nuôi vịt phát triển kinh tế” tại bản Lùng Than là một ví dụ điển hình. 1.200 con vịt giống được trao tận tay 3 hộ dân, trị giá 32 triệu đồng, đi kèm là sự hướng dẫn cặn kẽ về kỹ thuật chăn nuôi, vệ sinh chuồng trại, phòng chống dịch bệnh. Bộ đội không chỉ “cho con cá” mà còn “trao cần câu”, kiên trì theo dõi, hỗ trợ để bà con yên tâm sản xuất. Nhờ đó, đàn vịt phát triển tốt, nhiều hộ đã có thêm nguồn thu, từng bước thoát khỏi cảnh bấp bênh.

Trong những ngày lưu lại ở Đồn Biên phòng Dào San, chúng tôi có dịp theo chân Thiếu tá Sùng A Hùng vào bản Lèng Chư, khi buổi chiều vùng cao đang chậm rãi khép lại trong làn sương mỏng bảng lảng. Con đường ngoằn ngoèo men theo sườn núi, gió lạnh phả xuống mang theo mùi cỏ non và hơi ẩm của đại ngàn.

Giữ đất thôi chưa đủ, với những người lính Dào San, giữ dân, lo cho dân mới là gốc rễ để biên cương bền vững.

Trên triền đồi cao, dáng ông Liều A Thông nhỏ bé nhưng rắn rỏi, lặng lẽ lùa đàn dê trở về chuồng khi nắng cuối ngày đã tắt dần sau dãy núi. Dưới mái nhà gỗ đơn sơ nép mình bên sườn đồi, lũ trẻ đang ríu rít nô đùa trước hiên nhà. Khó ai có thể hình dung rằng, chỉ vài năm trước, gia đình ấy vẫn nằm trong diện khó khăn của bản Lèng Chư, cuộc sống quanh năm quẩn quanh với vài nương ngô, nương sắn, bữa đủ bữa thiếu. Bước ngoặt đến khi gia đình ông được hỗ trợ vốn nuôi dê từ chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”. Từ vài con giống ban đầu, đàn dê dần sinh sôi, lớn lên theo từng mùa cỏ mới. Những lứa dê xuất bán mang lại nguồn thu ổn định, giúp gia đình ông không chỉ cải thiện bữa ăn, mà còn có điều kiện cho con cháu đến trường, sửa sang lại căn nhà nhỏ đã gắn bó bao năm với sương gió vùng cao.

Trong ánh chiều muộn bảng lảng khói lam, câu chuyện của gia đình ông Liều A Thông như một lát cắt đời thường nhưng ấm áp, phản chiếu rõ nét sự đổi thay đang âm thầm diễn ra nơi biên giới. Ở đó, bên cạnh những bước chân tuần tra lặng lẽ, còn có những bàn tay sẻ chia, những nghĩa tình quân dân đang từng ngày vun đắp cho cuộc sống yên bình và no ấm hơn giữa đại ngàn Dào San. “Nếu không có các chú bộ đội thường xuyên đến hướng dẫn, động viên, chắc gia đình tôi không dám nghĩ tới việc nuôi dê lâu dài”, ông Thông xúc động nói, như gửi gắm niềm tin và lòng biết ơn.

Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ sinh kế, Đồn Biên phòng Dào San còn dành nhiều tâm sức cho công tác an sinh xã hội. Hàng chục căn nhà mới được xây dựng, sửa chữa cho các hộ nghèo; hàng trăm ngày công của cán bộ, chiến sĩ được huy động để giúp dân dựng nhà, vận chuyển vật liệu giữa núi rừng hiểm trở. Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” được duy trì đều đặn, chắp cánh ước mơ đến lớp cho hàng chục học sinh vùng biên. Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản” lại mang theo gạo, áo ấm, quà Tết và cả những cái bắt tay, nụ cười ấm áp của bộ đội đến với từng nóc nhà.

Bên cạnh đó, công tác dân vận được triển khai sâu rộng với việc phân công đảng viên phụ trách hộ gia đình, sinh hoạt tại chi bộ bản, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân. Chính từ sự gần gũi, sẻ chia ấy, niềm tin của bà con đối với bộ đội biên phòng ngày càng bền chặt, trở thành “lá chắn mềm” vững chắc nơi phên dậu Tổ quốc.

Từ “hòm thư điện tử ẩn danh” đến “thầy giáo quân hàm xanh”, từ những bước chân tuần tra trên đường biên đến những buổi giúp dân dựng nhà, nuôi con giống, mỗi việc làm của cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Dào San đều thấm đẫm tinh thần trách nhiệm và tình quân dân keo sơn. Giữa mây núi đại ngàn, nơi biên cương Tổ quốc, những người lính quân hàm xanh vẫn ngày đêm lặng lẽ giữ bình yên. Họ giữ biên giới không chỉ bằng đôi chân tuần tra mà bằng tri thức, bằng công nghệ và hơn hết, bằng cả trái tim gắn bó trọn vẹn với mảnh đất và con người Dào San.