Khơi dậy khát vọng, lòng tự hào dân tộc của người Việt sẽ đưa đất nước vươn mình

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, phát triển nhân lực chất lượng cao trở thành yếu tố sống còn để mỗi quốc gia khẳng định vị thế và năng lực cạnh tranh. Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn khi sở hữu lực lượng lao động trẻ, thông minh, giàu khát vọng và khả năng thích ứng nhanh với cái mới. Tuy nhiên, hiện nay, tại Việt Nam, thách thức cũng không nhỏ khi yêu cầu của thị trường lao động ngày càng khắt khe, đòi hỏi không chỉ tri thức chuyên môn mà còn cả kỹ năng số, tư duy sáng tạo và khả năng hội nhập quốc tế. Phóng viên Báo Lao động Thủ đô đã có cuộc trò chuyện với GS.TSKH Nguyễn Đình Đức về vấn đề này.

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức - một nhà khoa học đầu ngành trong đào tạo và nghiên cứu công nghệ cao.

Phóng viên: Với tư cách là một nhà khoa học đầu ngành trong đào tạo và nghiên cứu công nghệ cao, ông đánh giá như thế nào về trình độ, chất lượng nguồn nhân lực chất lượng tại Việt Nam hiện nay ?

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức: Trong những năm gần đây, giáo dục Đại học Việt Nam đã có sự chuyển mình và hội nhập rất là mạnh mẽ. Đặc biệt là tại những trường đại học điểm như: Đại học Quốc gia, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Bách khoa Đà Nẵng, Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh và một số cái trường đại học khác.

Hiện nay, các trường đại học đang có chương trình đào tạo rất là tiên tiến, chuẩn đầu ra hội nhập quốc tế. Và đặc biệt, chúng ta có đội ngũ giảng viên cũng được đào tạo bài bản nước ngoài về; cơ sở vật chất, trang thiết bị rất là hiện đại và có hợp tác với rất nhiều doanh nghiệp. Chính vì thế, tôi đánh giá nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo của Việt Nam có tiềm năng, trình độ rất tốt, hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Tuy nhiên, tôi cho rằng, có một thực tế là tại Việt Nam hiện nay, việc đào tạo bài bản, năng lực tốt nhưng không phải nhiều kỹ sư, nhiều cử nhân khi ra trường có thể có cơ hội làm việc trong tập đoàn hàng đầu. Điều này là hạn chế những kỹ năng và năng lực phát triển của nguồn nhân lực Việt Nam.

Trong thời gian sắp tới, cùng với sự hội nhập, chuyển mình của đất nước, chúng ta thu hút được các công ty lớn và những bài toán lớn. Đặc biệt là sự ra đời của Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (sau đây gọi tắt là Nghị quyết 57 - PV) thì đây là một cơ hội rất là tuyệt vời. Từ đó, nguồn nhân lực có chất lượng cao, trình độ cao cho Việt Nam sẽ có cơ hội để thăng hoa, để phát triển.

Phóng viên: Trong Nghị quyết 57, giáo sư đánh giá cao ở những nội dung nào nhằm thúc đẩy nguồn nhân lực chất lượng cao?

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức: Nghị quyết 57 có ba trụ cột: Trụ cột thứ nhất đấy là có thể nói là chuyển đổi số về trí tuệ nhân tạo; trụ cột thứ hai là các công nghệ cao, công nghệ lõi, công nghệ chiến lược; trụ cột thứ ba là đổi mới sáng tạo. Việc xác định nhiệm vụ, trụ cột của Nghị quyết 57 là một điều đặc biệt, khác với các nghị quyết về khoa học công nghệ trước đây; cụ thể hơn và sâu sắc hơn; đúng và trúng so với nhu cầu thực tế.

Nghị quyết 57 cũng đã chỉ ra việc phải đầu tư tới tầm và xứng tầm trong công nghệ chiến lược. Đây là một sự thay đổi mạnh mẽ, chỉ ra những yếu tố cần phải đổi mới. Đó là đổi mới tư duy, đổi mới về thể chế, đầu tư nguồn lực cho con người, cho hạ tầng, cho dữ liệu. Đấy là những cái để phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược tại Việt Nam hiện nay.

Ngoài ra, Nghị quyết 57 chỉ ra được là bên cạnh đổi mới tư duy, đổi mới thể chế phải áp áp dụng được những phương thức chưa từng có trong tiền lệ, vượt qua được những thông lệ bình thường để khoa học công nghệ của Việt Nam có thể tiếp cận được với đỉnh cao của thế giới.

Cuối cùng, những chính sách đặc biệt để thu hút nhân tài, kể cả tri thức người Việt Nam ở nước ngoài, cũng như là người nước ngoài để đầu tư xây dựng, phát triển đưa Việt Nam tiến lên phía trước.

Phóng viên: Tại trường Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội đã và đang triển khai những chương trình, mô hình đào tạo nào để nhằm đáp ứng nhu cầu về nhân lực chất lượng cao?

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức: Vừa qua, Đại học Quốc gia Hà Nội đã triển khai quyết liệt, thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết 57, đã có những đề xuất về các chương trình, danh mục khoa học công nghệ đặc biệt. Bên cạnh đó, đề xuất những chính sách đột phá để thu hút người Việt Nam tri thức người Việt Nam ở nước ngoài; có chính sách để thu hút các nhóm nghiên cứu mạnh, đầu tư.

Hiện nay, các lĩnh vực then chốt của đời sống, trụ cột của đất nước thì Trường Đại học Công nghệ đều đang đào tạo.

Còn tại Trường Đại học Công nghệ, những lĩnh vực này, Trường đã tiên phong có từ lâu. Trước khi Nghị quyết 57 ra đời, năm 2022, Trường đã thành lập tuyến trí tuệ nhân tạo; năm 2023 tuyển sinh cử nhân trí tuệ nhân tạo; ngành tự động hóa; công nghệ thông tin; công nghệ lõi; công nghệ vật liệu, công nghệ hàng không vũ trụ; lĩnh vực như công nghệ sinh học; nông nghiệp công nghệ cao… Các lĩnh vực then chốt của đời sống, trụ cột của đất nước thì Trường Đại học Công nghệ đều đang đào tạo.

Ngoài ra, hiện nay, Trường Đại học Công nghệ cũng đã chuyển đổi rất là mạnh mẽ tất cả các chương trình đào tạo theo chuẩn ABET, đều lấy một trường đại học trong tốp hàng đầu của Hoa Kỳ làm chuẩn mực, để từ đó xây dựng, chuyển đổi theo định hướng tiên tiến, hiện đại, tiếp cận với chuẩn mực thế giới.

Bên cạnh đó, trường đã có những chính sách đầu tư xây dựng cho các nhóm nghiên cứu, các giáo sư, các tiến sĩ trẻ tài năng, bằng nguồn lực nhà trường. Trong những năm vừa rồi, nhà trường đã tự chủ và đã có nguồn lực đầu tư, nhờ đó một số lĩnh vực của trường như cơ kỹ thuật, hàng không vũ trụ, điện tử, công nghệ thông tin… đã nằm trong top 500 của bảng xếp hạng công nghệ của thế giới.

Cuối năm 2023, Trường Đại học Công nghệ, khi đó tôi đang làm Chủ tịch Hội đồng Trường thì đã công bố chiến lược phát triển trong top 200 đại học hàng đầu Châu Á, một số lĩnh vực trong top 50, trong top 100…

Ngoài ra, việc chuyển đổi số rất là tích cực, từ quản lý đào tạo cho đến việc quản lý học sinh, sinh viên cho đến công tác tổ chức hành chính, các lĩnh vực khác.

Phóng viên: Giáo sư kỳ vọng gì ở thế hệ nhân lực trẻ Việt Nam? Và theo ông đâu là chìa khóa để họ không chỉ đủ sức để đáp ứng nhu cầu trong nước, mà còn cạnh tranh với thị trường lao động quốc tế?

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức: Tôi luôn kỳ vọng, tin tưởng vào thế hệ trẻ Việt Nam đủ đức, đủ tài và đầy đủ tất cả bản lĩnh, trí tuệ để có thể gánh vác sứ mệnh, làm chủ tương lai của một đất nước. Tôi cho rằng, sức mạnh của người Việt Nam là cái nền tảng đào tạo rất tốt. Từ những trường trọng điểm như Đại học Quốc gia và một số trường đại học khác cho thấy, nền tảng kiến thức của chúng ta khi hội nhập không hề thua kém các trường đại học quốc tế, rất mạnh về công nghệ thông tin, toán học, vật lý, cơ học. Đây chính là lợi thế của các kỹ sư, bạn trẻ Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Nếu cách đây 10 năm, 20 năm, việc là nắm vững tiếng Anh của thế hệ trẻ là rất yếu, thì gần đây, việc này đã không còn là trở ngại lớn. Mặc dù chúng ta thi tuyển THPT vẫn còn rất nhiều bài thi dưới điểm trung bình, nhưng có thể thấy, về mặt bằng chung đã có một cuộc chuyển biến rất là rõ rệt, cũng chính là hành trang cho chúng ta trong quá trình hội nhập.

Nhưng cái quan trọng hơn tôi cho rằng, thế mạnh của người Việt Nam chính là sự cần cù với hoài bão cống hiến, tinh thần nồng nàn yêu nước, khát vọng về đóng góp, cống hiến cho đất nước. Đây chính là động lực, khởi nguồn để phát huy tài năng, thậm chí là chí hướng, quyết tâm và tinh thần yêu nước của thế hệ trẻ là “chìa khóa” then chốt trong kỷ nguyên mới.

Tôi tin là thế hệ trẻ Việt Nam hoàn toàn xứng đáng với kỳ vọng của cha ông, các thế hệ đi trước, vì hoàn toàn có thể làm chủ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nắm được công nghệ, góp phần đưa đất nước Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Xin trân trọng cảm ơn ông!