Tản văn trong dòng chảy văn học hiện đại

	Hà Nội tình yêu trong tôi…
	Xao xuyến hoa muống biển

Đã từng có một thời, tản văn không hề được các nhà văn nổi tiếng nhắc đến, bởi nhiều quan điểm cho rằng, đó là thể loại chỉ dành cho những nhà văn không chuyên, những cây bút nghiệp dư. Cũng không có một tác giả riêng cho thể loại này, chủ yếu vẫn là các cây bút thỉnh thoảng viết tản văn như một tâm sự vừa đủ để giãi bày.

Tác giả Dương Nguyên Bảo

Thế nhưng, dù không có một sự định hình rõ ràng, không có sự tôn vinh, nhưng sách tản văn vẫn lặng lẽ dành cho mình một vị trí bên cạnh những thể loại sách đình đám khác như tiểu thuyết, sách văn học, lịch sử, nghiên cứu, thơ ca… Điều đó chứng tỏ trong những nhộn nhịp của đời sống hiện đại, tản văn luôn có vị thế nhất định. Chỉ kể riêng trong một vài năm gần đây, người đọc đã đón nhận nhiều tập tản văn của thế hệ nhà văn định hình tên tuổi chào đời.

Là một cây viết trẻ quen thuộc của những yêu thích những cảm xúc nhẹ nhàng qua nhiều cuốn sách tản văn liên tiếp xuất bản những năm gần đây như “Người thương đã cũ”, “Gặp được nhau rất khó sao không trân trọng nhau”, “Yêu sai cách”, tác giả Dương Nguyên Bảo cho biết anh có một lực lượng fan rất đông đảo cho thể loại sách này. Mỗi ấn phẩm ra đời đều được độc giả đón nhận nhiệt tình và bán được một số lượng vài nghìn bản.

“Người viết tản văn trẻ hiện đại họ cũng rất chú ý tới chiều sâu của sáng tác, và đó cũng là lý do khiến họ phục vụ tốt người đọc, giúp tản văn vẫn có được vị thế nhất định, thậm chí là nổi bật trong văn đàn. Đi sâu hơn, tôi cho rằng tản văn là một thể loại rất đặc biệt, có thể khắc họa một triết lý sống, một câu chuyện cuộc đời hoặc một trải nghiệm rất cụ thể thông qua một đoạn sáng tác chỉ vỏn vẹn 5 đến 700 từ. Có độc giả từng nói với tôi rằng: Tản văn Nguyên Bảo viết chỉ ngắn gọn mà lắng đọng, đẹp như một bộ phim “sad ending”. Tôi nghĩ với người viết thì quan trọng nhất là họ giữ được dòng chảy suy tư, trải nghiệm trong lòng. Họ cứ sống và viết để thỏa cái tôi của mình, và liên tục tự hỏi: Mình là ai, mình cần đi về đâu… để các sáng tác của họ sẽ tìm ra được một hình hài long lanh nhất”, Dương Nguyên Bảo chia sẻ.

Anh cũng cho biết, những ấn phẩm mà anh đã xuất bản từ “Người thương đã cũ”, “Gặp được nhau rất khó sao không trân trọng nhau” cho tới “Yêu sai cách”, đối với anh là một chặng đường khá dài. Vẫn là câu chuyện đi tìm chân giá trị của tản văn, qua con đường kiếm tìm đó, anh được thể nghiệm những cảm xúc của chính mình thông qua cảm xúc của độc giả để hiểu họ, hiểu mình. Tản văn chính là một tiếng lòng đồng cảm giữa tác giả và độc giả.

Độc giả Hoàng Giang chia sẻ sau khi đọc cuốn tản văn “Yêu sai cách” của tác giả Dương Nguyên Bảo: “Thật sự phải nói các tác giả trẻ đã kéo tôi lại cùng tình yêu với tản văn. Một dòng văn học duy mỹ, hiện đại với nhiều suy tư mới mẻ. Tác giả trẻ ngày nay viết tản văn rất tốt, không còn là lối kể lể, tâm sự lê thê, họ biết cách làm cho tản văn sinh động với những ngôn từ phong phú, hiện đại, hài hước… và đặc biệt là luôn có thông điệp thú vị trong đó”.

Cũng là một cây viết khá nổi tiếng với những trang tản văn nhẹ nhàng nhưng lại dường như có một cốt truyện mơ hồ, tác giả Cát đến với tản văn là một cơ duyên. Cát cho biết, khi chưa biết nhiều về tản văn, cô là một tác giả viết truyện ngắn. Sau đó Cát vô tình tìm đến cuộc thi “The Writer” dành cho thể loại tản văn. Trong quá trình tham gia cuộc thi, tác giả say mê thể loại này. Cô cho biết: “Tôi cảm nhận sự tồn tại của những cảm xúc dạt dào tuôn ra từ chính mình. Tôi như có thể tâm sự và bày tỏ hết được những nỗi lòng qua ngòi bút, đó là lý do từ lúc nào viết tản văn đã trở thành đam mê của tôi”.

Sách tản văn luôn có chỗ đứng trong dòng chảy văn học

Là một tác giả trẻ xuất bản liền hai cuốn tản văn được bạn đọc yêu thích là “Yêu thương xa - yêu thương gần” và “Viết cho tuổi thanh xuân”, tác giả Trần Duy Thành cho rằng, tản văn ngày nay là sân chơi dành cho giới trẻ, bởi cảm xúc của họ là cảm xúc đại diện cho nhiều bạn trẻ không có khả năng viết, nhưng có khả năng cảm nhận.

Có thể nói, tản văn thực sự là một thể loại văn học chẳng dành riêng cho bất cứ một đối tượng nào, dẫu đó là thể loại dễ đọc mà không dễ viết. Sự dự phần của tác giả trẻ chính là sự hồi sinh cho một thể loại quá cũ, và đồng thời cũng thổi vào đó một không khí mới với cách thể hiện mới, và tư duy mới của một lớp những cây viết mới.

Theo từ điển thuật ngữ văn học, tản văn là loại văn xuôi ngắn gọn, hàm súc, có thể trữ tình, tự sự, nghị luận, miêu tả phong cảnh, khắc hoạ nhân vật. Lối thể hiện đời sống của tản văn mang tính chất chấm phá không nhất thiết đòi hỏi có cốt truyện phức tạp, nhân vật hoàn chỉnh nhưng có cấu tứ độc đáo, có giọng điệu, cốt cách cá nhân. Điều cốt yếu là tản văn tái hiện được nét chính của các hiện tượng giàu ý nghĩa xã hội, bộc lộ trực tiếp tình cảm, ý nghĩ mang đậm bản sắc cá tính tác giả…

Tản văn là loại văn tự do, dài ngắn tuỳ ý, cách thể hiện đa dạng, đặc biệt là thể hiện nổi bật chính kiến và cá tính tác giả”. Hiểu một cách đơn giản đó là một loại mỹ văn, hay loại văn thủ thỉ tâm tình, những chuyện kể tai nghe mắt thấy. Ngay cả ranh giới của các thể loại như tản văn, tạp văn, tạp bút, tản mạn cũng đã nhoà dần, ngược lại cũng chính vì điều đó mà tản văn đã không bị gò bó, thậm chí đã nới rộng ranh giới thể loại, và làm phong phú đề tài chủ đề.

Tản văn - một thể loại văn học tưởng như không có thời hưng thịnh, cũng không có thời bị lãng quên, cứ lặng lẽ xuất hiện trên văn đàn, trên sạp sách của tất cả các nhà sách, len lỏi đến tay của nhiều lứa tuổi. Những năm gần đây, tản văn có sự bùng nổ cả về số lượng người viết, đầu sách được xuất bản và người đọc. Tản văn không chỉ được xuất bản dưới dạng sách mà còn xuất hiện trên các văn đàn, đặc biệt là thể loại báo chí, kể cả báo in và báo điện tử. Những cái “nhấp chuột” vào những bài tản văn trên báo chí cũng như trên các ứng dụng bán sách cho thấy, tản văn không thua kém bất kỳ thể loại văn học nào, thậm chí còn có lượng độc giả phong phú hơn so với các thể loại khác.

Bảo Thoa