Những người “Ăn cơm trần gian làm việc âm phủ…”

Bí mật của nghệ nhân già dành gần trọn cuộc đời mình cho “nghề âm phủ”.

Bệnh giảm áp chỉ có ở những người làm nghề thợ lặn

Theo bác sỹ Nguyễn Bình Tuynh, bệnh giảm áp là căn bệnh nghề nghiệp được xếp vào nhóm đặc biệt nguy hiểm, độc hại. Bệnh này chỉ có ở những người làm nghề lặn. Trong ngành GTVT, việc thi công những công trình cầu rất cần những người thợ lặn chuyên nghiệp. Hiện chỉ tính riêng các tổng công ty lớn làm cầu đã có hơn 200 thợ lặn chuyên nghiệp và nhiều người trong số họ đã mắc bệnh giảm áp.Khi lặn dưới nước sâu người lặn ở vào môi trường áp suất cao, không khí hít vào phổi cũng có áp lực cao tương ứng.

Thợ lặn thường mắc bệnh giảm áp. Ảnh minh họa

Theo định luật Henry: Các khí tan vào các dịch của cơ thể tỷ lệ thuận với áp suất riêng phần trong hỗn hợp khí hít vào được tính theo công thức: Q= a.V.Pt. Pat. Trong đó Q là lượng khí hòa tan trong máu, A là hệ số hòa tan; V là thể tích máu; Pt là áp suất riêng phần khí trong phế nang; Pat là áp suất khí quyển. Các khí trơ không tham gia chuyển hóa nên có thể tan, tích lũy và đạt trạng thái bão hòa trong cơ thể tương ứng với áp suất môi trường xung quanh. Ở áp suất không khí bình thường lượng Nitơ hòa tan trong cơ thể gần 1 lít, ở 2at lượng Nitơ trong cơ thể bão hòa là 2 lít. Sau thời gian làm việc dưới sâu thợ lặn trở lại mặt nước.

Theo bác sỹ Nguyễn Bình Tuynh, bệnh giảm áp là căn bệnh nghề nghiệp được xếp vào nhóm đặc biệt nguy hiểm, độc hại.

Trong quá trình giảm áp, sự hòa tan của khí xảy ra theo quá trình ngược lại. Độ hòa tan giảm, các khí thải bớt ra ngoài cơ thể qua đường phổi. Nếu áp suất giảm chậm, Nitơ từ các mô vào máu, tới phổi rồi thải ra ngoài. Khi giảm áp nhanh, Nitơ không vận chuyển kịp tới phổi giải phóng ra ngoài sẽ tích lại trong cơ thể. Khi quá bão hòa tới mức nhất định sẽ hình thành các bọt khí, các bọt khí hình thành to dần gây tắc mạch chèn ép các tế bào nhất là các tế bào thần kinh gây kiệt, rối loạn hoạt động cơ vòng… Đó chính là nguyên nhân của bệnh giảm áp.

Điều trị bệnh giảm áp không đơn giản, ở VN hiện chỉ có hai cơ sở có Trung tâm oxy cao áp để điều trị bệnh này. Kết quả điều trị nhiều năm qua cho thấy, chỉ có 53,6% bệnh nhân được phục hồi hoàn toàn, 42,8% phục hồi không hoàn toàn, 5,5% không hồi phục. Những bệnh nhân được phục hồi hoàn toàn là những bệnh nhân sau khi xuất hiện bệnh giảm áp được sơ cứu bước đầu và được chuyển tới Trung tâm oxy cao áp trong một thời gian ngắn nhất. Những bệnh nhân không hồi phục hoàn toàn là những bệnh nhân tới trung tâm muộn, toàn trạng kém, mới lặn được thời gian ngắn chưa có kinh nghiệm và những bệnh nhân mắc bệnh phối hợp.

Thợ lặn nhọc nhằn và nguy hiểm

Một buổi chiều muộn, trong căn phòng nhỏ, trên tầng thượng của bệnh viện GTVT trung ương 1, tôi đã có dịp trò chuyện với những người thợ lặn của Tổng công ty XD Thăng Long. Được biết, Tổng công ty hiện có 24 thợ lặn lành nghề, đã có 5 người mắc bệnh giảm áp. Và cả 5 người này đều ở trong tình trạng sức khỏe giảm sút nhanh.

Những thợ lặn đến bệnh viện để hội đồng giám định y khoa xác định mức độ bệnh tật. Anh Dương Quốc Lâm, sinh năm 1965 vào nghề thợ lặn từ năm 1991, hiện là thợ lặn bậc cao, cho biết: Lâu nay anh không nghĩ mình mắc bệnh giảm áp, mà chỉ thấy sức khỏe giảm, các khớp xương đau nhức, khó thở, đêm ngủ chập chờn, luôn có cảm giác tim bị đè…

Cũng giống anh Lâm, anh Nguyễn Hữu Mai, sinh năm 1971, vào nghề từ năm 1995, mỗi khi trở trời, toàn thân đau nhức, luôn trong tình trạng khó thở. Anh Đỗ Như Hiên, người đã từng đi XKLĐ với nghề thợ lặn ở Libya về đã phải nằm trong buồng áp suất nén kéo dài 13 giờ liền, nhưng bệnh cũng không thuyên giảm. Với anh, giờ chỉ có thể lặn ở những công trường không phức tạp, độ sâu không quá 10m. Anh bảo: “Nghề của mình là ăn cơm trần gian, làm việc dưới âm phủ”. Lâu dần cũng thành quen, bàn tay của các thợ lặn đã trở nên điêu luyện, không cần nhìn cũng vẫn thi công các công việc dưới nước thành thạo.

Trẻ nhất trong số 5 thợ lặn mắc bệnh giảm áp, mà tôi đã gặp, là anh Phạm Hồng Thái, sinh năm 1975, đã có 14 năm làm thợ lặn, hiện tim, phổi của anh đều có vấn đề, xương khớp đau ê ẩm, chân tay có lúc tê liệt. Vẫn biết, thợ lặn với các đơn vị giao thông luôn là “mì chính cánh”, nhưng với mức thu nhập trung bình từ 6-7 triệu/tháng, nhiều người vẫn muốn chuyển nghề. Thi thoảng các anh cũng đi “đánh thuê” cho các đơn vị khác với mức 50 USD/ngày, nhưng phải ngâm mình dưới nước từ 7-10 giờ, ai dám khẳng định mình không mắc bệnh giảm áp?

Công nhân đến khám bệnh giảm áp ở BV Giao thông

Thực tế có nhiều ngư dân đã chết oan vì không nắm nguyên lý lặn. Người thợ lặn ngoi lên bờ nhanh cũng giống như chai bia khui nắp nhanh, sẽ bị trào bọt còn người thợ lặn có thể vỡ phổi hoặc tê liệt cơ thể vì những bọt khí làm tắc nghẽn mạch máu. Với thợ lặn chuyên nghiệp, tất cả phải tuân theo quy trình giảm áp nghiêm ngặt tại những trạm dừng dưới mặt nước để cơ thể có thể tự đào thải khí nitơ. Vì thế, hiện nay, các đơn vị thường ký hợp đồng với thợ lặn từ khi còn ở trường học.

Trở lại câu chuyện bệnh giảm áp của công nhân giao thông, bác sỹ Tuynh khẳng định, bệnh giảm áp đã được Bộ Y tế công nhận từ năm 1997, nhưng tổ chức hội chẩn, giám định mức độ sức khỏe thì chỉ có hội đồng giám định y khoa Bộ GTVT là đơn vị đầu tiên tiến hành.

Được biết, để bệnh nghề nghiệp này được công nhận, các thầy thuốc ở Trạm Vệ sinh lao động Bộ GTVT đã phải dày công nghiên cứu suốt 20 năm qua.

Hồ Thu