Nhà nước có chính sách phát triển AI để trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng

Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ báo cáo Quốc hội về việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, dự thảo luật gồm 35 điều, nội dung các điều khoản đã thể chế hóa các chủ trương chính sách mới của Đảng, đáp ứng các yêu cầu và mục tiêu xây dựng luật.

Bộ trưởng khẳng định, trí tuệ nhân đạo là lĩnh vực mới và gần đây có sự phát triển rất nhanh, tác động ở tầng sâu đến kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh và phương thức quản trị quốc gia. Việc Việt Nam sớm ban hành Luật Trí tuệ nhân đạo là cần thiết, để tạo khuôn khổ pháp lý cho phát triển bền vững, bảo đảm chủ động nắm bắt cơ hội, cũng như quản trị rủi ro.

Trong quá trình xây dựng, Chính phủ đã nghiên cứu kỹ kinh nghiệm quốc tế, cụ thể là Châu Âu là quản lý chặt, tập trung vào an toàn. Nhật Bản chủ yếu phát triển, Hàn Quốc có cả an toàn và phát triển nhưng phần an toàn là khá nhẹ.

Quốc hội thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo. (Ảnh: Quốc hội)

Việt Nam chọn cách tiếp cận kết hợp có chọn lọc, bảo đảm hài hòa cả an toàn và phát triển. An toàn thì cao hơn mức cơ bản của Hàn Quốc nhưng nhẹ hơn và ít thủ tục hơn của châu Âu. Phát triển thì mạnh mẽ như của Nhật Bản. Đây là mô hình phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Giải trình về một số nội dung lớn, Bộ trưởng cho biết: Về cấu trúc luật, dự thảo luật khung ngắn gọn quy định nguyên tắc và khuôn khổ quản lý nhà nước đối với trí tuệ nhân tạo. Những nội dung kỹ thuật sẽ được quy định tại nghị định. Đây là cách tiếp cận phù hợp với lĩnh vực công nghệ có tốc độ phát triển nhanh.

Về mô hình trí tuệ nhân tạo, luật không điều chỉnh mô hình bởi mô hình là sáng tạo nội bộ của doanh nghiệp. Luật chỉ điều chỉnh đầu ra và hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo, cũng như rủi ro trí tuệ nhân tạo gây ra đối với xã hội. Đây là thông lệ quốc tế bảo đảm không cản trở đổi mới sáng tạo.

Về quản lý theo mức độ rủi ro, dự thảo luật đã giảm từ bốn xuống ba mức: rủi ro thấp, trung bình và cao, kèm theo một điều về các hành vi bị cấm bảo đảm phân tầng quản lý rõ ràng và minh bạch.

Giải trình về kiểm tra hệ thống AI rủi ro cao, Bộ trưởng khẳng định dự thảo luật quy định nghĩa vụ tối thiểu trước khi triển khai; doanh nghiệp phải tự chuẩn bị hồ sơ đánh giá an toàn nhưng không phải xin phép. Hồ sơ sẽ phải xuất trình khi cơ quan quản lý thực hiện hậu kiểm.

Về bồi thường thiệt hại, dự thảo đã bỏ mức phạt theo doanh thu. Luật quy định bồi thường toàn bộ thiệt hại và có chế tài đình chỉ cung cấp dịch vụ. Đây là các biện pháp đủ mạnh và phù hợp với luật pháp Việt Nam.

Dự thảo Luật được thông qua không xếp hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao vào nhóm nguồn nguy hiểm cao độ. Tuy nhiên, để tăng cường bảo vệ người dân, Luật bổ sung cơ chế bồi thường thiệt hại nghiêm ngặt, quy định trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các chủ thể liên quan ngay cả khi không có lỗi.

Đối với quy định về thúc đẩy phát triển và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, Luật đưa ra các chính sách thúc đẩy phát triển chuyển giao bao gồm: phát triển hạ tầng trí tuệ nhân tạo, mở rộng tiếp cận dữ liệu dùng chung, hỗ trợ thử nghiệm mô hình mới, ưu đãi cho doanh nghiệp trí tuệ nhân tạo, phát triển nhân lực và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Các chính sách này nhằm hình thành hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo tự chủ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Luật quy định Nhà nước có chính sách phát triển AI để trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững đất nước. Khuyến khích thử nghiệm công nghệ có kiểm soát; áp dụng biện pháp quản lý tương xứng với mức độ rủi ro và khuyến khích cơ chế tự nguyện tuân thủ.

Có chính sách bảo đảm quyền và tạo điều kiện tiếp cận, học tập và thụ hưởng lợi ích từ AI của tổ chức, cá nhân; khuyến khích phát triển và ứng dụng AI phục vụ an sinh xã hội, hỗ trợ người khuyết tật, người nghèo, người dân tộc thiểu số để thu hẹp khoảng cách số; bảo tồn, phát huy và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Ưu tiên đầu tư và huy động nguồn lực xã hội để phát triển hạ tầng dữ liệu, hạ tầng tính toán, AI an toàn, nguồn nhân lực chất lượng cao và các nền tảng AI dùng chung mang tính chiến lược quốc gia.

Ưu tiên ứng dụng AI trong hoạt động quản lý, điều hành, cung cấp dịch vụ công và hỗ trợ ra quyết định của cơ quan nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả, tính minh bạch và chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp và khuyến khích ứng dụng rộng rãi trong các ngành, lĩnh vực kinh tế - xã hội nhằm nâng cao năng suất, chất lượng dịch vụ và hiệu quả quản lý…