Xe đạp công cộng “mảnh ghép xanh” điểm tô diện mạo giao thông Thủ đô

Hình thành lối sống xanh

Trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra với tốc độ cao, Hà Nội đang đứng trước sức ép ngày càng lớn từ ô nhiễm không khí, tiếng ồn và ùn tắc giao thông. Những con số về phát thải CO2 từ phương tiện cơ giới liên tục tăng qua từng năm, trở thành cảnh báo rõ ràng về việc mô hình di chuyển truyền thống đã không còn phù hợp với quy mô dân số và nhu cầu phát triển của Thủ đô. Việc tìm ra một hướng đi mới xanh hơn, bền vững hơn không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với một đô thị hiện đại.

Trên tinh thần này, Hà Nội đang quyết liệt triển khai các giải pháp giao thông xanh, trong đó xe đạp công cộng được xem là một trong những “mảnh ghép” không thể thiếu. Đây không chỉ đơn thuần là phương tiện di chuyển tiết kiệm và thân thiện môi trường, mà còn là công cụ tạo chuyển biến về nhận thức, góp phần hình thành lối sống bền vững ngay từ mỗi công dân.

Hà Nội dành riêng đường cho xe đạp, đây là quyết tâm lớn nhằm thúc đẩy giao thông xanh trên địa bàn.

Thực tế đã chứng minh, xe đạp công cộng giúp giảm phát thải, giảm tiếng ồn, đồng thời tạo điều kiện để người dân vận động thể chất nhiều hơn, đây là điều mà phương tiện cơ giới không thể mang lại.

Câu chuyện của anh Phạm Văn Mạnh, một nhân viên ngân hàng ở Hà Nội cho thấy, lối sống xanh có thể bắt đầu từ những thay đổi nhỏ. Theo đó, hơn 1 năm nay anh Mạnh đã chọn xe đạp làm bạn đồng hành vừa để rèn luyện sức khỏe, vừa coi đó là cách thiết thực để giảm khí thải ra môi trường. “Mỗi lần chọn đạp xe, tôi cảm thấy mình đóng góp một phần nhỏ vào nỗ lực chuyển đổi xanh của Thành phố. Nó không lớn lao, nhưng là điều ai cũng có thể làm” - anh Mạnh chia sẻ.

Bên cạnh nỗ lực của người dân, hạ tầng xe đạp công cộng đang được Thành phố thúc đẩy mở rộng mạnh mẽ. Cụ thể, từ ngày 24/8/2023, Công ty Cổ phần Vận tải số Trí Nam vận hành hệ thống xe đạp công cộng với 79 trạm và 1.000 xe, kết nối chặt chẽ với điểm dừng xe buýt, công viên và điểm du lịch. Mạng lưới này giúp người dân có thể dễ dàng tiếp cận dịch vụ, từ đó hình thành thói quen di chuyển mới.

Dự kiến trong quý I/2026, doanh nghiệp này sẽ nâng số lượng phương tiện lên 2.000 - 5.000 xe, chủ yếu tại khu vực Vành đai 1 và Vành đai 2. Đây là những khu vực có các tuyến phố với mật độ giao thông cao và nhu cầu kết nối lớn. Khi vận hành hoàn chỉnh, hệ thống có thể đạt tới 90 triệu chuyến mỗi năm, góp phần quan trọng vào việc giảm áp lực lên hạ tầng giao thông và hạn chế sử dụng xe máy trong nội đô.

Đáng nói, giá dịch vụ của xe đạp công cộng cũng tương đối hấp dẫn và được xây dựng theo hướng khuyến khích sử dụng thường xuyên. Cụ thể, chỉ với 20.000 đồng/30 phút và 35.000 đồng/60 phút, kèm theo các gói thuê dài hạn ưu đãi là khách hàng có thể sử dụng dịch vụ xe đạp công cộng để di chuyển.

Xe đạp công cộng đóng vai trò quan trọng trong tiến trình xanh hóa giao thông Thủ đô.

Việc nhân rộng xe đạp công cộng không chỉ là đầu tư một loại phương tiện mới, mà là bước chuyển mình trong tư duy quản lý giao thông của Hà Nội từ phát triển theo chiều rộng sang phát triển theo hướng xanh - thông minh - bền vững. Khi thói quen di chuyển xanh được lan tỏa rộng rãi, Hà Nội không chỉ giải quyết bài toán môi trường và ùn tắc, mà còn tiến gần hơn tới mục tiêu xây dựng một đô thị đáng sống, hiện đại và thân thiện với con người.

Hướng đi bền vững

Hà Nội là đô thị đặc thù với hàng nghìn con ngõ nhỏ, hẹp len lỏi trong các khu dân cư. Chính cấu trúc đô thị này khiến người dân khó tiếp cận trực tiếp với các phương tiện vận tải hành khách khối lớn như tàu điện hay xe buýt. Vì vậy, để hoàn thiện “mắt xích cuối” trong chuỗi giao thông công cộng, xe đạp trở thành phương tiện trung chuyển lý tưởng bởi sự linh hoạt, thân thiện môi trường và phù hợp với thói quen di chuyển của cư dân đô thị.

Không dừng lại ở việc phát triển dịch vụ xe đạp công cộng, Hà Nội còn chủ động nghiên cứu và thí điểm làn đường dành riêng cho xe đạp nhằm tạo hành lang an toàn cho người sử dụng. Tuyến thí điểm ven sông Tô Lịch, đoạn từ cầu Mọc đến cầu Yên Hòa đã được Sở Xây dựng Hà Nội tổ chức lại theo hướng ưu tiên xe đạp và người đi bộ. Phần đường này rộng 3m, bố trí lưu thông hai chiều, tạo điều kiện để xe đạp có không gian di chuyển độc lập, thông thoáng và an toàn hơn.

Giới chuyên gia nhận định việc mở rộng làn đường xe đạp là bước đi đúng - trúng - kịp thời, bởi nó không chỉ khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện xanh, mà còn góp phần hạn chế xe máy, giảm phát thải và cải thiện chất lượng môi trường đô thị. Đây là giải pháp chi phí thấp nhưng hiệu quả cao, phù hợp với chiến lược tăng trưởng xanh mà Việt Nam theo đuổi, đồng thời hỗ trợ thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

TS Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia nhấn mạnh rằng, đi bộ và xe đạp là hai cấu phần thiết yếu trong hệ thống giao thông bền vững. Vì thế, nâng cao an toàn cho người đi bộ và người đi xe đạp phải trở thành trọng tâm trong thiết kế hạ tầng, xây dựng quy định và hoạch định chính sách.

Xe đạp góp phần hình thành nét văn hóa đặc trưng của giao thông Thủ đô.

Ở góc nhìn khác, Nhà văn Nguyễn Văn Học - người giành giải Nhì cuộc thi viết “Vì an toàn giao thông Thủ đô” do Ban An toàn giao thông Thành phố phối hợp tổ chức cho rằng: Yếu tố quyết định thành công của dịch vụ xe đạp công cộng chính là… người dân. Khi chính quyền, cơ quan quản lý và doanh nghiệp cùng đồng hành, cùng nâng cao chất lượng dịch vụ và độ tin cậy, người dân sẽ có trải nghiệm tốt hơn, từ đó hình thành thói quen sử dụng phương tiện xanh một cách tự nhiên. “Muốn thu hút người dân, phải cho họ thấy sự thuận tiện. Khi họ cảm nhận được lợi ích, nhận thức sẽ tự khắc thay đổi”, Nhà văn Nguyễn Văn Học nhấn mạnh.

Có thể thấy, với những bước đi bài bản từ phát triển hạ tầng xe đạp công cộng, thiết lập làn đường riêng, nâng cao an toàn đến thay đổi nhận thức người dân… Hà Nội đang từng bước kiến tạo một hệ sinh thái giao thông xanh, hiện đại và bền vững. Đây chính là nền tảng để Thủ đô hướng tới tương lai của một đô thị văn minh, đáng sống.

Sự xuất hiện của xe đạp công cộng, cùng những bước đi chủ động của Hà Nội trong mở rộng làn đường ưu tiên, hoàn thiện hạ tầng và thúc đẩy thói quen di chuyển xanh, cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Thủ đô trong hành trình chuyển đổi giao thông theo hướng bền vững. Đây không chỉ là câu chuyện về một phương tiện mới, mà là sự thay đổi tư duy, cách tiếp cận và văn hóa giao thông đô thị.