Vẹn nguyên ký ức một thời “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”

Những bông hoa thép giữa Trường Sơn lửa đạn

Theo tiếng gọi của non sông, năm 1965, khi vừa tròn 17 tuổi, cô gái Vũ Thị Thoa (xã Tân Triều) đã tình nguyện gia nhập lực lượng TNXP với khí thế “chưa thắng giặc Mỹ chưa về quê hương”. Biên chế vào đơn vị C816-N43, bà cùng đồng đội làm nhiệm vụ mở đường, san lấp hố bom tại Nghệ An, sau đó tiếp tục công tác tại Hà Tĩnh, Quảng Bình - những trọng điểm bắn phá của máy bay Mỹ.

Vóc người nhỏ bé nhưng ý chí thì lớn hơn bom đạn. Bà Thoa kể lại, trong ký ức luôn là những âm thanh rền rĩ của động cơ phản lực, tiếng bom gào và ánh lửa loang giữa rừng sâu. Nhưng mỗi khi địch ngừng bắn, đơn vị của bà lại lập tức lao ra trận địa với khẩu hiệu: “Tim có thể ngừng đập, mạch máu giao thông không thể tắc”.

Cựu TNXP Thanh Trì thăm lại chiến trường xưa.

“Chiến dịch nối tiếp chiến dịch, chúng tôi sát cánh bên nhau, chia nhau từng hớp nước, bát cơm. Được trở về, với tôi, là một điều may mắn. Nhưng tuổi trẻ ấy giữa mưa bom lửa đạn đã tôi luyện cho tôi một nghị lực không gì lay chuyển được trong suốt cuộc đời còn lại”, bà Vũ Thị Thoa tâm sự.

Ký ức về một thời thanh xuân cống hiến cũng khắc sâu trong tâm trí cựu TNXP Hoàng Tri Kỷ, nay sinh sống tại xã Vĩnh Quỳnh. Năm 1965, chàng trai xứ biển huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa, tuổi đôi mươi, gác lại giấc mộng sách đèn để tình nguyện vào lực lượng TNXP, biên chế tại đơn vị N101, Đại đội 1013-P37, chuyên phá đá mở đường bằng công cụ thô sơ: Xà beng, cuốc, xẻng.

Nơi ông làm nhiệm vụ thường xuyên bị oanh tạc. Một ngày, có khi máy bay địch quay lại ném bom ba, bốn lần. Hầm trú ẩn là nơi ăn, nơi ngủ, là nơi chờ bom ngớt để tiếp tục công việc, không ai rời trận địa.

Với sức vóc vượt trội và bản lĩnh dạn dày, ông được điều về đội lái ca nô dắt phà vượt sông Gianh - tuyến huyết mạch bị địch đánh phá quyết liệt. Có thời điểm, hàng trăm quả bom từ trường được Mỹ rải xuống lòng sông nhằm chặn tuyến vận tải. Ông Kỷ cùng hai đồng đội được giao nhiệm vụ lái ca nô tăng tốc, tạo tiếng động làm phát nổ toàn bộ bom dưới lòng sông.

“Chúng tôi biết rất rõ mình có thể không trở về. Trước khi thực hiện nhiệm vụ, đơn vị còn tổ chức lễ truy điệu sống cho ba người. Nhưng nếu không nổ được bom, hàng trăm chuyến xe sẽ bị tắc lại. Và hậu phương không còn là hậu phương nếu máu từ tiền tuyến không được tiếp sức”, ông nói.

Cựu TNXP Vũ Thị Thoa được UBND thành phố Hà Nội trao tặng danh hiệu Người tốt việc tốt.

Trong hai tiếng đồng hồ, các ca nô liên tục quần thảo trên đoạn sông chưa đầy một cây số. Bom nổ, sông thông, đoàn xe lại vượt qua. Nhưng hai đồng đội của ông đã hy sinh. Ông Kỷ bị thương nặng, được công nhận là thương binh hạng 4/4. Với những chiến công ấy, ông được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhì, hạng Ba và Huân chương Kháng chiến.

Tại huyện Thanh Trì, trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hơn 500 thanh niên đã viết đơn tình nguyện gia nhập lực lượng TNXP với tinh thần "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước". Họ đã có mặt ở những điểm nóng ác liệt nhất, nơi đạn bom cày nát đất trời, để giữ vững từng tuyến đường, từng chuyến xe tiếp tế cho chiến trường miền Nam ruột thịt.

“Tiếp lửa” cho thế hệ hôm nay

Với tầm nhìn chiến lược dành cho thế hệ trẻ, ngày 15/7/1950, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Pháp đang vào giai đoạn ác liệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban Bí thư Trung ương Đảng đã quyết định thành lập lực lượng TNXP Việt Nam với tên gọi Đội TNXP công tác Trung ương. Tổ chức này do Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc chỉ đạo, đặt nền móng đầu tiên tại núi Hồng (huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên).

Chỉ chưa đầy hai tháng sau, đầu tháng 9/1950, đội TNXP công tác đầu tiên chính thức xuất quân, phục vụ Chiến dịch Biên giới. Từ thành công ban đầu, mô hình TNXP nhanh chóng được mở rộng tại các địa phương, trở thành một lực lượng hùng hậu, góp phần trực tiếp vào thắng lợi của toàn dân tộc.

Chiến tranh đi qua đã gần nửa thế kỷ, nhưng khí chất TNXP vẫn còn vẹn nguyên trong từng con người. Họ không chỉ là chứng nhân lịch sử, mà còn là những công dân mẫu mực giữa đời thường, góp phần xây dựng quê hương theo cách riêng, âm thầm, bền bỉ, tận tâm.

Chương trình “Nghĩa tình đồng đội” được duy trì thường niên.

Hội Cựu TNXP huyện Thanh Trì được thành lập từ ngày 12/1/2006. Đến nay, sau 19 năm hoạt động, Hội đã phát triển với 973 hội viên, sinh hoạt tại 16 hội cơ sở. Theo ông Chử Văn Thấu - Chủ tịch Hội Cựu TNXP huyện: “Hội không chỉ là nơi gặp gỡ, tri ân, mà còn là ngọn đèn truyền thống, giữ gìn khí phách của người TNXP và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ”.

Các hội cơ sở duy trì sinh hoạt đều đặn, tích cực trong thi đua phát triển kinh tế, xây dựng đời sống văn hóa, giáo dục truyền thống và thực hiện các chế độ chính sách. Nhiều cựu TNXP đã mạnh dạn đầu tư phát triển mô hình kinh tế hộ gia đình, không chỉ làm giàu chính đáng mà còn tạo việc làm cho lao động địa phương.

Chương trình “Nghĩa tình đồng đội” được duy trì thường niên với sự phối hợp của nhiều tổ chức, cá nhân. Hội đã tổ chức thăm hỏi, tặng quà dịp lễ Tết; rà soát hỗ trợ nhà ở cho hội viên khó khăn; tặng thẻ Bảo hiểm y tế, sổ tiết kiệm; vận động xây dựng Quỹ Tình nghĩa đồng đội với mức đóng góp bình quân 150 nghìn đồng/hội viên, hiện đã đạt tổng hơn 162 triệu đồng được các cơ sở Hội quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả.

Từ nguồn quỹ này, các hội viên gặp khó khăn được hỗ trợ vay vốn không lãi; học sinh có thành tích được khen thưởng; thanh niên nhập ngũ được động viên kịp thời, tất cả góp phần giữ gìn một mạch nguồn nghĩa tình không ngừng chảy.

Cựu TNXP Hoàng Trọng Khiết (xã Hữu Hòa) xúc động chia sẻ: “Chúng tôi không mong mình được nhớ đến vì hào quang cũ, mà mong thế hệ trẻ hôm nay hiểu giá trị của lịch sử, trân quý nền độc lập đã được đánh đổi bằng máu xương, và sống sao cho xứng đáng với những người đã ngã xuống”.

Đã 50 năm kể từ ngày thắng lợi của mùa Xuân năm 1975, nhưng mỗi khi nhắc đến lực lượng TNXP, trong lòng nhiều người vẫn dâng trào cảm xúc. Họ - những người từng “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” vẫn đang lặng lẽ tiếp bước trên hành trình xây dựng quê hương, góp phần đưa huyện Thanh Trì chuyển mình từng ngày, bước vào kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của một dân tộc từng đứng lên từ khói lửa.

Bảo Thoa