Chiêu trò “bắt cóc online” ngày càng tinh vi

Kịch bản lừa đảo ngày càng chuyên nghiệp

Thời gian gần đây, Công an thành phố Hà Nội liên tục ghi nhận nhiều vụ việc có dấu hiệu lừa đảo với kịch bản “bắt cóc online”, tập trung vào nhóm nạn nhân là học sinh, sinh viên đang học tập xa nhà. Thủ đoạn của các đối tượng là lập tài khoản Facebook ảo, giả mạo người thân, hoặc mạo danh cán Bộ Công an để đe dọa và thao túng tâm lý nạn nhân. Mặc dù không có hành vi bắt giữ trực tiếp, nhưng thông qua các thủ đoạn tinh vi, chúng khiến nạn nhân tự nguyện tách khỏi môi trường quen thuộc và làm theo mọi chỉ đạo.

Một trong những vụ việc điển hình xảy ra vào chiều 29/7, khi chị V.T.P, trú tại phường Tương Mai, thành phố Hà Nội, nhờ con gái là cháu M (sinh năm 2003) nhận hộ một khoản tiền giao dịch trị giá 100 triệu đồng. Đúng thời điểm này, cháu M nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là công an, thông báo cháu có liên quan đến một vụ án ma túy và yêu cầu chuyển toàn bộ số tiền sang “tài khoản điều tra” để xác minh nguồn gốc.

Một nạn nhân "bắt cóc online" tới trình báo cơ quan Công an.

Để tạo lòng tin, các đối tượng còn gọi video với hình ảnh mặc trang phục công an. Vì quá lo sợ, cháu M đã làm theo hướng dẫn, không chỉ chuyển hết số tiền trong tài khoản mà còn tiếp tục vay thêm 20 triệu đồng qua ví điện tử theo yêu cầu của đối tượng. Tổng số tiền bị chiếm đoạt là 120 triệu đồng.

Đáng lo ngại hơn, theo lời chị P, kẻ gian còn hướng dẫn cháu M tới một khách sạn để “làm việc riêng” và dọa sẽ quay video, sử dụng hình ảnh đó để yêu cầu gia đình chuộc lại con em - một hình thức bắt cóc tinh thần, lừa đảo mới đang có dấu hiệu lan rộng.

Không chỉ một trường hợp cá biệt, những ngày cuối tháng 7, lực lượng Công an thành phố Hà Nội đã tiếp nhận nhiều vụ việc tương tự với thủ đoạn không mới nhưng ngày càng được tổ chức bài bản, đánh đúng vào tâm lý yếu của người trẻ.

Tối 27/7, Công an phường Ba Đình nhận đơn trình báo của anh M, trú tại địa phương, về việc nhận được cuộc gọi thông báo con trai anh - cháu T, sinh viên đại học năm nhất bị bắt cóc. Đối tượng yêu cầu gia đình chuyển 250 triệu đồng để “chuộc người”.

Ngay sau khi tiếp nhận tin báo, Ban chỉ huy Công an phường đã phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự, khẩn trương triển khai các biện pháp nghiệp vụ. Đến khoảng 22 giờ cùng ngày, chỉ sau vài giờ đồng hồ, lực lượng chức năng đã xác định được vị trí cháu T đang ở tại một khách sạn cách nhà chỉ 1km và kịp thời giải cứu cháu an toàn.

Qua khai thác ban đầu, cháu T cho biết, ngày 26/7, cháu nhận được một cuộc gọi từ người lạ tự xưng là cán bộ điều tra, thông báo cháu liên quan đến một đường dây rửa tiền. Đối tượng yêu cầu cháu tải ứng dụng Zoom Workplace để phục vụ “làm việc online”. Trên ứng dụng, cháu thấy người mặc sắc phục công an yêu cầu không được tiết lộ với bất kỳ ai và phải đến khách sạn để “làm việc riêng”.

Sáng 27/7, cháu T tiếp tục nhận được chỉ đạo từ các đối tượng, yêu cầu phải nhắn tin cho gia đình chuyển tiền, không được rời khỏi phòng khách sạn. Do quá lo sợ và không thể xác minh thông tin, cháu đã làm theo yêu cầu, suýt trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo tinh vi.

Phân tích từ chuyên gia tội phạm học

Theo Tiến sĩ Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học, hình thức “bắt cóc online” là sự pha trộn giữa tâm lý học và công nghệ, đánh vào điểm yếu của nạn nhân là sợ hãi và thiếu kỹ năng tự bảo vệ. Kẻ gian thường giả mạo danh tính cơ quan chức năng, dựng nên kịch bản điều tra hình sự để khiến nạn nhân mất bình tĩnh, từ đó thao túng hành vi.

“Các đối tượng thường yêu cầu nạn nhân đến địa điểm kín đáo như khách sạn, nhà nghỉ để cắt đứt kết nối với người thân, rồi dùng thông tin và hình ảnh này làm công cụ uy hiếp gia đình. Đây là một dạng bắt cóc phi truyền thống, không cần sử dụng vũ lực nhưng vẫn đạt được mục đích chiếm đoạt tài sản,” ông Hiếu nhận định.

Theo Tiến sĩ Đào Trung Hiếu nhóm đối tượng thường nhắm đến học sinh, sinh viên những người dễ hoảng loạn khi bị đe dọa.

Cũng theo chuyên gia, nhóm đối tượng thường nhắm đến học sinh, sinh viên những người dễ hoảng loạn khi bị đe dọa, thiếu trải nghiệm sống và dễ tin vào hình ảnh người mặc sắc phục trên mạng. Dù các em có thể đã nghe về thủ đoạn lừa đảo trên mạng xã hội nhưng khi chính mình là nạn nhân, không phải ai cũng đủ tỉnh táo để nhận ra và phản kháng.

Anh Ngô Quang Thạch (Cán bộ Văn phòng Cảnh sát điều tra, Bộ Công an) chia sẻ: “Nhiều phụ huynh cho rằng con cái mình đã biết các chiêu trò lừa đảo vì thường xuyên được cảnh báo. Nhưng thực tế, khi bị lừa trực tiếp qua điện thoại, các em rất dễ mất bình tĩnh. Đến lúc đó, mọi lời dặn dò của cha mẹ gần như không còn tác dụng”.

Trước diễn biến phức tạp của hình thức lừa đảo này, Công an thành phố Hà Nội đã phát đi nhiều khuyến cáo nhằm giúp người dân nâng cao cảnh giác như: Tuyệt đối không làm theo bất kỳ yêu cầu nào từ người lạ gọi điện qua mạng xã hội hoặc điện thoại, đặc biệt là khi được yêu cầu chuyển tiền, cung cấp thông tin cá nhân hay cài đặt ứng dụng lạ.

Nếu có người tự xưng là cán bộ công an, viện kiểm sát… cần yêu cầu xuất trình giấy tờ và xác minh thông tin bằng cách liên hệ trực tiếp với cơ quan chức năng hoặc công an địa phương. Không bao giờ chuyển tiền vào tài khoản không rõ ràng, bởi cơ quan chức năng không yêu cầu công dân chuyển tiền để “xác minh” hay “phục vụ điều tra”.

Với các gia đình có con em là học sinh, sinh viên, cần thường xuyên trao đổi, tạo sự tin tưởng để các em chia sẻ mọi bất thường. Cần dạy con kỹ năng xử lý khi nhận được cuộc gọi bất thường, giữ bình tĩnh và tìm cách liên hệ ngay với người thân.

Hình thức “bắt cóc online” là một biến tướng mới của tội phạm lừa đảo, đang đe dọa đến sự an toàn tâm lý và tài chính của nhiều gia đình, đặc biệt là ở các đô thị lớn như Hà Nội. Chỉ bằng những cuộc gọi giả danh, các đối tượng có thể thao túng nạn nhân khiến họ trở thành “tù nhân tinh thần” trong chính không gian mở. Vì vậy, sự tỉnh táo, cảnh giác và kết nối chặt chẽ giữa các thành viên trong gia đình chính là “tấm lá chắn” hữu hiệu nhất trước loại tội phạm nguy hiểm này.