Sử dụng kháng sinh bừa bãi: Cảnh báo không còn thuốc điều trị

Sử dụng kháng sinh như ăn cơm

Theo quy định, kháng sinh chỉ được bán theo đơn, thế nhưng việc mua bán này diễn ra thường xuyên, hàng ngày tại các hiệu thuốc. ThS Cao Hưng Thái, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh – Bộ Y tế cho biết, theo kết quả khảo sát việc bán thuốc kháng sinh ở các hiệu thuốc khu vực phía Bắc cho thấy, nhận thức về kháng sinh và kháng kháng sinh của cả người dân lẫn người bán thuốc rất thấp. Có đến 90% kháng sinh được bán không có đơn của bác sĩ. Trong khi đó, những người bán thuốc đa phần trình độ cũng chỉ ở mức abc. Đáng ngại, ngay ở thành thị - nơi người dân được xem có trình độ vẫn có tới  50% người dân tự cho mình là “bác sĩ”, nên thường yêu cầu bán thuốc kháng sinh mà không cần đơn thuốc.

Nói về tình trạng này, TS  Nguyễn Văn Kính, Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương ví von, không quá khi nói rằng việc mua bán kháng sinh tại các hiệu thuốc ở nước ta hiện nay dễ như mua rau. Người Việt cũng có thói quen sử dụng kháng sinh như ăn cơm, hễ ốm là ra hiệu thuốc mua kháng sinh về uống.  Một khảo sát được thực hiện năm 2010 với gần 3.000 nhà thuốc ở cả nông thôn và thành thị ở tại các tỉnh phía Bắc cũng cho kết quả tương tự. Nhận thức về kháng sinh cũng như kháng kháng sinh của người bán thuốc và người dân còn thấp, đặc biệt ở vùng nông thôn. Kháng sinh đóng góp 13% ở thành thị và gần 19% ở nông thôn trong tổng doanh thu của hiệu thuốc.

Trong khi người dân quá lạm dụng sử dụng kháng sinh thì ngay trong một số bệnh viện, việc kê đơn kháng sinh của bác sĩ cũng chưa thật chặt chẽ, chưa kể bác sĩ thường được trình dược viên “ dắt tay” kê đơn. Viện dẫn điều này, TS Kính phân tích, nếu ở nước ngoài, việc kê đơn thuốc, kê kháng sinh được kiểm chuẩn rất chặt nên ngay cả các giáo sư khi kê đơn thuốc họ cũng rất thận trọng, nếu bị phát hiện kê đơn thuốc không đúng có thể bị rút giấy phép hành nghề thế nhưng nước ta, quy định là quy định còn thực hiện lại là câu chuyện khác. Chẳng thế mà, nhiều bác sĩ lâu năm nghĩ mình giỏi nhưng khi kê đơn còn viết sai cả tên hoạt chất, liều lượng thuốc. Vậy nhưng từ trước đến nay chưa có bác sĩ nào bị rút giấy phép hành nghề vì kê đơn sai.

 
Sẽ kiểm tra đột xuất việc kê đơn

Theo ThS Cao Hưng Thái, tình trạng kháng kháng sinh gia tăng nếu không kiểm soát được sẽ dẫn đến những hậu quả nặng nề trong tương lai không xa. Thực tế hiện nay, để điều trị bệnh, các bác sĩ đã không chỉ dùng một mà phải phối hợp nhiều loại thuốc kháng sinh. Khảo sát 443 hồ sơ Bệnh án tại bệnh viện Trung ương Huế năm 2012 cho thấy, chỉ có duy nhất 1 hồ sơ bệnh án sử dụng 1 loại kháng sinh, 2 loại là 43 hồ sơ; trong khi đó nhiều nhất là sử dụng 3 loại, thậm chí có 34 hồ sơ bệnh án sử dụng đến hơn 6 loại.

Tổ chức Y tế thế giới cũng đưa ra cảnh báo tình trạng kháng kháng sinh ở phạm vi toàn cầu và kêu gọi phong trào “Không hành động hôm nay, không thuốc chữa bệnh ngày mai”. Trước mắt, hậu quả trực tiếp mà người bệnh, các cơ sở y tế ở nước ta đang phải gánh chịu từ việc gia tăng kháng kháng sinh là hiệu quả điều trị thấp, phải điều trị dài ngày, phải kết hợp nhiều loại thuốc dẫn đến chi phí điều trị cao, thậm chí ngày càng nhiều bệnh do virus đa kháng thuốc không thể cứu chữa được.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên cho rằng, vấn đề kháng thuốc xuất hiện từ những năm cuối của thập kỷ 60, tuy nhiên việc gia tăng sự kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh đang trở thành nguy cơ lớn cho toàn thể nhân loại. Các bệnh lý nhiễm khuẩn vẫn luôn chiếm tỷ lệ lớn trong mô hình bệnh tật của Việt Nam. Vì vậy việc sử dụng kháng sinh là hết sức cần thiết. Tới đây Bộ sẽ yêu cầu Sở Y tế các địa phương, các bệnh viện tăng cường kiểm tra việc kê đơn, mua bán thuốc kháng sinh tại các bệnh viện và các nhà thuốc.

Phương An