Nhớ tiếng leng keng tàu điện năm nào

Tàu điện xuất hiện ở Hà Nội năm 1901 với tuyến xe đầu tiên dài khoảng 18km. Sau này, các tuyến xe được mở rộng, tỏa dần từ nội đô ra các cửa ô. Có một điều khá thú vị, hệ thống tàu điện thời đó chỉ có một ngã ba giao nhau duy nhất ở khu vực hồ Hoàn Kiếm, đầu phố Cầu Gỗ - Hàng Gai. Tại điểm giao cắt ngã ba có một đường xuống Bạch Mai, chợ Mơ, một đường đi Bưởi, một đường chạy thẳng vào Hà Đông. Vì vậy, dù khách lên bất cứ tuyến tàu điện nào, lạc đi đâu, rồi cuối cùng vẫn trở về Bờ Hồ.

Ảnh minh họa

Khi mới xuất hiện, tàu điện thu hút sự chú ý của người dân đất kinh kỳ bởi sự thuận tiện, an toàn. Mọi người khá ngạc nhiên khi thấy đầu tàu kéo theo nhiều toa đằng sau như tàu hỏa mà không chạy bằng than. Con tàu cứ thong thả chạy trên đường ray, mỗi khi đến khúc quanh, người phụ tàu nhanh nhẹn cầm một thanh sắt chạy xuống, bẻ đường ray hướng tàu đi theo lộ trình. Đây chính là lúc tiếng “leng keng” reo lên rộn rã.

Năm tháng trôi, nhiều bạn trẻ sinh sau thập niên 90 không biết rằng, Hà Nội từng có tàu điện, một loại phương tiện có bánh sắt, chạy trên đường ray. Nhưng với những người thuộc thế hệ trước, tiếng “leng keng” tàu điện lưu lại dấu ấn sâu đậm trong tâm trí họ. Nhà tôi ở phố Hàng Bột (nay là phố Tôn Đức Thắng), nơi có tuyến tàu điện chạy qua ngược xuôi mỗi ngày. Mấy bạn trai học cùng trường thường nhảy lên tàu điện một đoạn từ Văn Miếu lên đến gần ngõ Quan Thổ thì nhảy xuống để vào trường. Con gái chúng tôi chỉ biết nhìn theo chứ chưa bao giờ dám mạo hiểm thử trò đó.

Tàu điện cũng là phương tiện được nhiều người ưu tiên lựa chọn để đi chơi. Cuối tuần, thi thoảng, mẹ tôi lại cho hai anh em đi tàu điện lên Bờ Hồ ăn kem Tràng Tiền. Tôi mãi nhớ cảm giác vui sướng khi ngắm phố trôi chầm chậm qua ô cửa nhỏ của con tàu. Một điều khiến tôi đặc biệt thích thú khi đi tàu điện hồi đó là được xem những gánh hát xẩm biểu diễn tại đây. Họ thường đi thành một nhóm, nam mặc áo veston, đeo kính đen, nữ mặc áo yếm, váy lửng đầu gối. Bởi đặc thù biểu diễn trên tàu điện luôn phải chuyển tàu, chuyển toa nên các nghệ sĩ thường hát những bài ngắn, nội dung phong phú, tránh gây nhàm chán cho khách. Xẩm tàu điện được nhiều khách đi tàu yêu thích bởi lời bài hát gần gũi với những người lao động trong xã hội.

Ngày đó, tôi thường lắng nghe tiếng tàu điện chạy qua trên phố như một thói quen. Lâu dần, tiếng leng keng tàu sớm khuya dường như cũng có cảm xúc vui buồn. Có những sớm mai, tiếng tàu điện chạy qua đầy phấn chấn, rộn rã. Có đêm đông lạnh, tiếng bánh xe nghiến trên đường ray thấm buồn, thấm mệt sau một ngày ngược xuôi tất bật.

Giờ đây, Hà Nội có thêm nhiều loại phương tiện giao thông hiện đại, nhưng hình ảnh tàu điện cùng tiếng leng keng vẫn luôn in dấu trong tâm trí nhiều thế hệ đã từng sống tại mảnh đất kinh kỳ. Với tôi, mỗi lần nghe bài hát “Nhớ về Hà Nội” của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, hình ảnh chiếc tàu điện thân thương hiện ra theo từng câu hát: “Nhớ tiếng con đê dài lối xe, bước chân năm tháng đi về. Và nhớ tiếng leng keng tàu sớm khuya, hướng ra Đống Đa, Cầu Giấy...”.