Vì lợi ích lâu dài của người lao động

Người lao động sẽ được tự quản lý sổ BHXH của mình

Người lao động lo

Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi quy định về tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc đối với NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định được thiết kế theo hướng từ khi luật này có hiệu lực thi hành đến hết năm 2017 tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc là mức lương và phụ cấp lương ghi trên HĐLĐ theo pháp luật lao động. Từ 1.1.2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật lao động. NLĐ sẽ đóng 8% và DN đóng 18% - chiếm 26% số lương hằng tháng.

Luật BHXH (sửa đổi) sẽ có lợi hơn cho NLĐ.

Như vậy, với cách tính trên, quyền lợi của NLĐ sẽ tăng, bởi mức hưởng lương hưu sau này dựa trên mức đóng và thời gian đóng. Đóng càng cao thì hưởng lương hưu càng nhiều. Việc thay đổi cách tính bảo hiểm xã hội cũng sẽ tạo ra “sân chơi” bình đẳng cho những người tham gia bảo hiểm xã hội khu vực nhà nước và tư nhân, đồng thời đảm bảo nguyên tắc đóng-hưởng và góp phần cân đối Quỹ Bảo hiểm xã hội.

Tuy nhiên, việc trước mắt mỗi tháng phải đóng thêm một khoản tiền đã khiến nhiều NLĐ không tránh khỏi băn khoăn, đồng thời lo ngại DN liệu có thực hiện đúng theo quy định của luật hay lại tìm cách lách. Chị Nguyễn Thu Minh (nhân viên một công ty may mặc, KCN Quang Minh) lo lắng: “Lương hai vợ chồng tôi rất thấp - hơn 3 triệu đồng/người/tháng, trong khi trăm thứ phải chi tiêu, như tiền nhà, tiền gửi con, tiền điện nước sinh hoạt, ăn uống hằng ngày. Biết là đóng bảo hiểm nhiều thì sau này về hưu sẽ được hưởng nhiều, nhưng chúng tôi chưa nghĩ xa đến vậy. Việc chỉ lo bây giờ mỗi tháng đóng thêm từ 100.000 đến 200.000 đồng là cả một vấn đề”.

Cũng lo lắng như chị Minh, anh Lê Văn Hoàng (một công nhân xây dựng) bộc bạch: Việc làm của tôi bấp bênh, chẳng biết phải nghỉ việc khi nào. Công việc xây dựng cũng đòi hỏi phải có sức khỏe, nên tôi sợ làm vài năm nữa, nếu không đáp ứng được công việc sẽ phải nghỉ việc về quê. Do vậy, đóng bảo hiểm tăng như Luật Bảo hiểm sửa đổi không biết có giải quyết được gì cho tôi không?

Không lo lắng về mức đóng mới sẽ tốn thêm chút tiền mỗi tháng, chị Hoàng Minh Anh (nhân viên kế toán một công ty điện tử đóng trên địa bàn quận Thanh Xuân) lại băn khoăn: “Hằng tháng, bảng lương của tôi nhận được chỉ ghi số tiền lương được lĩnh (11 triệu đồng) và số tiền trích đóng BHXH (350.000 đồng) tôi ngầm hiểu công ty chỉ lấy mức lương khoảng 3,5 triệu đồng để đóng BHXH cho mình thôi. Khi phỏng vấn xin việc, hai bên chỉ thỏa thuận mức lương thực tế tôi nhận được, chứ không phân ra lương cơ bản cộng thêm các khoản phụ cấp. Do đó, số tiền chênh lệch thực lĩnh hằng tháng và tiền công ty đóng BHXH tôi cũng không hiểu gọi là tiền gì. Tới đây, không hiểu công ty có đóng BHXH cho tôi theo mức lương thực lĩnh không? Tôi sợ công ty sẽ không thực hiện được đúng như luật quy định mà sẽ tìm cách để giảm số tiền đóng BHXH của nhân viên xuống...”.

Còn theo anh Trần Quốc Huy (nhân viên văn phòng), với việc điều chỉnh lương tối thiểu và cách tính đóng BHXH mới cùng lúc, chi phí của DN sẽ tăng lên nhiều, nên sẽ có những DN tìm cách lách luật. Trong năm 2016 này, Luật BHXH vẫn chưa bắt cộng các khoản bổ sung khác vào lương tính đóng BHXH nên có thể DN sẽ chuyển phụ cấp sang các khoản khác hoặc giảm phụ cấp để bù vào tiền BHXH phải đóng thêm...

Vì quyền lợi của người lao động

Theo Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Mai Đức Chính, luật về BHXH trước đây quy định đóng bảo hiểm trên lương, nên phần lớn chủ sử dụng lao động tìm cách lách luật, chỉ đóng BHXH cho NLĐ trên mức lương tối thiểu vùng, chứ không phải đóng trên mức lương thực tế trả cho NLĐ. Phần chênh lệch lương không đóng BHXH được chia nhỏ thành các khoản phụ cấp như tiền nhà, tiền xe...Khi chủ sử dụng lao động tìm cách thỏa thuận với NLĐ chỉ đóng BHXH trên mức lương tối thiểu vùng, đến lúc nghỉ hưu, dù có được nhận mức lương hưu tối đa bằng 75% mức lương đã đóng BHXH, NLĐ cũng chỉ có lương hưu hằng tháng thấp hơn cả lương tối thiểu. Với lương hưu trí quá thấp như vậy, cuộc sống của NLĐ khi về già sẽ rất khó khăn. Quy định mức đóng BHXH trên thu nhập thực tế của NLĐ sẽ nhằm đảm bảo cho NLĐ sau cả cuộc đời làm việc, đến khi nghỉ hưu sẽ được nhận được mức lương hưu không quá chênh lệch so với thu nhập khi làm việc, có thể ổn định cuộc sống tuổi già.

Cũng theo Phó Chủ tịch Mai Đức Chính, những ý kiến cho rằng khi đóng BHXH trên tổng thu nhập, mức đóng BHXH của NLĐ cũng sẽ tăng, ảnh hưởng đến thu nhập hiện tại là cách phân tích phiến diện nghiêng về quyền lợi của chủ sử dụng lao động, tác động đến nhận thức của NLĐ làm cho họ chỉ nhìn đến lợi ích ngắn hạn trước mắt mà không nghĩ đến lợi ích lâu dài. “Nếu đóng BHXH trên thu nhập thực tế, NLĐ chỉ tăng mức đóng trên mức 1/3 phí BHXH, chủ sử dụng chịu trách nhiệm 2/3 nhưng khi ốm đau, thai sản hay nghỉ hưu, lương từ quỹ BHXH của NLĐ sẽ tăng cao hơn nhiều, được hưởng 100% từ mức đóng tăng”- ông Mai Đức Chính chia sẻ.

Còn ông Trần Đình Liệu (Trưởng ban thu BHXH Việt Nam) cho biết, việc đóng BHXH theo phương thức mới khắc phục được tình trạng DN "chẻ" thu nhập của NLĐ ra thành nhiều khoản dẫn đến nghịch lý là các loại phụ cấp lớn hơn lương và buộc DN phải đóng đúng theo tiền lương NLĐ thực lĩnh. DN cần hướng tới mục tiêu vì NLĐ. Trả lương cao, đóng góp các khoản phúc lợi xã hội cao thì NLĐ yên tâm làm việc, mang lại nhiều lợi nhuận cho DN.

Cũng theo ông Liệu, để đối phó, DN có thể cắt giảm lao động hoặc "né" bằng cách chuyển phụ cấp thành các khoản khác không có trong quy định, dẫn đến thiệt thòi cho NLĐ. Điều này là không tránh khỏi, nhưng cũng không phổ biến. Bởi khi bỏ tiền thuê thì phải tìm được người biết làm việc, nên DN vẫn cần lao động có chuyên môn lẫn lao động phổ thông. Sắp tới, Bộ LĐTBXH sẽ ban hành thông tư hướng dẫn, quy định cụ thể những phụ cấp ghi trong hợp đồng lao động; Thông tư hướng dẫn thực hiện của ngành lao động quy định về mức lương, phụ cấp hay các khoản bổ sung khác phải cụ thể để DN khó né tránh. Trong đó, phụ cấp sẽ tập trung vào các khoản cố định, lâu dài, chứ không phải là những loại phụ cấp biến động thường xuyên. Đây là điều cơ quan quản lý hướng đến để tránh gây xáo trộn quá nhiều cho DN. Ngoài ra, NLĐ có thể yên tâm việc giám sát DN thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội sẽ được cơ quan bảo hiểm phối hợp với cơ quan thuế thực hiện. Theo quy định mới của Luật Hình sự (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, việc trốn đóng bảo hiểm xã hội có thể bị xử lý hình sự từ 2 đến 7 năm tù.

Với việc nước ta ký kết Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và hàng loạt hiệp định kinh tế khác, cũng như gia nhập Cộng đồng kinh tế ASEAN... nếu không có những chính sách bảo đảm quyền lợi để giữ chân NLĐ, các DN sẽ sớm phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt, không tuyển dụng được lao động.

Trần Vũ