Vị làng...

(LĐTĐ) Tôi về thăm Đường Lâm, Sơn Tây vào một ngày đẹp trời. Trên chuyến xe chật ních nhà báo và những người mê văn hóa hôm ấy, anh Vũ Minh Toàn - Giám đốc Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao Sơn Tây kiêm “hướng dẫn viên” kể đủ chuyện. Với những am hiểu và kiến thức của mình, qua lời kể của anh, đằng sau những bức tường đá ong, cổng nhà, lối đi lát gạch nghiêng hay di tích, danh nhân… đều hiện lên sinh động và đầy cuốn hút. Quả thực, có đến và chiêm nhiệm mới thấy nơi này bất kỳ nơi đâu cũng thấy “cổ vật” và phía sau những chuyện đất, chuyện người ấy là vị làng - thứ mỹ cảm yên ả, thanh bình còn vương vất giữa bao cung bậc xô bồ của cuộc sống…
vi lang Làng cổ Đường Lâm được công nhận điểm du lịch
vi lang Thị xã Sơn Tây: Nỗ lực phát triển du lịch làng cổ

Chuyện đất chuyện người

Trong chuyến đi hôm ấy, khi tất thảy mọi người còn mải mê trong những câu chuyện của anh Toàn, tôi chợt thấy một đồng nghiệp công tác tại một tạp chí giáo dục cứ mải mê ngắm nhìn chiếc cổng làng dẫn vào Đường Lâm. Ngẫm ra mới thấy, góc nhìn của đồng nghiệp nọ độc đáo và tinh tế. Bởi, từ cổng làng, nếu quan sát tỉ mẩn có thể phần nào đánh giá được sơ bộ về tổng thể nơi mà mình đang tìm đến, bao gồm con người đang sinh sống tại đó.

Lại nữa, cổng làng khi xưa trong hồi tưởng của những cao niên trong các làng không phải là gạch đá hoa văn được xây dựng bề thế, kỳ công như hiện tại. Trong tâm thức của một thuở xưa cũ, chiếc cổng có nơi đơn thuần chỉ là lũy tre đầu ngõ, vòm cây duối uốn mình cong cong… Tất thảy là “dấu hiệu địa lý” để tách biệt ranh giới giữa làng này với làng khác, phân cách văn hóa đặc trưng và những nét thuần phong mỹ tục của từng làng. Phía sau cổng làng là cộng đồng, họ tộc, là tình làng nghĩa xóm bền chặt.

vi lang
Một góc làng cổ Đường Lâm.

Cũng như vậy, với người dân Đường Lâm, hình ảnh chiếc cổng làng đã trở nên rất đỗi thân quen, gần gũi trong tâm thức. Từ chiếc cổng làng cũng có thể thấy bao sự biến thiên của lịch sử. Theo tìm hiểu, cổng làng Mông Phụ được xây dựng vào thời Hậu Lê, năm 1553, đời vua Lê Thần Tông. Đây là cổng chính của Đường Lâm, quay mặt về hướng Đông Nam, chếch phía Tây là núi tổ Tản Viên. Các bậc cao niên trong làng cho biết, Đông Nam là hướng của gió lành, hướng của mặt trời mọc - hướng phát triển mạnh mẽ, con cháu mai sau sẽ thịnh vượng. Và cũng bởi quay hướng Đông Nam nên giữa trưa hè oi bức, không gian của cổng vẫn mở ra như ống thông gió, hút theo đó những hương vị của cây trái làng quê.

Lại có người bảo, vốn dĩ trước đây làng có tới 5 cổng. Một cổng lớn và những cổng khác chia ra trấn tứ phương. Nhưng hiện tại chỉ còn sót lại cổng làng duy nhất được xây dựng từ năm 1833, trên cổng còn có dòng chữ “Thế hữu hưng ngơi đại”, tạm hiểu là “thời nào cũng có người tài giỏi”. Chẳng rõ thực hư nhưng chuyện đất lành sản sinh nhân kiệt là thực. Ngoài nổi tiếng với danh xưng “đất hai Vua”, ở Đường Lâm còn không ít những bậc túc nho tài hoa.

Nhắc chuyện này, anh Vũ Minh Toàn kể, cho đến nay Đường Lâm vẫn lưu giữ không ít chứng tích, những câu chuyện về vị Thám hoa nổi tiếng Giang Văn Minh (1573-1638). Ông đỗ kì thi năm 1628, làm quan đến chức Thái bộc phụ khanh và được cử làm Chánh sứ thay mặt vua đi sang Trung Quốc. Vua quan phương Bắc hống hách không đáp ứng những yêu cầu ngoại giao, thậm chí Hoàng đế nhà Minh khi đó là Chu Do Kiểm còn ra một câu đối nhằm hăm dọa sứ thần nước Việt. Câu đối ấy là: Đồng trụ chí kim đài dĩ lục (Cột đồng đến giờ đã xanh vì rêu).

vi lang
Người dân làng cổ thảnh thơi trong một ngày thu.

Câu đối này ám chỉ việc Mã Viện (thời Hán) khi chinh phạt cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đã đóng một cột đồng ở biên giới hàm ý răn đe nước Việt. Giang Văn Minh nghe thấy thế đã khẳng khái đáp lại rằng: Đằng Giang tự cổ huyết do hồng (Sông Bạch Đằng từ xưa vẫn đỏ vì máu). Hàm ý của Giang Văn Minh muốn nhắc nhở Hoàng đế nhà Minh về 3 lần chiến thắng quân xâm lược phương Bắc ngay trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử của quân dân Đại Việt. Vua nhà Minh nghe câu đối ấy vô cùng tức giận đã cho tra tấn tàn bạo vị sứ giả rồi giết ông và mổ bụng để xem to gan lớn mật đến thế nào.

Chia sẻ thêm về bậc nhân kiệt một thuở, Bí thư Đảng ủy xã Đường Lâm Phan Văn Lợi bảo, dù giết Giang Văn Minh nhưng người phương Bắc vẫn vô cùng nể phục. Họ ướp xác ông bằng thủy ngân cho khỏi hỏng và đưa trở về nước Việt. Khi xác ông về tới Thăng Long ông được truy tặng chức Công bộ Tả thị lang, tước Vinh quận công và tặng câu đối: Sứ bất nhục quân mệnh, khả vi thiên cổ anh hùng. Nghĩa là, sứ thần không làm nhục mệnh Vua, xứng đáng là anh hùng thiên cổ.

Hương vị làng quê

Trên cơ sở Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Sơn Tây đã chọn hướng phát triển kinh tế gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa giàu bản sắc. Mục tiêu là phấn đấu xây dựng thị xã trở thành một trong những “trung tâm du lịch văn hóa” của Thủ đô.

Để hỗ trợ người dân được hưởng lợi từ dịch vụ du lịch, Ủy ban Nhân dân thị xã Sơn Tây và Ban Quản lý Di tích Làng cổ Đường Lâm đã triển khai nhiều giải pháp để đánh thức tiềm năng, nâng cao nhận thức và trình độ làm du lịch cho người dân như: Mời các hộ đi tham quan mô hình làm du lịch cộng đồng, homestay ở Bát Tràng, Mai Châu (Hòa Bình), Sa Pa (lào Cai), phố cổ Hội An – Quảng Nam…; tập huấn cho người dân tiếp khách, mời khách, đón khách một cách chuyên nghiệp; tổ chức thi làm các sản phẩm bánh kẹo của địa phương; mở chợ quê vào những ngày lễ, hội; tạo ra những sản phẩm lưu niệm phong phú từ mây tre đan, gốm sứ, tranh thêu, rơm… Những nỗ lực và giải pháp phát triển du lịch tại Đường Lâm đã dần dần phát huy hiệu quả.

Trong lúc đang miên man qua những chuyện xưa tích cũ, Bí thư Đảng ủy Phan Văn Lợi dẫn chúng tôi băng qua cánh đồng vào khu chăn nuôi gà mía ở Đường Lâm. Trông dáng người nhỏ nhắn nhưng nhanh nhẹn của ông, ít ai biết ông là cựu chiến binh, từng bị thương ở mặt trận Mường Khương (tỉnh Lào Cai) trong những năm chiến đấu bảo vệ biên giới. Hiện giờ trong người ông Lợi vẫn còn một mảnh đạn pháo sau lưng. Ông bảo, mỗi lần trái gió trở trời ông lại trằn trọc cả đêm với bệnh tật. Nhưng đã lâu nên ông cũng “quen” với nó, coi như kỷ niệm về một thời hoa lửa.

Là cựu chiến binh với tính cách gần gũi, hay chuyện từ người nông dân đến hộ kinh doanh thành đạt… chẳng ai không biết đến ông Lợi. Mỗi đoạn dừng chân, người ta thấy ông lại tay bắt mặt mừng. Có người thấy ông ngắm nghía gốc mít, tưởng ông thích, họ đòi “bứng” cây để ông mang về. Dung dị và chất phác. Ở trong cách nói chuyện của ông Lợi và những người chân lấm tay bùn ấy, tôi chẳng thể tìm ra một nét quan cách hay giả tạo nào.

Tạm bỏ qua những suy tưởng cá nhân, ông Lợi vừa đi, vừa kể cho tôi nghe về chuyện gà mía của Đường Lâm - giống gà đặc sản của người Đường Lâm được dùng làm lễ vật cung tiến Vua. Giống gà Mía thuần chủng có đầu nhỏ, mình vuông, màu lông rất đẹp, da màu vàng. Thịt gà Mía thơm ngon, vị ngọt, đậm đà, dai thịt được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng. Cho đến nay gà mía đã và đang là thương hiệu, là “cần câu” nâng cao đời sống kinh tế của người dân Đường Lâm. Hơn hết, thức ngon, vật quý ngày xưa, nay đã trở thành nét văn hóa ẩm thực độc đáo của địa phương. Chẳng lạ khi bữa cơm quê có gà mía, tương cà, rau muống… luôn là dư vị khó tả mà người dân chất phác Đường Lâm dành để thiết đãi những khi quý khách gần xa ghé chơi.

Bữa ấy là thu, tôi đã nếm đủ dư vị làng qua thị giác, thính giác, khứu giác và vị giác. Trước khi rời Đường Lâm, tôi ngồi trong một ngôi nhà ngay lối gần cổng làng. Tôi tự rót nước vối từ chiếc tích ủ trong ấm giỏ, rồi tự bóc và nhẩn nha nếm chiếc kẹo lạc. Ngồi trong yên ả, thanh bình, thấy cuộc sống dường như trôi chậm lại. Nơi này dường không thứ gì chuyển động, không thứ gì vội vã. Có chăng là bóng dáng của đôi thanh niên người Âu lưng đeo ba lô chậm rãi đạp xe qua những rơm rạ. Họ đi khắp làng bằng những chiếc xe đạp thuê giá rẻ từ một ngôi nhà cổ nào đó. Hẳn họ cũng như tôi, đang mải miết đi tìm và thưởng thức… vị làng.

Đinh Luyện

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Mối đe dọa từ những vật lạ rơi xuống từ nhà cao tầng

Mối đe dọa từ những vật lạ rơi xuống từ nhà cao tầng

(LĐTĐ) Những đồ vật bất ngờ rơi từ ban công các căn hộ chung cư là nỗi ám ảnh của không ít cư dân. Từ điếu thuốc, tờ giấy, đến bát đũa, thậm chí cả dao, thùng các-tông,… những "vật thể lạ" này không chỉ gây phiền toái mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn nghiêm trọng, khiến người dân sống trong lo lắng mỗi lần đi dạo dưới chân các tòa chung cư cao tầng.
Đặc sắc các sản phẩm tại Hội chợ trái cây, nông sản an toàn các tỉnh, thành phố năm 2024

Đặc sắc các sản phẩm tại Hội chợ trái cây, nông sản an toàn các tỉnh, thành phố năm 2024

(LĐTĐ) Thời gian qua, thành phố Hà Nội đã tích cực hỗ trợ các địa phương trong hoạt động quảng bá, giới thiệu, kết nối trái cây, nông sản, đặc sản tại thị trường Hà Nội thông qua trên 70 hoạt động giao thương, hội chợ, tuần hàng...
Tự động hóa quy trình chi trả quyền lợi bảo hiểm với công nghệ OCR thế hệ mới

Tự động hóa quy trình chi trả quyền lợi bảo hiểm với công nghệ OCR thế hệ mới

(LĐTĐ) Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ Prudential Việt Nam vừa chính thức giới thiệu công nghệ OCR thế hệ mới (nhận dạng ký tự quang học tích hợp AI tạo sinh) vào quy trình thẩm định và xét duyệt hồ sơ yêu cầu giải quyết quyền lợi bảo hiểm trực tuyến.
Tứ kết UEFA Nations League: Mong chờ cuộc đối đầu giữa Đức và Italy

Tứ kết UEFA Nations League: Mong chờ cuộc đối đầu giữa Đức và Italy

(LĐTĐ) Chiều tối ngày 22/11, UEFA đã tổ chức lễ bốc thăm vòng tứ kết Nations League tại Nyon (Thụy Sĩ).
“Manifest” được chọn là từ của năm 2024

“Manifest” được chọn là từ của năm 2024

(LĐTĐ) Mới đây, từ điển Cambridge đã công bố “manifest” (tạm dịch: biểu minh) là từ của năm 2024, nhờ sự phổ biến của từ này trên mạng xã hội và truyền thông toàn cầu.
Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa quận Bắc Từ Liêm

Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa quận Bắc Từ Liêm

(LĐTĐ) Tối 22/11, quận Bắc Từ Liêm tổ chức Hội nghị kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11); tổng kết công tác quản lý di sản văn hóa năm 2024; hưởng ứng các hoạt động Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2024 tại di tích đình Tây Tựu, phường Tây Tựu.
Cụm thi đua số 7 LĐLĐ thành phố Hà Nội: Làm tốt công tác đại diện, bảo vệ người lao động

Cụm thi đua số 7 LĐLĐ thành phố Hà Nội: Làm tốt công tác đại diện, bảo vệ người lao động

(LĐTĐ) Làm việc với các đơn vị trong Cụm Thi đua số 7, lãnh đạo Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thành phố Hà Nội đề nghị, từ nay đến cuối năm, các đơn vị cần nắm chắc tình hình tư tưởng, đời sống, việc làm của người lao động, tập trung chăm lo tốt đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên, người lao động, nhất là khi Tết Nguyên đán Ất Tỵ đang tới gần.

Tin khác

Phổ biến pháp luật cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài

Phổ biến pháp luật cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài

(LĐTĐ) Ngày 22/11, Trung tâm Báo chí Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) phối hợp với Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài tổ chức tọa đàm phổ biến pháp luật cho cộng đồng người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài.
Bình Dương: Điều động, bổ nhiệm nhiều cán bộ chủ chốt

Bình Dương: Điều động, bổ nhiệm nhiều cán bộ chủ chốt

(LĐTĐ) Ngày 22/11, Tỉnh ủy tỉnh Bình Dương tổ chức Hội nghị trao các quyết định bổ nhiệm, điều động cán bộ chủ chốt.
Ban Dân vận Trung ương làm việc với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam

Ban Dân vận Trung ương làm việc với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam

(LĐTĐ) Chiều 21/11, đoàn công tác của Ban Dân vận Trung ương do đồng chí Mai Văn Chính - Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Dân vận Trung ương làm trưởng đoàn, đã có buổi làm việc với Đảng đoàn Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam.
TP.HCM: Thành lập tổ công tác tháo gỡ vướng mắc cho các dự án nhằm chống lãng phí, thất thoát

TP.HCM: Thành lập tổ công tác tháo gỡ vướng mắc cho các dự án nhằm chống lãng phí, thất thoát

(LĐTĐ) Tổ công tác có nhiệm vụ chỉ đạo, triển khai thực hiện Công điện số 112/CĐ-TTg ngày 6/112024 của Thủ tướng Chính phủ, về tập trung giải quyết dứt điểm các dự án tồn đọng, dừng thi công, khẩn trương triển khai, hoàn thành, đưa vào sử dụng nhằm chống lãng phí, thất thoát.
Tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư Hàn Quốc kinh doanh hiệu quả

Tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư Hàn Quốc kinh doanh hiệu quả

(LĐTĐ) Chiều nay (21/11), Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tới dự và phát biểu tại Diễn đàn Hợp tác đầu tư Việt Nam - Hàn Quốc năm 2024, diễn ra tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC Hòa Lạc, Hà Nội).
Hưng Yên đẩy mạnh thu hút vốn FDI có hàm lượng công nghệ cao

Hưng Yên đẩy mạnh thu hút vốn FDI có hàm lượng công nghệ cao

(LĐTĐ) Từ năm 2019 đến tháng 10/2024, tỉnh Hưng Yên thu hút được 222 dự án có vốn đầu tư nước ngoài, tổng vốn đầu tư đăng ký đạt 2.394 triệu USD. Trong đó, đến hết tháng 10/2024, tổng số dự án còn liệu lực trên địa bàn tỉnh là 2.320 dự án (gồm 1.728 dự án trong nước, 592 dự án nước ngoài với tổng số vốn đầu tư đăng ký là 345.323 tỷ đồng và 7,73 tỷ USD).
Thủ tướng Phạm Minh Chính hội đàm với Tổng thống Cộng hòa Dominica

Thủ tướng Phạm Minh Chính hội đàm với Tổng thống Cộng hòa Dominica

Nhận lời mời của Tổng thống nước Cộng hòa Dominica, Thủ tướng Phạm Minh Chính có chuyến thăm chính thức nước Cộng hòa Dominica từ ngày 19 - 21/11. Sáng ngày 20/11 (giờ địa phương), tại Cung Quốc gia ở Thủ đô Santo Domingo, sau nghi lễ đón trang trọng, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Tổng thống Luis Abinader Corona cùng đoàn đại biểu cấp cao hai nước đã có cuộc hội đàm.
Chủ tịch nước Lương Cường tiếp Chủ tịch Quốc hội Armenia

Chủ tịch nước Lương Cường tiếp Chủ tịch Quốc hội Armenia

Chiều 20/11, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Lương Cường đã tiếp Chủ tịch Quốc hội Armenia Alen Simonyan đang thăm chính thức Việt Nam.
Tổng Bí thư Tô Lâm: Tinh gọn tổ chức bộ máy phải thực hiện với quyết tâm cao nhất

Tổng Bí thư Tô Lâm: Tinh gọn tổ chức bộ máy phải thực hiện với quyết tâm cao nhất

(LĐTĐ) Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, việc tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, là cuộc cách mạng tinh gọn về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, phải thực hiện với quyết tâm cao nhất, hành động quyết liệt.
Điều kiện để được trao danh hiệu Công dân danh dự Thủ đô

Điều kiện để được trao danh hiệu Công dân danh dự Thủ đô

(LĐTĐ) Danh hiệu Công dân danh dự Thủ đô Hà Nội là danh hiệu tặng thưởng cho các cá nhân người nước ngoài có đóng góp xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng, phát triển Thủ đô hoặc mở rộng, tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị, quan hệ hợp tác quốc tế của Thủ đô vì mục tiêu hòa bình, tiến bộ xã hội...
Xem thêm
Phiên bản di động