Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải lý giải về thu phí đường cao tốc do Nhà nước đầu tư

Ngày 24/11, sau khi nghe các đại biểu Quốc hội thảo luận, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng đã phát biểu, giải trình làm rõ một số nội dung đại biểu nêu về dự án Luật Đường bộ.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu và tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để rà soát, chỉnh lý dự án Luật Đường bộ và Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ để đảm bảo tính thống nhất và không trùng lặp, thuận lợi trong áp dụng pháp luật.

Về nguồn tài chính để đầu tư xây dựng, quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì kết cấu hạ tầng, có đại biểu có ý kiến đề nghị làm rõ về việc sự cần thiết bổ sung thu phí đường cao tốc ở bên cạnh phí sử dụng đường bộ đã thu qua đầu phương tiện.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng đã phát biểu, giải trình tại phiên họp. Ảnh: Quốc hội

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, thực hiện chủ trương của Quốc hội tại Nghị quyết phê duyệt đầu tư các tuyến đường cao tốc, Bộ Giao thông vận tải đã triển khai nghiên cứu phương án thu trên các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư, đánh giá tác động trong trường hợp thu phí và không thu phí đối với các tuyến đường cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Cụ thể, các tuyến đường cao tốc do Nhà nước đầu tư đều có đường quốc lộ song hành, cho phép người tham gia giao thông có quyền lựa chọn sử dụng đường cao tốc hoặc đường quốc lộ. Người tham gia giao thông trên đường cao tốc được hưởng nhiều lợi ích hơn do tiết kiệm thời gian, tiết kiệm chi phí vận tải, chi phí nhiên liệu, chi phí khấu hao phương tiện.

Hình thức thu phí sử dụng đường bộ hiện tại chưa tách bạch được người sử dụng đường bộ thông thường và người sử dụng đường bộ cao tốc. Để đảm bảo sự phù hợp giữa mức phí đóng góp và chất lượng dịch vụ được hưởng của người sử dụng, căn cứ trên nguyên tắc của người sử dụng dịch vụ có chất lượng cao hơn phải trả chi phí cao hơn và người sử dụng có quyền lựa chọn tuyến đường song hành, dự thảo Luật cũng đã bổ sung quy định này.

Mức thu sẽ được xác định đảm bảo phù hợp với điều kiện khai thác từng khu vực, phù hợp với chất lượng dịch vụ và đảm bảo hoàn vốn đầu tư của Nhà nước để tái đầu tư cơ sở hạ tầng và đảm bảo chi phí bảo trì hàng năm.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cũng nêu rõ, hiện nay thu phí qua đầu phương tiện chỉ mới đáp ứng được 35% đến 40% nhu cầu bảo trì. Cho nên, nếu hệ thống đường cao tốc được xây dựng, hoàn thiện đưa vào mà không thu, một khoản kinh phí rất khổng lồ trong vấn đề về bảo trì, chúng ta sẽ khó khăn.

Về quy định chung đối với đường cao tốc, có ý kiến đề nghị nên bổ sung quy định về việc đầu tư đường cao tốc thì phải đồng bộ và có thể phân kỳ đầu tư nhưng đoạn nào thì phải đồng bộ với đoạn đó và phải đáp ứng được tiêu chuẩn, quy chuẩn. Các nội dung này sẽ được Bộ Giao thông vận tải nghiên cứu và quy định tại quy chuẩn quốc gia về thiết kế đường cao tốc để triển khai thực hiện.

Các đại biểu tại phiên thảo luận. Ảnh: Quốc hội

Về đầu tư xây dựng, phát triển đường cao tốc, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, từ thực tiễn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông cho thấy giải phóng mặt bằng luôn là nội dung phức tạp, là nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện, chậm tiến độ, đội vốn đầu tư.

Bên cạnh đó, chính sách đơn giá bồi thường luôn được điều chỉnh, nếu chỉ giải phóng mặt bằng với quy mô phân kỳ, địa phương sẽ rất khó quản lý phần diện tích còn lại chưa được giải phóng. Hơn nữa, việc thực hiện giải phóng mặt bằng bổ sung khi được mở rộng theo quy hoạch rất phức tạp, kinh phí sẽ rất lớn so với giải phóng mặt bằng thực hiện một lần.

Ngoài ra, đối với đường cao tốc thì phải đầu tư hệ thống đường gom, đường bên. Đường gom phải được xây dựng ngoài phạm vi đất dành cho cao tốc, nên không thể quản lý phần diện tích đất xen kẹt giữa đường gom và đường cao tốc. Rút kinh nghiệm từ những vướng mắc trong thực tiễn, tại Nghị quyết về chủ trương đầu tư một số dự án đường cao tốc, Quốc hội cũng đã quy định việc giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy hoạch.

“Như vậy, việc thực hiện giải phóng mặt bằng luôn theo quy mô quy hoạch, vừa là chính sách nhằm phát triển đường cao tốc, vừa là chính sách đã được tổng hợp kinh nghiệm trong thời gian vừa qua”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.

Về vận tải đường bộ, có ý kiến cho rằng quy định tổ chức, cá nhân sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin như là công nghệ Grab hay Bee để hỗ trợ kết nối giữa tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ vận chuyển với hành khách hoặc người thuê giao hàng được xếp vào loại hình hoạt động kinh doanh vận tải bằng ôtô là không đúng với bản chất kinh doanh.

Về nội dung này, Điều 77 dự thảo Luật Đường bộ quy định ứng dụng phần mềm hỗ trợ kết nối vận tải bằng ôtô là dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ, không phải là hoạt động kinh doanh vận tải. Chỉ trong trường hợp tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ phần mềm hỗ trợ kết nối vận tải bằng xe ôtô thực hiện ít nhất một trong các công đoạn, gồm điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước vận tải để vận chuyển hành khách, hàng hóa trên đường bộ, nhằm mục đích sinh lợi thì mới xác định là kinh doanh vận tải.