Những chuyện lạ cười ra nước mắt

Học “nói dối” theo “mẫu” ở trường

Một ngày, bé Ngọc Minh (ở Sóc Sơn, Hà Nội) về nhà hậm hực kể chuyện với bố mẹ: “Hôm nay con phải nói dối thì mới làm xong bài tập làm văn ở lớp”. Bố mẹ ngẩn ra, không hiểu tại sao con mình lại phải nói dối và thật thà khai nhận như vậy. Nhẹ nhàng nói chuyện với con mới biết, hôm nay, cô giáo ra đề bài yêu cầu học sinh tả em bé nhà mình đang tuổi tập đi tập nói.

Trong bài văn của mình, Ngọc Minh viết: “Bé Bông nhà em hơi gầy vì thiếu sữa mẹ. Da bé ngăm ngăm đen, bé có mái tóc xoăn tự nhiên trông rất đáng yêu...”. Thế nhưng, khi chấm bài, cô giáo sửa là: “Bé Bông nhà em đang tuổi bụ sữa, thân hình tròn trịa, nước da trắng ngần. Bé có mái tóc xoăn tự nhiên mềm mại như tơ, đôi má phúng phính ửng hồng... trông rất đáng yêu” (!?). Ngọc Minh nói lại lời của cô giáo: “Cô bảo tả em bé của mình thì phải đẹp đẽ, xúc động. Không được dùng những từ ngữ không đẹp, hay hình ảnh xấu để tả về em bé. Như thế bài văn mới hay và được điểm cao”. Kết quả, để được điểm cao và không làm mất điểm thi đua của cả lớp, Ngọc Minh cùng vài bạn khác cuối giờ phải ngồi viết lại bài tập làm văn theo ý của cô giáo. “Thế nên, hôm nay bà ngoại đi đón con đã phải đứng chờ thêm hơn 1 giờ đấy”.

Trường TH Khương Thượng – một điểm sáng trong phong trào dạy  và học chất lượng của quận Đống Đa, HN (ảnh K. Thoa)

Ngồi bên, nghe bố mẹ nói chuyện với em từ đầu, đến lúc này Nga mới nói chen vào: “Có gì lạ đâu, chị đây lớp 6 rồi vẫn thế mà.” Rồi Nga kể: Đề văn cô giáo ra cho học sinh lớp 6 là: Em hãy kể một kỷ niệm tình bạn. Bé Nga đã kể chuyện sáng sáng mình thường đi ăn phở giá 20.000 đồng, với một bạn gái học cùng lớp. Mấy hôm gần đây thấy bạn tránh không đi ăn cùng khiến em rất buồn. Tìm hiểu qua bác hàng xóm, em biết bạn toàn mua 3000 đồng xôi và ăn một mình do mẹ bạn mới phát hiện ra bệnh ung thư, bạn không dám xin tiền ăn phở nữa. Từ hôm đó, mỗi sáng, em đã mua một gói xôi to để ăn cùng bạn. Hai tuần trôi qua, mỗi lần ăn xôi em đều bị nghẹn. Có lần em đã thầm gọi mẹ mình: “Mẹ ơi, mẹ vẫn biết con ghét nhất là ăn xôi, nhưng nếu mẹ biết chuyện thì mẹ cũng đồng ý mẹ nhỉ. Xôi khó ăn nhưng con thấy ấm lòng vì thật gần gũi với bạn con”…

Rõ ràng đây là câu chuyện xúc động và có thật. Tuy nhiên lời phê kèm theo điểm 4 của cô giáo làm cả nhà Nga bất ngờ. Cô phê: “Tình bạn sao lại toàn chuyện ăn uống?”.

Học theo “sách” ở nhà

Chị Trần Thu Hoài (Thanh Xuân, Hà Nội), vừa dọn đồ vừa nhắc con: Con xem có sách gì mang về tặng các em nhé. Mai mình về thăm bà ngoại đấy. Cu Hùng - con trai chị, nghe vậy liền chạy ngay về giá sách. Vừa lục sách cu cậu vừa nói: A, về bà ngoại, bà ngoại. Bà gì? Bà ngoại. Ngoại gì? Ngoại xâm. Xâm gì? Xâm lăng. Lăng gì? Lăng Bác. Bác gì? Bác Hồ. Hồ gì? Hồ ao. Ao gì? Ao cá. Cá gì? Cá quả. Quả gì? Quả đấm.
Chị Hoài vừa cười vừa hỏi con: Lớn thế rồi mà còn đọc vớ vẩn vậy. Hùng quay phắt lại: Vớ vẩn đâu mẹ? Chị Hoài giải thích: Hồi mẫu giáo,các bạn chả dạy con nói thế còn gì. Trẻ con mới vớ vẩn thế chứ. Hùng nhăn nhó: Đúng là con thuộc nó từ thời mẫu giáo. Nhưng nó có vớ vẩn đâu. Nó còn được in vào sách đây này. Nói rồi Hùng với trên giá sách cuốn “Đồng dao dành cho trẻ mầm non” do Nhà xuất bản Mỹ thuật ấn hành năm 2012. Thì ra đây là cuốn sách bác họ hôm cho Hùng đi chơi đã mua tặng. Nghĩ sách được xuất bản là yên tâm nên chị Hoài cũng không xem. Ai ngờ đâu, sách lại có in những câu như vậy. Không thể biện minh rằng đó chỉ là chọn tính logic của từ ngữ sao cho vần để giải thích các khái niệm cho dễ hiểu để chấp nhận và cho vào sách những lối nói bông phèng, bạo lực và thậm chí là nhạo báng như vậy.

Mang câu chuyện của con mình lên kể ở cơ quan chị Hoài nhận ra rằng, cần phải kiểm soát những sách cho trẻ con - lứa tuổi chưa tự đánh giá, thẩm định được chính xác hết những gì mình đọc. Đồng nghiệp của chị kể, mấy hôm trước cũng giật mình khi con nhờ giải toán. Bài toán thứ nhất là: Nam năm nay 4 tuổi, bố Nam gấp 3 lần tuổi Nam. Hỏi bố Nam bao nhiêu tuổi?. Đáp số: bố Nam 12 tuổi. Thế hóa ra là bố Nam tảo hôn à? Bài toán thứ hai, nằm trong cuốn “Phép cộng trừ trong phạm vi 100 đo thời gian cho học sinh lớp 1”, tác giả Hoàng Long: Em có 5 ngón tay. Do đùa nghịch dao em bị cụt mất đi 2 ngón. Hỏi còn mấy ngón?. Đáp số: Bàn tay em còn 3 ngón.

Đây là những đề toán phi giáo dục, phi nhân tính, khiến xã hội bức xúc. Nói như Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận: “Những tài liệu này được viết từ những người viết không đủ kiến thức khoa học, giáo dục, thực tiễn và vô trách nhiệm, được các nhà xuất bản, nhà in “chạy theo đồng tiền đơn thuần” đưa ra thị trường, xâm nhập vào hệ thống nhà trường”. Tất nhiên, hai cuốn sách nêu trên đã bị xử lý, dừng phát hành.

Và kết quả…

Kỳ thi tốt nghiệp, đại học năm nào cũng để lại trong lòng giáo viên chấm thi một số câu chuyện “đáng” nhớ từ những bài thi của học sinh. Những năm gần đây, do báo chí phát triển, những câu đang nhớ đó đã vượt ra ngoài những khuôn viên sư phạm và gây không ít sửng sốt: Xuân Quỳnh đã "phơi" bài văn của mình ra như vậy mà không sợ bị "giảm giá"; Sóng của Xuân Quỳnh là một cội nguồn của Văn học Việt Nam. Các cụm từ "dữ dội - dịu êm", "ồn ào - lặng lẽ" trong tác phẩm “Sóng” được một thí sinh khác viết: Đó là những cung bậc của tình yêu trong một người phụ nữ. Ai cũng nói tình yêu phụ nữ khó hiểu lắm. Khi mới yêu thì họ dịu êm, lặng lẽ, khi về làm vợ rồi thì dữ dội và ồn ào. Điều này đúng thực tế lắm. Thậm chí, học sinh này còn ngây ngô “sáng tạo” trong cách dùng từ quá phong phú, đa dạng ở đoạn văn phân tích nhân vật Tràng trong truyện ngắn "Vợ nhặt" của Kim Lân: Quần áo của cô gái này rách tả tơi như tổ đỉa, thân hình gầy còm, ốm yếu đến mức chỉ có da bọc xương. Khuôn mặt thị gầy xọp như hình lưỡi cày. Nhìn cô, chúng ta chỉ có thể thấy được hai con mắt. Dáng người, "vẻ đẹp" của thị (nhân vật người vợ - PV) cũng tương đương "vẻ đẹp" của vợ Chí Phèo (nhân vật Thị Nở trong tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao - PV)… Có lẽ thị là hình tượng của một con "ma đói" năm 1945.

Thậm chí, cách so sánh phong phú, sáng tạo đến độc đáo trong các bài văn nghị luận của thí sinh khiến nhiều người "cười ra nước mắt: “Tình yêu như một thanh sô cô la dễ chảy nước, đen xì xì nhưng lại rất thơm và ngon”. Hay so sánh hình tượng sóng trong bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh: Sóng như một chàng trai khù khờ, dại dột, một thân một mình, thế cô, thân cô, tự mò ra tận bể để tìm người đàn bà mà mình chót yêu. Sóng là thứ Tình yêu lúc thì trào lên, lúc thì tụt xuống như cục đá tan từ từ".

Với câu phân tích đoạn thơ Tây Tiến của Quang Dũng, có học sinh viết: Chiếc thuyền hoàng hôn mờ trong sương sớm, họ dũng cảm không sợ tiếng gầm của những con cọp đang thèm thịt người. Một đoạn văn ngẫu hứng khác: Không bước nữa là muốn nói tình yêu thương với người vợ ở nhà trước sau như một chỉ một bước mà thôi, gục lên súng mũ là bỏ quên lại tất cả những thú vui chơi, lêu lổng của đời đi tòng quân.
Bình luận về tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” (Tô Hoài) có thí sinh viết: "Mỵ và A Phủ là một đôi thanh mai trúc mã, họ thực lòng thực dạ yêu nhau quên trời quên đất, mặc dù quá xá người cản trở nhưng họ cũng lấy được nhau bằng cách dắt nhau đi vô rừng. Gia đình nhà thống lý bá tra là chồng trước của Mỵ đã kéo đến, Mỵ dùng cùi chỏ lên, đánh cho bọn nó tan tát hết trơn, Mỵ lại rủ A phủ vô nhà, miệng của Mỵ rỉ rỉ mấy giọt máu. Nhà Tô Hoài đã đề cao giá trị nhân đạo bằng cách cho cô Mỵ đánh bọn cường hào ác bá kia đề dành lấy tự do và tình yêu chung thủy.

Hoặc câu văn trong bài nghị luận viết về ước mơ nghề nghiệp tương rất thật thà của một bạn học sinh: Bạn ấy yêu nghề sư phạm nhưng bố mẹ bạn ấy bảo: Ôi con ơi con đi nghề đó làm gì khổ lắm, mà lương thì ít khó làm giàu lắm con ơi! Vì sợ cha mẹ phiền lòng nên bạn ấy thay đổi ý định. Cũng chính câu luận về việc lựa chọn sự nghiệp cho mình, có học sinh lại viết: Không có tiền để ăn học nữa thì phải ở nhà đi chăn vịt, chăn trâu.

HỮU THÀNH, NGỌC HUÂN