Hoạt động khoa học, công nghệ: Chỉ miễn trừ trách nhiệm đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước

Tiếp tục Phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Báo cáo một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, dự thảo Luật đã kế thừa toàn diện các quy định trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Nghị quyết số 193/2025/QH15.

Đồng thời đã có các quy định thông thoáng, mạnh mẽ, đột phá hơn; đã được rà soát, bảo đảm tính thống nhất với các luật, trong đó có các dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về các loại rủi ro, chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí xác định rủi ro, quy trình đánh giá, cơ chế bảo vệ người thực hiện, người quản lý nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới, sáng tạo.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: Quốc hội

Về quy định miễn trừ trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, dự thảo Luật chỉ quy định miễn trừ trách nhiệm đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước; liên quan đến ngân sách Nhà nước và kinh phí của doanh nghiệp nhà nước.

Đối với thiệt hại gây ra cho người dân sẽ tùy tính chất, mức độ, tổ chức, cá nhân gây thiệt hại sẽ phải tự đền bù theo quy định của pháp luật về dân sự và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật về hành chính hay hình sự.

Về hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ chiến lược, dự thảo Luật đã chỉnh lý nội dung Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ, đầu tư, hợp tác và giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp để phát triển công nghệ chiến lược như: Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao để thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung; đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị cho cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung để thu hút doanh nghiệp cùng tham gia khai thác, vận hành.

Về Quỹ phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị sự nghiệp, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, tại dự thảo Luật đã quy định phân cấp cho bộ, ngành, địa phương căn cứ tình hình thực tế để thành lập Quỹ; chỉ định cơ quan quản lý Quỹ và tự quyết định việc cấp kinh phí cho các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo bảo đảm hiệu hiệu lực, hiệu quả. Do đó, xin được giữ quy định như dự thảo Luật.

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, Nghị quyết 57 - NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia phải được thể hiện bằng Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt chú ý tính dự báo, linh hoạt để phù hợp với tốc độ phát triển công nghệ.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quốc hội

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ và các cơ quan lưu ý tăng cường chính sách khuyến khích và hỗ trợ trong Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đồng thời chú trọng bảo vệ lợi ích quốc gia, lợi ích của người dân. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước để sửa luật, không để lạc hậu so với tình hình thế giới. Cùng với đó, cần tiếp tục định nghĩa rõ ràng khái niệm công nghệ số, đổi mới sáng tạo, kinh tế số, để tránh hiểu lầm.

Đánh giá cao quy định chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cũng đề nghị, cần phải làm rõ “ranh giới” giữa rủi ro được chấp nhận và vi phạm pháp luật để tránh lạm dụng, gây thất thoát lãng phí, nhưng cũng phải tạo niềm tin, điểm tựa pháp lý cho các nhà khoa học.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải, trong nghiên cứu khoa học thì có thử, có sai. Chúng ta phải làm sao để các nhà khoa học cảm thấy tự tin, miễn là trong sáng, nghiên cứu hết mình và nghiên cứu đúng các quy định pháp luật, tạo ra sức mạnh đột phá trong nghiên cứu...

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường và các tài liệu kèm theo cũng như các nội dung đã rà soát, gắn với thể chế hóa các nghị quyết của Đảng về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đổi mới công tác xây dựng thi hành pháp luật về phát triển kinh tế tư nhân.

Quá trình hoàn thiện dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo, các cơ quan hữu quan tiếp tục rà soát trong thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các nghị quyết của Đảng trong dự thảo luật; nghiên cứu đầy đủ ý kiến của các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học; đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa dự thảo Luật này với các dự thảo luật có liên quan để thực sự tháo gỡ điểm nghẽn trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhất là điều kiện về đầu tư và tài chính.