Rau quả “thua” trên thị trường xuất khẩu: Do chất lượng chưa đảm bảo

	Tạm dừng nhập khẩu rau quả Úc từ 1/1/2015: Sao vẫn bán?
	Kiểm nghiệm hóa chất bảo quản rau quả Trung Quốc: 4 năm không ra kết quả !

Bị động đối với thị trường xuất khẩu

Theo số liệu từ Bộ Công Thương, rau quả Việt Nam đã được xuất đi trên 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, nhưng Trung Quốc vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất, chiếm 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của nước ta. Quý I/2015, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang Trung Quốc tăng, đạt 131 triệu USD, tăng 44,7% so với cùng kỳ năm 2014. Ngoài thị trường Trung Quốc, rau quả Việt Nam còn được xuất sang Nhật Bản, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Hà Lan, Nga… Tuy nhiên, đây đều là những thị trường khó tính, yêu cầu cao về kiểm dịch và an toàn thực phẩm.

Với thị trường Trung Quốc, rau củ, trái cây của Việt Nam được tiêu thụ với sản lượng lớn là dưa hấu, thanh long... Tuy nhiên, tại thị trường này hiện đang tồn tại hai vấn đề từ lâu chưa được giải quyết triệt để, đó là phương thức vận chuyển thiếu ổn định cả về lượng và giá và cơ sở hạ tầng của các cửa khẩu hiện nay chưa đáp ứng được so với thực tế dẫn đến cảnh ùn tắc. Hơn nữa, thị trường này gần đây cũng tỏ ra “khó tính” khi đã cảnh báo về thuốc bảo vệ thực vật, rệp sáp trên quả thanh long. Theo đại diện Tổng cục Hải quan, cứ đến tháng 3, tháng 4 hàng năm - dịp Thanh minh, phía Trung Quốc nhập nhiều hoa quả tươi. Riêng năm 2015, lượng dưa hấu, thanh long tăng hơn 10% so với cùng kỳ khiến số lượng xe đổ về cửa khẩu nhiều. "Mỗi ngày có 800 xe đổ về cửa khẩu nhưng hải quan chỉ làm được 300-350 xe nên hầu như ngày nào cũng tồn đọng trên dưới 400 xe".

Tình trạng dưa hấu ùn tắc tại cửa khẩu Tân Thanh diễn ra từ nhiều năm nay vẫn chưa được khắc phục triệt để

Đối với các nước châu Âu, việc tiếp cận thị trường vẫn còn lộ rõ sự bị động. Theo một doanh nghiệp tỉnh Quảng Nam thì một quả thanh long khi tiêu thụ ở thị trường Mỹ có giá gấp 10 lần so với giá bán ở Trung Quốc. Tuy nhiên, số lượng trái cây này lọt cửa kiểm dịch vẫn chưa cao. Thêm nữa việc xúc tiến thương mại vẫn còn thực hiện nhỏ giọt. Hiện các doanh nghiệp trong nước đang chờ kết quả từ cuộc họp thống nhất giữa Nhật và Việt Nam để xoài và thanh long được tiêu thụ ở thị trường này. Thông tin thêm về vấn đề này, ông Vũ Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN & PTNT) cho biết: Hiện Bộ NN&PTNT đang hoàn tất chiếu xạ trong tháng 5 để tháng 6 có những lô vải đầu tiên xuất khẩu sang Úc, Mỹ. Để tạo điều kiện cho việc tiêu thụ sản phẩm trong nước trên thị trường Nhật được thuận lợi, Việt Nam cũng sẽ mở cửa cho táo Nhật vào tiêu thụ.

Sắp tới, một số tỉnh miền Bắc lại bước vào vụ thu hoạch và tiêu thụ vải, đặc biệt năm nay Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT khá chú trọng đến việc đẩy mạnh tiêu thụ mặt hàng trên tại thị trường châu Âu, trong khi đó phương tiện vận chuyển vải XK lại là một rào cản.

Theo ông Lê Văn Ánh, Phó chủ tịch Hiệp hội rau quả Việt Nam, để hỗ trợ cho công tác vận chuyển rất cần đến sự hỗ trợ của các đơn vị vận tải. Mới đây hãng hàng không Vietnam Airlines công bố sẽ giảm giá đối với vận chuyển vải thiều cho doanh nghiệp xuất khẩu đi châu Âu với sản lượng tiêu thụ 10 tấn/chuyến thế nhưng vào thời điểm vải rộ mùa, theo dự bảo tổng sản lượng vải lên tới 200.000 tấn thì việc hỗ trợ này cũng không thấm vào đâu. Trên thực tế, giải pháp hỗ trợ này không phải thường xuyên nên việc giải bài toán cho thị trường xuất khẩu vải vẫn còn nan giải.

Tính bền vững nằm ở chất lượng sản phẩm

Tại hội nghị "Bàn các giải pháp phát triển sản xuất, tiêu thụ rau quả, trái cây theo huớng bền vững", ông Lê Văn Ánh cho rằng, chi phí lưu thông sản phẩm quá cao. Muốn phát triển bền vững hàng nông sản cần phải quan tâm từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Hiện nay tất cả DN chế biến và lưu thông vẫn chịu thuế thu nhập DN và GTGT cao", ông Ánh kiến nghị.

Cũng có nhiều ý kiến đồng tình khi cho rằng vẫn nên bám chắc thị trường Trung Quốc. "Để giải quyết được tình trạng ùn ứ nông sản ở biên giới, cơ quan quản lý cần mở rộng thêm cửa khẩu thông quan, tăng thời gian thông quan. Nhà nước cần có chính sách giảm chi phí lưu thông, sản xuất, kiểm dịch để gỡ khó cho DN. Mỗi ngày tăng thêm được 20 xe ô tô XK vải sang TQ, đã bằng Vietnam Airlines vận chuyển cả tháng rồi”, ông Ánh kiến nghị

Đồng quan điểm với ông Ánh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam nhấn mạnh, mặc dù trong suốt nhiều năm, ta tiêu thụ hàng hoá vào thị trường Trung Quốc rất nhiều nhưng thông tin về thị trường này vẫn còn mù mờ. Vì vậy muốn tăng tính bền vững cần phải có đánh giá thị trường này thật sâu, thật kỹ, tránh tình trạng bị động.

Thừa nhận thực tế này, ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) cho biết: “Rất cần các thông tin về tiềm năng thị trường, nhu cầu tiêu thụ, yêu cầu kiểm dịch ra sao... Vấn đề này phụ thuộc vào đội ngũ tham tán thương mại của Việt Nam tại các nước”.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, vai trò của DN rất quan trọng trong việc tham gia chuỗi để đảm bảo sản xuất bền vững cho ngành nông nghiệp. Các bộ, ngành sẽ xem xét cơ chế tạo thuận lợi cho các DN tham gia đầu tư dự án chế biến, xây dựng hạ tầng kho bãi, đặc biệt nâng cao chất lượng hàng hóa. Song bản thân DN cũng cần xem lại năng lực để phù hợp với cơ chế và điều kiện cơ sở hạ tầng hiện nay. “DN nên chủ động, không nên chờ vào chính sách. Nhà nước sẽ tạo thuận lợi giảm bớt kiểm dịch thực vật cho các DN ở những thị trường chưa cần thiết; cắt giảm chi phí giao thông vận tải… Thế nhưng về lâu dài, Nhà nước không thể trợ giá hay hỗ trợ mà phải bằng năng lực cạnh tranh thực sự”, Thứ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Tuệ Liên