Cảnh giác với bệnh Chikungunya: Chủ động phòng từ sớm

Dễ nhầm lẫn triệu chứng bệnh sốt xuất huyết

Theo bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Nguyên Huyền, Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, dịch bệnh Chikungunya còn được gọi là “bệnh người đi khom lưng” đang có xu hướng gia tăng tại nhiều nước châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Singapore.

Sở Y tế Hà Nội yêu cầu các xã, phường chủ động phòng chống dịch bệnh Chikungunya lồng ghép với phòng chống bệnh sốt xuất huyết (Ảnh minh họa).

Đây là căn bệnh do muỗi vằn truyền, gây sốt cao và đau khớp dữ dội, từng bùng phát thành nhiều đợt dịch lớn ở Đông Nam Á và có nguy cơ xâm nhập vào Việt Nam nếu không chủ động phòng chống.

Bệnh Chikungunya lần đầu được ghi nhận vào năm 1952 tại miền Nam Tanzania (châu Phi). Tên gọi xuất phát từ ngôn ngữ địa phương, nghĩa là “người đi khom lưng”, mô tả dáng đi khom người đặc trưng của bệnh nhân khi chịu những cơn đau khớp nghiêm trọng.

Tác nhân gây bệnh là vi rút Chikungunya (CHIKV), thuộc họ Togaviridae, giống Alphavirus. Vi rút tồn tại tự nhiên ở các loài linh trưởng (khỉ) và một số động vật có vú khác, nhưng nguồn lây trực tiếp cho người chủ yếu là muỗi vằn Aedes aegypti và Aedes albopictus - cũng chính là thủ phạm truyền bệnh sốt xuất huyết. Khi muỗi đốt người hoặc động vật nhiễm bệnh, vi rút sẽ theo tuyến nước bọt của muỗi xâm nhập vào máu người lành.

Sau khi bị muỗi đốt, bệnh thường ủ từ 3-7 ngày (có thể ngắn 1 ngày hoặc dài tới 12 ngày). Người bệnh có thể lây truyền vi rút cho muỗi từ 1 ngày trước khi khởi sốt và kéo dài trong khoảng 6 ngày đầu của bệnh. Theo bác sĩ Huyền, triệu chứng của bệnh Chikungunya khá giống sốt xuất huyết và một số bệnh do vi rút khác, dễ khiến người bệnh chủ quan hoặc nhầm lẫn.

"Đặc trưng nhất của người mắc bệnh Chikungunya là sốt cao đột ngột (thường trên 39°C) kèm theo đau khớp dữ dội, đau cơ, đau đầu, buồn nôn, phát ban, đôi khi sưng quanh khớp. Cơn đau khớp có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí hàng tháng, làm bệnh nhân khó di chuyển, phải khom lưng khi đi lại. Việc chẩn đoán bệnh cần thực hiện tại cơ sở y tế, với các xét nghiệm đặc hiệu như ELISA để phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên vi rút, hoặc PCR để tìm vật liệu di truyền của vi rút" - bác sĩ Huyền cho hay.

Phòng bệnh chủ động

Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết: Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh Chikungunya, vì vậy phòng chống muỗi và diệt lăng quăng, bọ gậy là biện pháp quan trọng nhất.

Mỗi gia đình cần thường xuyên loại bỏ các ổ nước đọng - nơi muỗi đẻ trứng, đậy kín dụng cụ chứa nước, thay nước bình hoa và bể cảnh, thu dọn phế thải có thể chứa nước mưa. Khi ngủ nên mắc màn, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem xua muỗi và phối hợp phun hóa chất diệt muỗi khi có dịch.

"Bệnh Chikungunya tuy hiếm khi gây tử vong, nhưng những cơn đau khớp kéo dài và khả năng lây lan nhanh khiến nó trở thành mối đe dọa không thể xem nhẹ. Chủ động diệt muỗi, diệt lăng quăng ngay từ hôm nay chính là cách bảo vệ tốt nhất cho gia đình và cộng đồng" - bác sĩ Huyền lưu ý.

Liên quan tới căn bệnh nguy hiểm này, vừa qua Sở Y tế Hà Nội ban hành văn bản yêu cầu các cơ sở y tế trong và ngoài công lập trên địa bàn Thành phố, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hà Nội và Ủy ban nhân dân các phường, xã triển khai các giải pháp tăng cường phòng, chống bệnh Chikungunya để chủ động kiểm soát dịch.

Để chủ động phòng, chống dịch, Sở Y tế Hà Nội yêu cầu Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hà Nội tăng cường kiểm dịch y tế tại cửa khẩu sân bay Quốc tế Nội Bài, phát hiện kịp thời các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh, mang véc tơ truyền bệnh để quản lý, xử lý ngay tại cửa khẩu; đồng thời phối hợp với Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương để tổ chức lấy mẫu xét nghiệm chẩn đoán xác định kịp thời.

Tổ chức điều tra, xử lý triệt để các ổ dịch, không để lây lan; giám sát muỗi truyền bệnh, véc tơ truyền bệnh tại khu vực cửa khẩu theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Đơn vị này có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan truyền thông, báo, đài cung cấp đầy đủ, kịp thời về tình hình dịch bệnh và các khuyến cáo phòng, chống bệnh Chikungunya cho người dân, đặc biệt là các đối tượng nguy cơ chủ động thực hiện và kịp thời đến ngay các cơ sở y tế để khám, điều trị khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh. Cùng với đó là tập huấn, phổ biến các văn bản chỉ đạo, tài liệu chuyên môn, kỹ thuật về phòng chống dịch bệnh Chikungunya cho trạm y tế các phường, xã.

Sở Y tế hà Nội cũng yêu cầu các cơ sở y tế trong và ngoài công lập đóng trên địa bàn Thành phố thực hiện tốt công tác thu dung, điều trị bệnh nhân, khai thác tiền sử bệnh, khám và điều trị kịp thời. Khi phát hiện các trường hợp nghi ngờ, mắc bệnh Chikungunya cần thông báo ngay cho Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố hoặc trạm y tế trên địa bàn để tổ chức triển khai các hoạt động xử lý dịch tại cộng đồng. Rà soát, chuẩn bị đầy đủ nhân lực, cơ số thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế để thu dung, cấp cứu, điều trị bệnh nhân, đáp ứng các tình huống dịch bệnh xảy ra.

Bên cạnh đó, Sở Y tế Hà Nội đề nghị Ủy ban nhân dân các xã, phường chủ động phòng, chống dịch bệnh Chikungunya lồng ghép với phòng chống bệnh sốt xuất huyết. Công tác phòng chống dịch thông qua các chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy, phun hóa chất diệt muỗi trưởng thành, đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng có dịch, ổ dịch cũ, vùng có nguy cơ đối với sốt xuất huyết phải được kiểm tra, giám sát các dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy.