Chống tham nhũng vẫn nan giải

Tổng quát cuộc chiến PCTN

Báo cáo về công tác PCTN năm 2014, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh khái quát từ đầu năm đến nay, đã có gần 8.000 cuộc thanh tra hành chính và 190.000 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành. Qua thanh tra phát hiện gần 32.000 tỷ đồng vi phạm, kiến nghị thu hồi ngân sách nhà nước 27.000 tỷ đồng… Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính 13.600 tỷ đồng (trong đó buộc tăng thu 2.900 tỷ đồng, giảm chi 3.900 tỷ đồng), phát hiện 5.000 tỷ đồng ngân sách phải hoàn trả và 770 tỷ đồng tiền nợ đọng. Đồng thời kiến nghị cơ quan chức năng xem xét trách nhiệm với 30 cá nhân, có 5 vụ việc được chuyển cho cơ quan CSĐT – Bộ Công an để điều tra làm rõ.

Dẫn chứng cụ thể một số vụ việc, Kiểm toán Nhà nước đã đề nghị Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm - Bộ Công an điều tra như sai phạm có dấu hiệu hình sự tại Tổng công ty Thủy sản Việt Nam - Công ty TNHH MTV (Seaprodex); sai phạm có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong hoạt động tín dụng, dẫn đếń nguy cơ thất thoát vốn xảy ra tại 2 chi nhánh Ngân hàng Agribank; hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật gây lãng phí vốn tại Tổng công ty Truyền thông đa phương tiện VTC.

Lực lượng CSĐT các cấp đã thụ lý 415 vụ án với 1.031 bị can phạm tội về tham nhũng. Số thiệt hại được xác định trên 6.700 tỷ đồng, đã thu hồi nộp ngân sách nhà nước trên 1.500 tỷ đồng (đạt 22,3%, tăng 14,1% so với năm 2013). Viện kiểm sát nhân dân các cấp đã truy tố 329 vụ/751 bị can về tội tham nhũng (tăng 20 vụ so với cùng kỳ năm trước). Cục Điều tra của VKSND tối cao đã khởi tố 16 vụ/14 bị can có hành vi tham nhũng trong hoạt động tư pháp. Toà án các cấp đã xét xử sơ thẩm 287 vụ, 675 bị cáo về các tội danh tham nhũng (tăng 9 vụ, 91 bị cáo so với năm 2013), trong đó tỷ lệ tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng chiếm 41,2 %. Số bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ chiếm 21,3% (năm 2013 là 31,2%).

Cán cân công lý chưa ... cân

Những con số trên cho thấy sự đối lập với việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu. Bởi cũng theo Thanh tra Chính phủ, đến nay mới phát hiện 48 người đứng đầu thiếu trách nhiệm có hành vi tham nhũng, trong đó 3 người bị xử lý hình sự, 5 người bị cách chức, 40 người bị xử lý kỷ luật bằng các hình thức cảnh cáo, khiển trách, 32 trường hợp nộp lại quà tặng với tổng giá trị là 791 triệu đồng.

Vấn nạn tham nhũng không chỉ xảy ra ở các cơ quan hành chính mà còn len lỏi vào những cơ quan cầm giữ cán cân công lý như tòa án, viện kiểm sát…Rõ nhất là án liên quan đến người có hành vi tham nhũng được chuyển sang tội danh có khung hình phạt nhẹ hơn hoặc áp dụng nhiều tình tiết giảm nhẹ trong quá trình xử lý chưa được Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an, Viện KSND tối cao, TAND tối cao kiểm tra, kiểm sát chặt chẽ.

Ngày 5/5/2014, tại trụ sở trung ương Đảng, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng đã tổ chức hội nghị toàn quốc về công tác PCTN. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng ngoài việc khái quát những mặt nổi bật trong PCTN cũng đã chỉ rõ những tồn tại cần khắc phục như: Việc thực hiện các giải pháp phòng ngừa tham nhũng tại nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa được quan tâm đúng mức, còn mang tính hình thức; Các cấp, các ngành tích cực triển khai thực hiện các quy định của luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật phòng, chống tham nhũng; Chỉ thị số 33 của Bộ Chính trị “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản”.Nói tới công tác kê khai tài sản khiến dư luận nhớ tới phiên họp toàn thể lần thứ 14 của Ủy ban Tư pháp sáng 15/9/2014. Tại đây, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Đức Lượng cho hay trong năm 2013 có hơn 944.400 người đã kê khai tài sản thu nhập. Số người chậm kê khai tài sản thu nhập trong năm là 6900 người. Có 5 người thuộc diện kê khai phải xác minh tài sản thu nhập, trong đó chỉ có 1 người bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo do kê khai tài sản thu nhập không trung thực và 6 người bị xử lý kỷ luật do vi phạm thời hạn trong minh bạch tài sản thu nhập.

Nhận định về thực trạng này, ông Lượng cho hay, tham nhũng vẫn diễn ra phức tạp, ngày càng tinh vi, khó phát hiện do các đối tượng tham nhũng thường có chức vụ, có trình độ hiểu biết pháp luật, quan hệ rộng, liên kết với nhau thành các nhóm lợi ích. Tình trạng sách nhiễu, või vĩnh, phiền hà ở một bộ phận công chức, viên chức nhà nước vẫn diễn ra gây bức xúc với người dân và doanh nghiệp. Tham nhũng, lãng phí trong quản lý và sử dụng đất đai, tín dụng, ngân hàng, quản lý vốn và tài sản gây thiệt hại lớn về kinh tế, gây bất bình trong dư luận xã hội.

Đánh giá về con số trên, Phó chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp QH Nguyễn Đình Quyền cho rằng việc công khai tài sản thu nhập để kiềm chế tham nhũng kết quả không như mong muốn, rất hạn chế. Nguyên nhân là do thiếu cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ quyền hạn và cán bộ công chức.

Gia Bảo