Đề xuất trao quyền cho Chính phủ tạm thời cho phép thí điểm công nghệ, mô hình mới

Đề nghị mở rộng phạm vi “sandbox”

Luật Công nghiệp công nghệ số quy định về công nghiệp công nghệ số, bao gồm phát triển công nghiệp công nghệ số, phát triển doanh nghiệp công nghệ số, khu công nghệ số tập trung, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, tài sản số, quyền và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan.

Đồng thời, Luật này không quy định về hoạt động sản xuất, cung cấp sản phẩm, dịch vụ công nghệ số phục vụ cho quốc phòng, an ninh, hoạt động cơ yếu để bảo vệ thông tin bí mật Nhà nước.

Theo Luật, công nghệ số là tập hợp các phương pháp khoa học, công nghệ và công cụ kỹ thuật hiện đại để sản xuất, truyền đưa, thu thập, xử lý, lưu trữ, trao đổi dữ liệu số, số hoá thế giới thực.

Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Hoàn (Đoàn tỉnh Thanh Hóa) cho rằng, quy định tại Điều 4 dự thảo Luật nêu rõ, khi có sự khác biệt giữa Luật Công nghiệp công nghệ số và các luật, nghị quyết khác của Quốc hội ban hành trước ngày luật này có hiệu lực, thì ưu tiên áp dụng theo Luật Công nghiệp công nghệ số.

Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Hoàn (Đoàn tỉnh Thanh Hóa). Ảnh: Quốc hội

Tuy nhiên, theo đại biểu, quy định này là không cần thiết. Bởi lẽ, nguyên tắc này đã được quy định rõ ràng tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Theo đó, khi các văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề, thì áp dụng quy định của văn bản ban hành sau. Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, còn có sự chồng lấn về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật với Luật Công nghệ cao và các văn bản quy định thi hành.

Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn tỉnh Hà Nam) đề nghị mở rộng phạm vi “sandbox” cho mọi sản phẩm, dịch vụ công nghệ số mới chưa được pháp luật điều chỉnh, đơn giản hóa thủ tục phê duyệt thử nghiệm và lược bỏ các quy định cấm, điều kiện không thực sự cần thiết. Đồng thời cần trao quyền cho Chính phủ tạm thời cho phép thí điểm những công nghệ, mô hình mới chưa có luật điều chỉnh nhằm kịp thời nắm bắt cơ hội phát triển.

Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn tỉnh Hà Nam). Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Đoàn tỉnh Lạng Sơn) cho rằng cần bổ sung chính sách phát triển công nghiệp công nghệ số nhằm bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu, an toàn thông tin của tổ chức và cá nhân. Đồng thời, bổ sung chính sách nhằm thu hẹp khoảng cách số để mọi người dân, nhất là nhóm yếu thế như đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng còn có khó khăn, được hưởng thụ từ sự phát triển của công nghiệp công nghệ số.

Quy định khung về khái niệm, phân loại tài sản số

Một trong các nội dung được dư luận quan tâm là tài sản số. Theo Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường, có ý kiến cho rằng tài sản số là vấn đề mới, thay đổi nhanh cần có sự đầu tư nghiên cứu, rà soát kỹ hơn và nên giao Chính phủ quy định chi tiết; có ý kiến. Ý kiến khác lại cho rằng, cần nghiên cứu để bổ sung khái niệm tài sản trí tuệ số, tiền mã hóa, tiền ảo...; bổ sung những chế tài để làm sao hạn chế rủi ro và xử lý được những thách thức về quản lý trong không gian mạng như hiện nay trong dự thảo Luật.

Để có thêm cơ sở lý luận và thực tiễn hoàn thiện nội dung này, Thường trực Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường đã phối hợp với Cơ quan chủ trì soạn thảo tổ chức làm việc với các cơ quan hữu quan gồm Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, Hiệp hội Blockchain Việt Nam.

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Quốc hội

Qua thảo luận, trao đổi, có 2 loại ý kiến: Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, đây là vấn đề mới, phức tạp, do vậy, chỉ nên nêu khái niệm, nguyên tắc chung và giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm tính ổn định của pháp luật.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị bổ sung một số khái niệm, phân loại cụ thể tải sản số (tài sản ảo, tài sản mã hóa, tiền mã hóa, các mã thông báo, tiền pháp định, tài sản tài chính...) và có quy định về cung ứng các dịch vụ liên quan nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, chống gian lận, lừa đảo, rửa tiền, tài trợ khủng bố…; bổ sung những chế tài để làm sao hạn chế rủi ro và xử lý được những thách thức về quản lý trong không gian mạng như hiện nay.

Cho rằng tài sản số là vấn đề mới, phức tạp, phát triển, thay đổi nhanh chóng, hiện nay trên thế giới cũng chưa có khung pháp lý quy định đầy đủ về vấn đề này và vẫn còn có quan điểm khác nhau, Thường trực Ủy ban thẩm tra và Cơ quan soạn thảo thống nhất với loại ý kiến thứ nhất.

Dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng chỉ quy định khung về khái niệm, phân loại tài sản số dựa trên mục đích sử dụng, công nghệ và các tiêu chí khác; bổ sung nội dung quản lý nhà nước (bao gồm quản lý việc tạo lập, sử dụng, trao đổi, cung ứng tài sản số, nghĩa vụ thuế quyền; nghĩa vụ các bên, các biện pháp xử lý vi phạm) và giao Chính phủ quy định thẩm quyền, quản lý đối với tài sản số trong lĩnh vực chuyên ngành phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Đồng thời, dự thảo Luật cũng chỉnh lý về tài sản số, tài sản ảo và tài sản mã hóa theo hướng không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính. Ngoài ra, quy định pháp lý về tiền số, tiền mã hóa cần phải được quy định chi tiết trong pháp luật chuyên ngành...