Nhạc sĩ Đoàn Bổng: Tha thiết một tình yêu Hà Nội

Yêu Thành phố từ những điều bình dị

Nhạc sĩ Đoàn Bổng sinh năm 1943 tại làng Kiều Thị, xã Thắng Lợi (huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội). Năm 1949, thực dân Pháp tràn về làng Kiều Thị đốt phá, xây dựng đồn bốt, Đoàn Bổng cùng gia đình tản cư về làng Nghiêm Xá (huyện Thường Tín). Đầu năm 1951, Đoàn Bổng theo bố ra Hà Nội, ông cụ mở hiệu thuốc bắc ở phố Bạch Mai. Từ đó ông bắt đầu sống, học tập, làm việc và gắn bó với Hà Nội cho đến tận ngày nay.

Nhạc sĩ Đoàn Bổng

Nói về tình yêu của mình dành cho Hà Nội, nhạc sĩ Đoàn Bổng cho biết, có lẽ vì đã gắn bó với Hà Nội từ lâu nên tình yêu của ông dành cho Hà Nội cũng đến từ những điều bình dị nhất. Từ ngày còn thơ bé, sống cùng bố và anh trai giữa lòng Thành phố, hằng ngày ông được nhìn, được cảm nhận và đắm mình trong những nét đẹp văn hóa cổ truyền của mảnh đất nghìn năm văn hiến. Hà Nội trong ông là những cô gái với mái tóc dài đen nhánh, tha thướt, ăn nói dịu dàng, dễ nghe, là những chàng trai hào hoa, lịch sự với cách ăn mặc giản dị, gọn gàng, lối cư xử chừng mực điềm đạm, tất cả hòa quyện tạo nên một nét đẹp văn hóa, truyền thống riêng của Hà Nội. Chính sự thanh lịch, duyên dáng cả về bề ngoài lẫn cách ứng xử của người Hà thành xưa đã khơi dậy trong ông một tình yêu tha thiết đối với Hà Nội.

Sau này lớn lên, tốt nghiệp trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện âm nhạc Quốc gia Việt Nam), ông về làm phóng viên, rồi làm cán bộ biên tập âm nhạc cho Đài Phát thanh Giải phóng. Thời bấy giờ, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang rất ác liệt, ông đã đi tới nhiều nơi, tham gia sưu tầm nhiều làn điệu dân ca, những bài hát hay về quê hương đất nước để phục vụ cho đồng bào, chiến sĩ. Trải qua những năm tháng chiến tranh ác liệt, chứng kiến Hà Nội những ngày sau giải phóng, đi vào thời bình ông lại càng tự hào và yêu thêm thành phố nơi mình lớn lên. Ông nhận ra Hà Nội chính là một Thành phố đặc biệt, vừa mang vẻ đẹp của một nàng tiểu thư yêu kiều, thanh lịch và bình dị lại vừa mang dáng dấp của một nữ tướng kiên cường, bất khuất khi kẻ thù xâm lăng. Và cũng có lẽ từ chính tình yêu đó đã giúp ông sáng tác nên những ca khúc bất hủ, đa dạng màu sắc về Hà Nội.

Muôn vẻ Hà Nội trong âm nhạc Đoàn Bổng

Nhắc tới những sáng tác về Hà Nội, so với một số nhạc sỹ được mệnh danh là “Nhạc sĩ của Hà Nội” các bài hát của Đoàn Bổng có phần “kín tiếng” hơn. Bởi ông không tổ chức các đêm nhạc hay quảng bá rầm rộ mà theo hướng “hữu xạ tự nhiên hương”. Không tự nhận mình là nhạc sỹ của Hà Nội nhưng ông tự nhận là một chàng nhạc sỹ yêu Hà Nội say đắm. Điều đó được minh chứng qua việc trong gia tài âm nhạc khiêm tốn nhưng đa dạng màu sắc của mình ông có tới hơn 20 bài hát viết về Hà Nội. Những bài hát này đều được những người yêu âm nhạc và công chúng đánh giá cao.

Sáng tác âm nhạc bằng cảm xúc, đưa tình yêu Hà Nội vào từng con chữ, nốt nhạc đã giúp nhạc sĩ Đoàn Bổng trở thành tác giả duy nhất được dàn nhạc giao hưởng Rouen nước Cộng hòa Pháp chọn trình diễn 3 ca khúc: “Hà Nội của tôi (thơ Quốc Toản), “Hà Nội những kỷ niệm trong tôi” , “Thành phố ngàn năm văn hiến tại Nhà hát lớn Hà Nội (3/10/2010) và Cung Văn hóa hữu nghị Việt Xô (5/10/2010) để chào mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Không chỉ dừng lại tại đó, những bài hát này tiếp tục được biểu diễn ở nước Pháp nhiều năm sau. Việc các bài hát về Hà Nội được các nước bạn ghi nhận và biểu diễn thể hiện được sức lan tỏa, vươn tầm thế giới của âm nhạc Đoàn Bổng, qua đó mang đến bạn bè quốc tế một hình ảnh Hà Nội xinh đẹp, bình dị nhưng cũng không kém phần bi tráng, hào hùng.

Chia sẻ về những thành công trong các bài hát viết về Hà Nội, nhạc sĩ Đoàn Bổng cho biết, bí quyết của ông chính là luôn cảm nhận và viết về Hà Nội ở những dáng vẻ, góc nhìn riêng biệt. Ông tự tin khẳng định, những sáng tác của ông từ giai điệu cho tới nội dung đều không bị trùng lặp hay “tự dẫm lên chân mình”, cùng là một chủ đề về Hà Nội, nhưng mỗi bài hát lại là một Hà Nội rất riêng, độc lập với nhau. Ví như: “Hà Nội những kỷ niệm trong tôi”, bài hát được ông sáng tác vào dịp kỷ niệm 30 năm ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1984). Với sự kết hợp giữa chất liệu âm nhạc dân gian và nhạc nhẹ bài hát “Hà Nội những kỷ niệm trong tôi” đã mang tới cho người nghe một tình yêu Hà Nội da diết, hình ảnh xúc động khi đoàn quân chiến thắng trở về giải phóng Thủ đô. Ngày các anh về thành phố bừng lên, hồi sinh trở lại, cờ hoa ngập trời, những người dân, những cô thiếu nữ hân hoan vui mừng chào đón.

Hay như bài “Hà Nội trong tôi”, với phong cách nhạc thính phòng đã mang đến cho người nghe một “Hà Nội Hồ Gươm xanh màu liễu rủ/và mắt em xanh mỗi độ thu về. Là một Hà Nội trời xanh lộng gió, một Hà Nội xanh tuổi học trò, một Hà Nội đã đi qua bão giông nhưng vẫn giữ được nét cổ kính rêu phong với mùi hoa sữa thơm ngào ngạt. Tất cả những hình ảnh ấy có lẽ chỉ riêng Hà Nội mới có. Còn bài “Thành phố nghìn năm văn hiến” lại mang phong cách nhạc bác học, trang nghiêm với hình ảnh đất Thăng Long nghìn năm văn hiến, “nơi trời đất tạo nên nguồn ánh sáng linh thiêng đặt niềm tin cho giống nòi”. Là hình ảnh Hà Nội, Thủ đô của đất nước, thành phố vì hòa bình, thành phố của tình yêu. Bài “Hà Nội đêm” (phổ thơ Trần Minh) lại là hình ảnh đôi nam nữ đi bên nhau trong một đêm thu Hà Nội. Dù trong không gian vắng lặng như vậy nhưng họ đều tỏ ra rất nhã nhặn thanh lịch chứ không hề lả lơi, suồng sã. Theo nhạc sĩ đó cũng chính là nét đẹp riêng có của những nam thanh, nữ tú Hà Nội xưa kia…

Có thể nói, thông qua âm nhạc của Đoàn Bổng chúng ta được ngắm Hà Nội với nhiều góc độ khác nhau, đa dạng, muôn hình muôn vẻ. Và để viết nên những ca khúc về Hà Nội mang màu sắc riêng biệt, không lẫn với bất kỳ tác giả nào theo nhạc sĩ Đoàn Bổng tình yêu, cảm xúc thật mà ông dành cho Hà Nội chính là điểm mấu chốt. “Dù không sinh ra ở Hà Nội nhưng trải qua thời niên thiếu và cả thời tuổi trẻ cũng như những năm tháng về sau ở đất Hà Thành, tôi yêu Hà Nội vì đó là một phần máu thịt của cuộc đời tôi, làm nên cốt cách và âm nhạc của tôi. Hà Nội hôm nay tấp nập hơn nhưng tình yêu của tôi thì vẫn không đổi, bởi vì tình yêu thì không thể toan tính, không thể sắp đặt mà chỉ có thể cống hiến hết mình”- nhạc sĩ Đoàn Bổng bộc bạch.

Thời gian làm dáng đi của ông chậm hơn nhưng nhạc sĩ Đoàn Bổng vẫn luôn đầy ắp các dự định âm nhạc và khao khát sáng tạo không ngừng nghỉ. Còn tình yêu Hà Nội sẽ luôn chảy mãi trong ông, chỉ cần bắt gặp được một khoảnh khắc, một khung cảnh hay sự kiện mang dấu ấn đặc biệt nào đó về Hà Nội, ông sẽ lại tiếp tục viết và cho ra đời những sản phẩm chất lượng, xứng tầm với tình yêu của ông dành cho mảnh đất ngàn năm văn hiến này./.

Lê Thắm