Tăng quyền tự chủ cho các trường đại học

Theo ông Bùi Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD-ĐT): “Các quy định của điều lệ trường ĐH là quy định khung, chung nhất, để trên cơ sở đó, các trường ĐH xây dựng và ban hành quy chế tổ chức và hoạt động cho phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường. Điều lệ này bổ sung những định chế mới phù hợp với tinh thần đổi mới của pháp luật và chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT nhằm phát triển giáo dục ĐH đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng và hội nhập quốc tế”. Đáng chú ý, lần đầu tiên  có quy định cụ thể về trường đại học tư thục hoạt động không vì lợi nhuận. Đặc biệt, điều lệ tăng cường vai trò quản lý nhà nước và thực hiện phân cấp rõ giữa Bộ GD-ĐT, cơ quan quản lý trực tiếp, địa phương trong quản lý giáo dục đại học; nâng cao quyền tự chủ và tăng cường trách nhiệm xã hội của trường ĐH nhằm đảm bảo tính thống nhất trong toàn hệ thống giáo dục ĐH.

Theo ông Bùi Anh Tuấn có 5 điểm mới trong điều lệ này. Thứ nhất, tách bạch việc tổ chức và quản lý đối với trường ĐH công lập, trường ĐH tư thục và trường ĐH tư thục hoạt động không vì lợi nhuận. Thứ hai là quy định chi tiết về đặt tên trường và đổi tên trường ĐH bằng tiếng Việt và tên dịch sang tiếng nước ngoài để bảo đảm thống nhất, minh bạch. Điểm mới thứ ba là quy định cụ thể hơn về trách nhiệm, quyền hạn, việc thành lập và hoạt động của hội đồng trường trong trường công lập (một tổ chức quản trị trường ĐH đã được xác định từ Điều lệ trường đại học năm 2003) là điều kiện để thực thi quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của trường ĐH nhưng chưa được thành lập trong toàn hệ thống và hoạt động chưa thực sự hiệu quả. Thứ tư là quy định rõ ràng về thủ tục, hồ sơ, quy trình, thời hạn thành lập Hội đồng quản trị, bổ nhiệm hiệu trưởng trong trường tư thục, hạn chế các tác động tiêu cực làm dây dưa kéo dài quá trình thành lập, bổ nhiệm, ảnh hưởng không tốt đến hoạt động của nhà trường như tình trạng tranh chấp, khiếu  kiện đã xảy ra ở các trường ĐH phía Nam thời gian qua.

Ở đây, điều lệ đã tách bạch rõ vai trò quản trị, định hướng của hội đồng quản trị và vai trò quản lý, điều hành của hiệu trưởng; tăng quyền của hiệu trường, phát huy vai trò của hội đồng khoa học và đào tạo, nhằm giảm thiểu khuynh hướng thương mại hóa ĐH tư thục. Đồng thời, cũng quy định rõ chế độ báo cáo, giải trình của các trường ĐH, từ đó tăng cường việc giám sát của xã hội đối với trường ĐH và tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu về giáo dục ĐH thống nhất và minh bạch hoá các hoạt động và điều kiện đảm bảo chất lượng của các trường ĐH. Điều lệ cũng  quy định rõ về nghĩa vụ và quyền lợi của các thành viên góp vốn đầu tư xây dựng trường ĐH tư thục, nhằm tăng tính minh bạch, hạn chế sai sót, tiêu cực trong quá trình vận hành trường ĐH tư thục, đồng thời tăng cường dân chủ hoá và xã hội hoá, thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân để phát triển giáo dục ĐH.

Ngoài ra, điều lệ cũng bổ sung một số quy định liên quan đến phát triển đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý, một điều kiện tiên quyết để phát triển trường ĐH theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá như: Khái niệm về giảng viên cơ hữu và cán bộ quản lý cơ hữu; việc xác định cơ cấu lao động hay quy chế tuyển dụng nhân sự…

Cuối cùng, về tổ chức thực hiện điều lệ đã quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của Bộ GD-ĐT trong việc kiểm tra giám sát việc thực thi điều lệ trường ĐH và xử lý đối với trường hợp sai phạm để tránh những trường hợp thành lập cơ sở đào tạo, bổ nhiệm cán bộ quản lý, thiết lập cơ cấu tổ chức, giao chỉ tiêu và mở ngành đào tạo ở một số trường không đúng quy định.

Bảo Anh