Khám phá ý nghĩa Tết ông Công ông Táo và cách dọn bàn thờ đón lộc xuân

Cứ khoảng sau ngày rằm tháng Chạp là các gia đình bắt đầu rậm rịch chuẩn bị cho lễ cúng ông Công ông Táo liền ngay sau đó. Ngoài việc mua vàng mã, chuẩn bị quần áo cho các Táo, thì người dân còn mua cá cho các Táo cưỡi về trời và chuẩn bị thực đơn để lên mâm cúng,… Nhiều người đã quen lệ hằng năm cúng ông Công ông Táo, nhưng lại chưa hiểu rõ về nguồn gốc và ý nghĩa của lễ nghi này.
Làng nuôi cá chép đỏ tất bật phục vụ Tết ông Công, ông Táo Khai mạc chợ hoa Tết truyền thống tại quận Hoàn Kiếm

Nguồn gốc của Tết ông Công ông Táo

Ngày nay có nhiều cách lý giải về nguồn gốc của thần Táo lưu hành trong dân gian. Câu chuyện về nguồn gốc của các Táo được lưu truyền phổ biến nhất là thần Táo bắt nguồn từ ba vị Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc, sau đó được “Việt hóa” thành sự tích “hai ông một bà”, cụ thể là ba vị thần Đất, thần Nhà, thần Bếp núc mà người dân gọi chung là Táo quân.

Khám phá ý nghĩa Tết ông Công ông Táo và cách dọn bàn thờ đón lộc xuân
Hằng năm, cứ sau ngày rằm tháng Chạp là người dân lại chuẩn bị cúng ông Công ông Táo.

Cụ thể, câu chuyện kể về hai vợ chồng nghèo khổ, người chồng đi xa làm ăn mà mãi không về nên người vợ đã để tang chồng, và sau đó nên duyên với một người chồng mới.

Không ngờ một ngày nọ, chồng cũ trở về, người vợ sợ điều tiếng nên mới bảo người chồng ấy ra đống rơm núp tạm. Người chồng mới về nhà, vào bếp lấy tro bón ruộng, nhưng không có bèn đốt đống rơm, vô tình giết cả người chồng cũ.

Người vợ thấy chồng cũ chết oan, vì quá đau xót nên nhảy vào đống lửa cùng chết. Người chồng mới thấy vậy, thương vợ cũng nhảy vào lửa theo dù không hiểu hết chuyện.

Trời thấy ba người sống tình nghĩa nên phong cho họ làm thần Bếp (Táo quân) để được gần nhau mãi mãi. Trong số 3 người họ, người chồng mới là Thổ Công trông nom việc trong bếp, người vợ là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa và người chồng cũ là Thổ Địa trông coi các việc trong gia đình.

Xét từ góc độ văn hóa, tiến sĩ Nguyễn Hoài Phương (Trưởng bộ môn Lịch sử Văn hóa, trường Đại học KHXH&NV Hà Nội) lý giải: “Việc thờ cúng ông Công ông Táo có nguồn gốc từ việc thờ vị chủ thần trong nhà. Thần Táo, theo quan niệm dân gian, là vị thần đảm bảo nguồn sống và nguồn năng lượng tích cực, dồi dào trong mỗi gia đình.

Các Táo đồng thời cũng là vị thần che chở cho các gia đình, xua đuổi tà ma quỷ dữ và cho người trong gia đình sự bình yên, may mắn, hạnh phúc. Đến cuối năm, các Táo sẽ lên trời báo cáo với Ngọc Hoàng về những chuyện đã xảy ra trong suốt cả năm và thay gia chủ của mình cầu xin Ngọc Hoàng những điều may mắn tốt lành trong năm sắp tới.

Việc cúng ông Công, ông Táo chính là thể hiện mong ước cuộc sống gia đình luôn an vui, mọi điều may mắn, thuận lợi, ấm no của người dân.”

Lưu ý khi dọn dẹp bàn thờ ngày Tết

Nhân dịp cúng ông Công ông Táo và cũng là cận kề ngày Tết, rất nhiều gia đình tranh thủ dọn dẹp bàn thờ. Với người Việt Nam, bàn thờ là một nơi linh thiêng, đồng thời cũng có nhiều điều kiêng kỵ trong gia đình. Điều đó dẫn đến dọn dẹp bàn thờ cũng là công việc cần lưu ý.

Khám phá ý nghĩa Tết ông Công ông Táo và cách dọn bàn thờ đón lộc xuân
Việc dọn dẹp bàn thờ chuẩn bị cho ngày Tết cũng cần nhiều lưu ý.

Tiến sĩ Nguyễn Hoài Phương có một số chia sẻ khi chúng ta dọn dẹp bàn thờ ngày Tết.

Theo phong tục dân gian, trước khi dọn bàn thờ, nên thắp hương như một hình thức “xin phép các cụ”. Theo tiến sĩ Phương, trong quan niệm dân gian, nơi thờ tự là nơi thiêng liêng có đặt bài vị của cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Việc chúng ta lau dọn, mặc dù với mong muốn tốt đẹp, song ít nhiều ảnh hưởng, "làm phiền" đến không gian thiêng ấy. Vậy nên người ta thường đốt nén hương tỏ lòng thành kính trước khi lau dọn.

Việc lau dọn bàn thờ tốt nhất nên được thực hiện một cách thành tâm, chậm rãi, tỉ mỉ. Lau dọn bàn thờ cần tránh những động tác mạnh, tránh nô đùa gần bàn thờ và nhất là tránh đổ vỡ, bởi đổ vỡ tượng trưng cho những xích mích.

Thông thường người ta sẽ mua bao sái hay còn gọi là nước thơm, nước ngũ vị hương để lau bàn thờ. Hiện nay, ở nhiều nơi có bán sẵn các loại nước thơm hoặc khăn xô tẩm sẵn nước thơm để việc lau dọn bàn thờ được thuận tiện hơn.

Ngoài ra, dân gian thường nhân dịp này để dọn dẹp bát hương trước khi vào Tết. Theo tiến sĩ Phương, việc rút chân hương không nên rút một lúc cả bó ra, bởi vì điều đó sẽ ảnh hưởng đến phần cốt ở trong bát hương. Người rút chân hương nên rút từ từ, chậm rãi từng chút một và thường sẽ để lại một vài chân hương trong bát.

Thông thường số chân hương để lại trong bát sẽ là 3, 5 hoặc 7 chân; trong đó đa phần các gia đình thích để lại 5 chân hương, vì đây là một con số vừa có phần âm, vừa có phần dương. Người ta quan niệm, những thứ gì hài hòa âm dương thì là may mắn và phát triển.

Cuối cùng, căn cứ vào tình hình cụ thể và việc thờ tự của từng gia đình mà việc dọn dẹp ban thờ ngày Tết sẽ có những sự khác biệt nhất định. Không có một mẫu số chung cố định nào cho việc thực hành những văn hóa tâm linh này. Điều quan trọng nhất là tấm lòng thành kính, để việc thờ cúng thật sự có ý nghĩa và thiêng liêng.

Kim Quyên - Phương Mai

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Hà Nội: Giải quyết các chế độ bảo hiểm kịp thời tới gần 90.000 lượt người

Hà Nội: Giải quyết các chế độ bảo hiểm kịp thời tới gần 90.000 lượt người

2 tháng đầu năm, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Khu vực I đã thực hiện giải quyết các chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho 88.208 người/lượt người.
Hà Nội: Tăng cường kiểm tra, ngăn chặn hành vi lạm dụng, trục lợi từ Quỹ BHYT

Hà Nội: Tăng cường kiểm tra, ngăn chặn hành vi lạm dụng, trục lợi từ Quỹ BHYT

Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội giao Sở Y tế Hà Nội chủ trì, phối hợp với Bảo hiểm xã hội Khu vực I và các cơ quan liên quan thanh tra, kiểm tra việc sử dụng Quỹ Bảo hiểm y tế (BHYT), ngăn chặn hành vi lạm dụng, trục lợi từ Quỹ BHYT.
Hà Nội: Hoàn thành 18/18 chỉ tiêu của Chương trình 06-CTr/TU

Hà Nội: Hoàn thành 18/18 chỉ tiêu của Chương trình 06-CTr/TU

Bám sát chỉ đạo của Trung ương và yêu cầu thực tiễn của Thành phố, Chương trình 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội được triển khai thực hiện với sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp ủy Đảng, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận tham gia tích cực của nhân dân và đã đạt được những kết quả thiết thực, nổi bật, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố trong từng năm.
Real Madrid có nguy cơ mất Mbappe và Vinicius ở tứ kết Champions League

Real Madrid có nguy cơ mất Mbappe và Vinicius ở tứ kết Champions League

Trận đại chiến giữa Real Madrid và Arsenal tại vòng tứ kết UEFA Champions League sắp tới có thể thiếu vắng một loạt ngôi sao của đội bóng Hoàng gia Tây Ban Nha. Theo thông tin mới nhất, Kylian Mbappe, Vinicius Junior, Antonio Rudiger và Dani Ceballos đang đối mặt với án phạt từ UEFA do bị cáo buộc có hành vi khiếm nhã sau chiến thắng trước Atletico Madrid ở vòng 1/8.
Giá xăng dầu hôm nay (28/3): Thế giới và trong nước cùng tăng

Giá xăng dầu hôm nay (28/3): Thế giới và trong nước cùng tăng

Hôm nay (28/3), giá dầu thế giới đang trên đà tăng. Cụ thể, giá dầu WTI ở mốc 69,72 USD/thùng, tăng 0,17%, giá dầu Brent ở mốc 73,80 USD/thùng, tăng 0,09%. Trong nước tiếp tục tăng thêm từ 337 - 406 đồng/lít so với phiên điều hành ngày 20/3.
Barcelona thắng đậm Osasuna 3-0, củng cố ngôi đầu La Liga

Barcelona thắng đậm Osasuna 3-0, củng cố ngôi đầu La Liga

Barcelona tiếp tục khẳng định phong độ ấn tượng tại La Liga mùa giải 2024/25 khi dễ dàng vượt qua Osasuna với tỷ số 3-0 trên sân nhà ở vòng 27. Chiến thắng này giúp đội bóng xứ Catalan vững vàng trên đỉnh bảng xếp hạng, tạm nới rộng khoảng cách với đương kim vô định Real Madrid lên 3 điểm.
Tỷ giá USD hôm nay (28/3): Thế giới giảm, thị trường tự do tiếp tục tăng

Tỷ giá USD hôm nay (28/3): Thế giới giảm, thị trường tự do tiếp tục tăng

Sáng nay (28/3), tỷ giá trung tâm VND với đồng USD tại Ngân hàng Nhà nước công bố mức 24.846 VND/USD, giảm 5 VND. Trên thị trường Mỹ, chỉ số US Dollar Index (DXY) hiện ở mức 104,28 điểm, giảm 0,27%.

Tin khác

Báo chí đồng hành cùng Thủ đô xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh

Báo chí đồng hành cùng Thủ đô xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh

Chiều 24/3, Hội nghị tọa đàm "Báo chí, truyền thông tham gia xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh" đã diễn ra tại Tổng Công ty Điện lực thành phố Hà Nội. Sự kiện do Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội, Hội Nhà báo thành phố Hà Nội và Báo Tuổi trẻ Thủ đô phối hợp tổ chức.
Hà Nội trao bằng xếp hạng cho 17 di tích lịch sử đợt 1 năm 2025

Hà Nội trao bằng xếp hạng cho 17 di tích lịch sử đợt 1 năm 2025

Ngày 21/3, được ủy quyền của Ủy ban nhân dân Thành phố, Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị trao Bằng xếp hạng di tích cấp thành phố đợt 1 năm 2025.
Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 42 tiếp tục khẳng định sức hút riêng

Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 42 tiếp tục khẳng định sức hút riêng

Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 42 thực sự là một sân chơi chuyên nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng và vị thế của truyền hình Việt Nam trong thời đại chuyển đổi số và hội nhập.
Giữ nét hào hoa giữa lòng Thành phố

Giữ nét hào hoa giữa lòng Thành phố

Biệt thự Pháp ở Hà Nội rất phong phú về thể loại, đa dạng về ngôn ngữ kiến trúc và đã trở thành một bộ phận không thể thiếu trong di sản kiến trúc Thủ đô. Giá trị của các công trình biệt thự Pháp không chỉ đơn thuần về mặt kiến trúc mà còn về các mặt lịch sử, văn hoá.
Hà Nội: Thêm 567 di tích được đưa vào danh mục kiểm kê và bảo tồn

Hà Nội: Thêm 567 di tích được đưa vào danh mục kiểm kê và bảo tồn

Theo Quyết định số 1559/QĐ-UBND ngày 17 tháng 3 năm 2025 của Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội, danh mục kiểm kê di tích trên địa bàn Thủ đô đã được phê duyệt bổ sung thêm 567 di tích mới. Những di tích này được bổ sung vào danh mục đã được công bố theo Quyết định số 5745/QĐ-UBND ngày 14/10/2016.
Hà Nội, miền thương nỗi nhớ!

Hà Nội, miền thương nỗi nhớ!

Tôi ra Hà Nội một ngày tháng ba đầy gió. Thủ đô ngàn năm như một người quen cũ, tự nhiên và gần gũi đến lạ. Ngõ nhỏ, phố nhỏ, nhà nhỏ, những hàng cây già cổ kính và cũ kỹ. Buổi sớm tàu đến ga, thành phố đón tôi bằng những cơn gió lạnh. Nền trời còn ướp hơi sương - những hạt sương tròn xoe, trong trẻo, ngập ngừng chưa kịp tan của buổi sớm. Tôi nghe lời thầm thĩ của thủ đô yêu dấu đang đón tôi – người con ở nơi xa - trở về.
"Lửa từ Đất": Lời tri ân sâu sắc dành cho những người con ưu tú của Thủ đô

"Lửa từ Đất": Lời tri ân sâu sắc dành cho những người con ưu tú của Thủ đô

Nhân dịp kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội (17/3/1930 - 17/3/2025), vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" ra đời như một lời tri ân sâu sắc dành cho những người con ưu tú của Thủ đô đã cống hiến, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng. Tác phẩm đã tái hiện những trang sử hào hùng của Đảng bộ Hà Nội và khắc họa sâu sắc tinh thần cách mạng kiên cường của những người cộng sản Việt Nam trong những ngày đầu thành lập Đảng.
Khơi dậy tình yêu Hán Nôm và cái đẹp trong giới trẻ

Khơi dậy tình yêu Hán Nôm và cái đẹp trong giới trẻ

Nhằm góp phần gìn giữ văn hóa truyền thống nói chung, Hán Nôm và nghệ thuật thư pháp nói riêng với giới trẻ là cả một quá trình không hề đơn giản.
Công diễn vở nhạc kịch đặc biệt “Lửa từ Đất”

Công diễn vở nhạc kịch đặc biệt “Lửa từ Đất”

Tối 15/3, tại Cung Văn hóa Lao động hữu nghị Việt Xô, được sự chỉ đạo của Ban Tuyên giáo - Thành ủy Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội và các cơ quan liên quan, Nhà hát Tuổi Trẻ đã công diễn vở nhạc kịch đặc biệt “Lửa từ Đất” nhân kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng bộ đầu tiên của Hà Nội (17/3/1930 - 17/3/2025).
Độc đáo mô hình Lăng Bác từ oản nghệ thuật

Độc đáo mô hình Lăng Bác từ oản nghệ thuật

Tại Festival “Phụ nữ Thủ đô vì hòa bình, phát triển” năm 2025, nhóm trẻ khuyết tật và tự kỷ tại Hà Nội đã thực hiện mô hình Lăng Bác từ oản truyền thống. Mô hình này không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn mang một thông điệp mạnh mẽ về sự hòa nhập và vươn lên của những người khuyết tật trong xã hội hiện đại, nơi mà mọi người đều có thể cống hiến và tạo ra giá trị.
Xem thêm
Phiên bản di động