Phấn đấu đi trước về trước trên mặt trận CNH- HĐH

Từ những con số sau ngày giải phóng

Khi những âm hưởng “trùng trùng quân đi như sóng, lớp lớp đoàn quân tiến về” của nhạc sỹ Văn Cao vang lên trên khắp phố phường của Thủ đô trong những ngày thu tháng 10 Hà Nội se lạnh cũng là lúc quân và dân Hà Nội đón những đoàn quân chiến thắng trở về.... 10/10/1954 ghi dấu ấn  ngày Thủ đô chính thức được giải phóng. Cách đây 60 năm, sau 9 năm kháng chiến trường kỳ, gian khổ, với tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Hà Nội đã viết tiếp thiên lịch sử hào hùng trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc.

Thành phố được giải phóng, niềm vui chiến thắng vừa đến cũng là lúc Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội phải đối mặt với bao khó khăn, bộn bề về kinh tế - xã hội cũng như những tàn dư mà thực dân Pháp để lại. Hãy nhìn lại những con số về kinh tế - xã hội trong giai đoạn sau giải phóng để thấy những khó khăn mà Hà Nội phải vượt qua khi đó. Nông nghiệp bị sa sút nghiêm trọng, hàng ngàn héc ta ruộng bị hoang hóa, hàng vạn trâu bò bị chết... Toàn thành phố có tới 77 ngàn người thất nghiệp, 70 ngàn người bị mù chữ... Tuy nhiên, đánh đuổi quân Nhật - Pháp vốn hùng mạnh mà chúng ta còn làm được thì cớ gì khắc phục những khó khăn sau ngày giải phóng chúng ta lại không làm được?.

Bộ mặt đô thị ngày một phát triển

Vì thế, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, chính quyền thành phố cùng với sự đồng lòng của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân, chỉ trong thời gian ngắn (1955- 1960) Hà Nội hầu như đã khắc phục được tất cả những khó khăn do chính quyền thực dân để lại. Hàng ngàn héc ta đất được khai hoang, hàng chục nhà máy, xí nghiệp được cải tạo, hàng trăm hợp tác xã mới được hình thành... góp phần tạo ra công việc cho hàng trăm ngàn lao động. Nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp không chỉ được cũng cố và phát triển mà trong giai đoạn 1955- 1960 lĩnh vực giáo dục - đào tạo nền móng của sự phát triển cũng không ngừng được nâng lên. Những tên tuổi lớn như Đại học Tổng hợp, Y dược, Bách khoa, Sư phạm... đều được ra đời trong thời kỳ này.

Khi Thủ đô tạm qua thời kỳ khắc phục hậu quả sau chiến tranh cũng là lúc hai miền Nam - Bắc lại bị chia cắt, từ vĩ tuyến 17 bởi chính quyền Việt Nam Cộng hòa do Mỹ  dựng lên. Cả nước lại bước vào cuộc chiến tranh chống Mỹ để thống nhất sơn hà. Với tư cách Thủ đô, lại là trung tâm kinh tế lớn của miền Bắc XCNH, nhiệm vụ đặt ra với đảng bộ, chính quyền, nhân dân Thủ đô trong giai đoạn 1961- 1975 hết sức nặng nề. Một mặt phải tập trung mọi nguồn lực để đưa kinh tế Thủ đô phát triển, một mặt phải là hậu phương vững chắc để chi viện cho chiến trường miền Nam khói lửa. Thế nên, trong các nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP lần thứ II (1961), lần thứ III (1963) đã đề ra nhiệm vụ lấy phát triển công nghiệp làm nền tảng. Vì chỉ có phát triển công nghiệp mới đủ khả năng về nguồn lực xây dựng Thủ đô và chi viện cho miền Nam.

Trong giai đoạn này, các phong trào Ba Sẵn Sàng, sóng Duyên Hải, gió Đại Phong đã lan tỏa mọi ngõ ngách của đời sống kinh tế- chính trị TP. Hàng chục nhà máy công nghiệp, cơ khí như Cơ khí Hà Nội, Cơ khí Thăng Long, Thuốc lá, Cao Su, Xà phòng, Điện cơ... lần lượt ra đời. Đây chính là nền tàng để Hà Nội có điều kiện kinh tế còn chi viện cho chiến trường miền Nam. Có thể đúc kết, trong giai đoạn 1954 - 1975, Hà Nội không những cải tạo, xây dựng mô hình phát triển kinh tế XHCN thành công mà còn là hậu phương vững mạnh về kinh tế, nguồn nhân lực để chi viện cho chiến trường miền Nam góp phần vào chiến thắng 30/4/1975 lịch sử, non sông thu về một mối.

Đến Thủ đô hội nhập và phát triển

Khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, nước nhà được thống nhất cũng là lúc nước ta bị bao vây, cấm vận với bên ngoài. Cũng giống như các địa phương, một mặt phải khắc phục hậu quả chiến tranh do không quân Mỹ dùng máy bay B52 không kích suốt 12 ngày đêm năm 1972, một mặt phải phát triển nền kinh tế - xã hội trong hoàn cảnh mới, mô hình mới bên cạnh những mặt đạt được. Nhìn một cách tổng quan kinh tế - xã hội Thủ đô bấy giờ gặp muôn vàn khó khăn. Vừa bị bao vây, cấm vận, vừa bị bó buộc và chủ trương “ngăn sông, cấm chợ” nên mô hình kinh tế chủ yếu bằng viện trợ của các nước bạn bè và tự cung tự cấp, vì vậy giai đoạn này có thể nói kinh tế - xã hội lâm vào tình cảnh khủng hoảng, lạm phát cao, đời sống nhân dân gặp rất nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, với bản lĩnh chính trị kiên cường, dám nhìn thẳng vào sự thật, chỉ trong thời gian ngắn, Đảng ta đã nhìn thấy khiếm khuyết trong công tác lãnh đạo nên đã quyết tâm sữa chữa. Đại hội lần thứ VI (12.1986) của Đảng đã thực sự mở ra cánh cửa để đưa nước ta hội nhập với thế giới bên ngoài bằng chủ trương phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần có sự quản lý của nhà nước; phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN. Thực hiện chủ trương của Đảng, một năm sau đó, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết 04 “Một số vấn đề cấp bách lập lại trật tự phân phối, lưu thông, tăng cường thương nghiệp XHCN, cải tạo và quản lý thị trường Hà Nội”... giai đoạn này kinh tế - xã hội Thủ đô như được tái sinh.

Từ chỗ các hoạt động sản xuất, kinh doanh  dường như bị cấm đoán, thì nay như vươn mình thức giấc dưới làn mưa xuân tràn trề nhựa sống. Hoạt động sản xuất - kinh doanh phát triển, nền kinh tế cũng liên tục tăng trưởng. Nếu giai đoạn 1986 - 1990, GDRP chỉ tăng 4,48%/năm, thì 1991 - 1995 tăng 12,52%/năm, giai đoạn 1996 - 2008 tăng trung bình 11,60%/năm. Cùng với tăng trưởng kinh tế, cơ cấu kinh tế cũng có những chuyển biến rõ nét. Nếu như trước, kinh tế dựa vào trụ cột chính là công nghiệp nặng và nông nghiệp thì nay bao gồm công nghiệp, dịch vụ thương mại, công nghệ có hàm lượng chất xám cao...

Cùng với những thành tựu trên lĩnh vực phát triển, trên bình diện chính trị - ngoại giao trong giai đoạn 1986 - 2008, Hà Nội được biết đến như là “trung tâm” của các hội nghị, ngoại giao đa phương. Nếu trước năm 1986, tại Hà Nội hiếm diễn ra hội nghị nào mang tầm cỡ quốc cỡ quốc tế thì giai đoạn này Hà Nội liên tục tổ chức các hội nghị quan trọng. Từ hội nghị cao cấp Pháp ngữ, đến hội nghị cấp cao ASEAN, hội nghị thượng đỉnh Á - Âu (ASEAM) đến Hội nghị thượng đỉnh cấp cao Diễn đàn hợp tác khu vực kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), đi kèm với đó năm 2000 Hà Nội còn được Unesco công nhận “Thành phố vì Hòa bình”...

Để xứng đáng với vị thế của một quốc gia đang phát triển, xứng đáng với truyền thống Thủ đô 1.000 năm tuổi, năm 2008 một sự kiện chính trị trọng đại đã diễn ra đó là việc Quốc hội quyết định thông qua Nghị quyết 15 ngày 29.5 mở rộng địa giới hành chính Thủ đô (có hiệu lực 1.8. 2008) với việc sáp nhập toàn bộ địa giới tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh - Vĩnh Phúc và 04 xã của huyện Lương Sơn (Hòa Bình) về Thủ đô đã đưa diện tích toàn TP lên trên 3.344 km2 (là một trong 10 Thủ đô lớn nhất thế giới) với dân số khoảng 7,3 triệu người. Sự kiện mở rộng địa giới hành chính lúc đầu đã gặp không ít ý kiến phản biện, thậm chí là dị nghị, song đến nay trải qua 5 năm sau ngày sáp nhập các chỉ số về kinh tế - chính trị - xã hội và an ninh quốc phòng đã chứng minh việc mở rộng địa giới hành chính là đúng đắn. Điều này thể hiện về tầm nhìn chiến lược của Đảng, và Nhà nước ta.

Sáp nhập trong bối cảnh, nền kinh tế thế giới và khu vực cũng như trong nước không thuận lợi với cuộc khủng hoảng trầm trọng diễn ra năm 2008, song bằng sự quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô, kinh tế - xã hội Thủ đô luôn đạt được tốc độ tăng trưởng cao trong suốt những năm qua.

Hiện, GRDP chiếm hơn 10% GDP cả nước, tốc độ tăng trưởng bình quân cả năm đạt 9,5%, cao hơn 1,5 lần mức bình quân cả nước, thu nhập bình quân của người dân nông thôn năm 2012 tăng gấp 2,6 lần so với năm 2008 đạt trên 27 triệu đồng/năm. Hàng năm hỗ trợ trên 20.000 hộ thoát nghèo; bình quân mỗi năm giải quyết cho trên 23.000 lao động; đã và đang xây dựng thêm 370 dự án trung tâm thương mại, siêu thị lớn, văn phòng cao cấp, khách sạn hiện đại, nhà ở với trên 17.000 ha; trên 90% số hộ gia đình nông thôn có vô tuyến truyền hình… Thu ngân sách thủ đô từ hơn 50.000 tỷ đồng năm 2008, đến cuối năm 2012 đã đạt 146.300 tỷ đồng, tăng gấp gần 3 lần. Hiện Hà Nội là địa phương thu ngân sách cao thứ hai chỉ sau TP. HCM. Sau 5 năm sáp nhập, hiện thu nhập tính theo sức mua (PPP) đạt 70 triệu đồng/người/năm.

Hà Nội là trung tâm chính trị, hành chính, văn hóa của cả nước, song lãnh đạo và nhân dân Hà Nội chưa bằng lòng với những gì đã có. Với thiên thời, địa lợi nhân hòa, là trung tâm giáo dục lớn nhất nước, Đảng bộ, chính quyền TP đã và sẽ xác định bên cạnh là trung tâm chính trị - hành chính của đất nước, Hà Nội phải là một trong những trung tâm kinh tế - dịch vụ của đất nước và mang tầm khu vực. Chính vì thế, trong những năm qua, các chỉ số về kinh tế Hà Nội đã thu hẹp rất gần so với trung tâm kinh tế là TP. HCM. Và trong tương lai không xa, cùng với TP HCM, Hà Nội và Tp này là hai trung tâm kinh tế - tài chính của cả nước và ngang tầm khu vực.

Đóng góp lớn lao của đội ngũ doanh nhân, người lao động

Để đạt được những thành tựu về kinh tế - xã hội trong suốt 60 năm xây dựng và trưởng thành ngoài sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng bộ, sự điều hành năng động của chính quyền TP, của toàn thể nhân dân Thủ đô phải kể đến công lao to lớn của đội ngũ doanh nhân và công nhân lao động. Xưa, Hà Nội đã có một doanh nhân Bạch Thái Bưởi nổi tiếng cả nước và trước cách mạng tháng Tám cũng có rất nhiều thương nhân hoạt động thành danh trên đất Hà Thành. Sau ngày giải phóng vì nhiều lý do, đội ngũ doanh nhân ngày càng mai một, song kể từ khi đổi mới đến nay, tầng lớp doanh nhân Thủ đô đã không ngừng lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng. Đến nay trên địa bàn thành phố đã có hàng vạn doanh nghiệp lớn, nhỏ với số vốn lên tới hàng trăm ngàn tỷ đồng đã lần lượt ra đời. Khi nói đến ngân sách nhà nước được thu chính từ nguồn thuế, phí mà ra, thì có thể nói tầng lớp doanh nhân Thủ đô tự hào đã đóng góp trên 50% ngân sách nhà nước.

Doanh nhân không chỉ làm ra của cải vật chất cho xã hội, đóng thuế cho Nhà nước mà còn tạo ra công ăn việc làm cho hàng chục vạn lao động. Doanh nhân là chủ thể của nền kinh tế, thành hay bại về phát triển kinh tế, đội ngũ doanh nhân đóng góp phần quan trọng. Nhận thức rõ điều này, trong nhiều năm qua, Đảng bộ, chính quyền Thủ đô đã ban hành nhiều chính sách để phát triển đội ngũ doanh nhân. Đội ngũ doanh nhân Thủ đô cũng ý thức được trách nhiệm của mình nên đã không ngừng học hỏi phát triển, họ tâm niệm là những chiến sỹ trên mặt trận phát triển kinh tế, nên luôn luôn sáng tạo và không ngừng đổi mới.

Có đội ngũ doanh nhân mới có công nhân lao động, có môi trường kinh doanh thông thoáng mới thu hút được vốn đầu tư, nhờ đó chất lượng lao động cũng được nâng lên. Cùng với nhân dân Thủ đô, 60 năm qua, tầng lớp công nhân lao động Thủ đô cũng không ngừng lớn mạnh. Công nhân  xưa sản xuất để kiến quốc, nay sản xuất để xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Hòa vào dòng chảy 60 năm Thủ đô xây dựng và phát triển,  tổ chức công đoàn, công nhân lao động Thủ đô cũng không ngừng lớn mạnh.

Theo đánh giá của Thường trực Thành ủy, những năm qua, CNLĐ Thủ đô đã làm ra trên 50% GRDP cho thành phố. Hiện nay, toàn Thành phố có khoảng 1,5 triệu công nhân viên chức lao động (CNVCLĐ), trong đó có khoảng 1,2 triệu công nhân lao động (CNLĐ) làm việc trong các loại hình doanh nghiệp, tập trung trong lĩnh vực công nghiệp. Chỉ riêng  8 khu công nghiệp và chế xuất Thành phố thu hút khoảng 400 doanh nghiệp với khoảng 140.000 lao động, chiếm gần 70% lao động ngoại tỉnh. Số công nhân lao động có trình độ THPT chiếm gần 86%; đã qua đào tạo chiếm 67%.

60 năm, một chặng đường không quá dài, song để đạt được những thành quả như ngày hôm nay là công sức của biết bao thế hệ. Từ máu xương của những anh hùng đã ngã xuống trong cuộc chiến tranh chống Pháp, Mỹ đến sự hy sinh thầm lặng, đóng góp ở thời bình của mọi tầng lớp từ công nhân, nông dân, doanh nhân, tri thức. Hà Nội là Thủ đô của cả nước, là Thủ đô Anh hùng càng phải xứng đáng với dân tộc Việt Nam Anh hùng trên tất cả các mặt của đời sống chính trị - kinh tế - xã hội. Hà Nội nhất định phải là đầu tàu về kinh tế của đất nước.

Lê Hà