Tự hào những "chiến sĩ" không đeo quân hàm

Nhiều hiểm họa

Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ số, mạng xã hội, điện toán đám mây… đã mở ra một thời đại mới với vô vàn tiện ích. Thế nhưng, đi kèm với tiện ích là những hiểm họa tiềm tàng, khi tội phạm cũng nhanh chóng "chuyển mình" thích ứng với môi trường ảo.

Theo báo cáo từ Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), năm 2024, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý hơn 11.000 vụ việc liên quan đến lừa đảo, chiếm đoạt tài sản qua mạng, tăng gần 30% so với năm trước.

Phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi và khó lường. Từ giả danh cơ quan công an, tòa án; đến chiếm quyền kiểm soát tài khoản mạng xã hội; lừa đầu tư tài chính, tiền ảo; phát tán mã độc, ransomware để tống tiền...

Thời gian qua, Công an thành phố Hà Nội đã cảnh báo nhiều về thủ đoạn làm nhiệm vụ trên mạng để nhận tiền hoa hồng. Với lời quảng cáo, việc nhẹ lương cao, chỉ cần ngồi một chỗ vẫn có thể kiếm tiền, nhiều người đã trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo. Đối tượng thường dụ dỗ các nạn nhân tham gia các trang web kiếm tiền online.

Với "mồi nhử" rất hấp dẫn, mỗi nhiệm vụ sẽ được hưởng chênh lệch 10 đến 20%. Khi làm nhiệm vụ ban đầu có giá trị nhỏ, nạn nhân sẽ được hưởng hoa hồng, đến những nhiệm vụ có giá trị cao, các đối tượng sẽ chiếm đoạt số tiền.

Lực lượng chúc năng tuyên truyền, hướng dẫn nhận biết thủ đoạn của tội phạm lừa đảo công nghệ cao.

Mới đây, thêm một nam thanh niên ở quận Tây Hồ, Hà Nội bị lừa gần 100 triệu đồng với thủ đoạn như trên. Theo đó, vào ngày 14/05/2025, anh D (SN 1997) có đọc quảng cáo trên một fanpage về việc đầu tư tiền sinh lợi nhuận. Khi đăng ký thực hiện nhiệm vụ ban đầu, anh D chuyển 500.000 đồng thì nhận lại 550.000 đồng. Đến lần thứ ba anh chuyển số tiền 5 triệu đồng thì hệ thống báo anh đã thực hiện sai nhiệm vụ.

Để sửa lỗi anh D phải chuyển thêm tiền để làm tiếp nhiệm vụ. Với thủ đoạn đó, anh D đã nhiều lần chuyển tiền với tổng số tiền lên đến gần 100 triệu đồng. Đến khi hệ thống yêu cầu chuyển tiếp số tiền 80 triệu đồng thì anh phát hiện mình bị lừa và đến cơ quan Công an trình báo.

Trước đó, một nữ sinh viên đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội vừa trở thành nạn nhân của thủ đoạn lừa đảo giả danh cán bộ Công an, với số tiền bị chiếm đoạt lên tới gần 3 tỷ đồng. Theo đó, vào chiều ngày 7/5/2025, chị L (SN 2006, hiện là sinh viên một trường đại học) có nhận được điện thoại tự xưng là cán bộ Công an tỉnh Quảng Ninh.

Đối tượng thông báo chị L liên quan đến đường dây rửa tiền, buôn ma túy và yêu cầu nộp tiền để chứng minh. Do lo sợ, chị L đã làm theo hướng dẫn và chuyển tổng cộng gần 3 tỷ đồng. Sau đó, thấy việc chuyển tiền có nhiều điểm bất thường, chị L đã nghi ngờ và đến Công an phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội để trình báo sự việc...

Hàng loạt đối tượng lừa đao rbij bắt giữ.

Theo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), một trong những đặc điểm nguy hiểm nhất của loại tội phạm này là khả năng lẩn trốn và ẩn danh. Không cần mặt đối mặt, không cần vũ khí, tội phạm có thể điều khiển mọi hành vi từ phía sau màn hình, ở bất cứ đâu, vào bất cứ lúc nào.

Trong nhiều vụ việc, đường dây lừa đảo được vận hành bởi những đối tượng ngồi cách nhau hàng ngàn km, thậm chí xuyên quốc gia. Mạng xã hội trở thành "mảnh đất màu mỡ" cho các đối tượng xấu lợi dụng. Hàng loạt chiêu trò mới xuất hiện: sử dụng AI để làm giả hình ảnh người thân gọi điện mượn tiền; giả danh nhân viên ngân hàng gọi điện yêu cầu "xác minh tài khoản"; gắn mã độc vào các đường link trúng thưởng; dựng video deepfake lãnh đạo doanh nghiệp kêu gọi đầu tư…

Xung trận lẫn định hình nhận thức số

Trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng lộng hành, báo chí không đứng ngoài cuộc. Ngược lại, nhiều cơ quan báo chí, nhà báo đã chủ động "xung trận", khai thác, điều tra, phản ánh, cảnh báo, góp phần quan trọng vào việc nhận diện và phòng ngừa các thủ đoạn tinh vi của loại tội phạm này.

Có thể kể đến loạt phóng sự điều tra của Báo Lao động, Lao động Thủ đô, Công an Nhân dân, Tuổi Trẻ… trong năm qua về nạn lừa đảo tuyển dụng qua mạng, đầu tư tài chính đa cấp, mạo danh ngân hàng. Những bài viết không chỉ dừng ở mức đưa tin mà còn giải mã thủ đoạn, phỏng vấn nạn nhân, trích dẫn chuyên gia pháp luật, qua đó nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo áp lực dư luận thúc đẩy các cơ quan chức năng vào cuộc nhanh chóng.

Phóng viên các cơ quan báo chí tác nghiệp tại hiện trường.

Ngoài vai trò cảnh báo, báo chí còn góp phần phá án thông qua việc cung cấp thông tin, tài liệu, và phối hợp truyền thông với lực lượng công an. Không ít vụ việc chỉ được phát hiện nhờ phản ánh ban đầu từ báo chí, nơi ghi nhận tiếng nói người dân và phát hiện dấu hiệu bất thường trong các hoạt động kinh doanh, đầu tư online, tuyển dụng lao động qua mạng.

Đáng chú ý, báo chí hiện đại đã chuyển mình mạnh mẽ trong cách tiếp cận và truyền tải thông tin. Không chỉ là bài viết dài, mà còn là video ngắn, infographic, podcast, clip tương tác… giúp nội dung phòng chống tội phạm dễ tiếp cận hơn với giới trẻ, nhóm đối tượng dễ bị lừa nhất hiện nay.

Không chỉ dừng lại ở những bài viết, phóng sự Báo Lao động Thủ đô là một trong những cơ quan đã khẳng định vai trò tiên phong của mình thông qua việc chủ động tổ chức các diễn đàn đối thoại trực tiếp, thiết thực.

Minh chứng rõ nét là hàng chục cuộc Tọa đàm - Giao lưu trực tuyến đã được Báo triển khai trong những năm qua, trở thành một "kênh" thông tin quan trọng, một "lớp học" đặc biệt về pháp luật và kỹ năng phòng vệ trên không gian mạng dành riêng cho đoàn viên công đoàn, công nhân, viên chức, người lao động trên địa bàn Thủ đô và cả nước.

Các buổi tọa đàm, giao lưu này không chỉ đơn thuần là những sự kiện mang tính hình thức, mà thực sự là những diễn đàn mở, nơi người lao động được trực tiếp lắng nghe, trao đổi và giải đáp thắc mắc cùng các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực an ninh mạng, pháp luật, đại diện các cơ quan chức năng như Công an, các luật sư uy tín.

Báo Lao động Thủ đô đã tổ chúc nhiều cuộc tọa đàm nâng cao kiến thức, cách nhận diện, phòng tránh lừa đảo qua mạng.

Nội dung của mỗi buổi tọa đàm được xây dựng bám sát tình hình thực tiễn, cập nhật những thủ đoạn lừa đảo mới nhất, những "cạm bẫy" tinh vi mà tội phạm công nghệ cao thường xuyên giăng ra. Từ những chiêu trò giả mạo tin nhắn ngân hàng, cơ quan công quyền, lừa đảo tuyển dụng trực tuyến, cho vay qua app với lãi suất "cắt cổ", đến các hình thức đầu tư tài chính ảo đầy rủi ro... tất cả đều được "mổ xẻ", phân tích cặn kẽ dưới góc độ pháp lý và thực tiễn.

Điểm đặc biệt và cũng là thế mạnh của các chương trình do Báo Lao động Thủ đô tổ chức chính là hình thức giao lưu trực tuyến. Việc ứng dụng công nghệ không chỉ giúp phá vỡ rào cản về không gian, địa lý, mà còn tạo điều kiện cho hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn người lao động có thể cùng lúc tham gia, theo dõi và đặt câu hỏi dù đang ở bất cứ đâu.

Những câu hỏi, những tình huống cụ thể mà người lao động gặp phải trong thực tế được gửi về chương trình, được các chuyên gia giải đáp trực tiếp, không chỉ giúp "gỡ rối" cho người hỏi mà còn là bài học kinh nghiệm quý báu cho đông đảo những người khác đang theo dõi.

Theo Nhà báo, Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu - Cục Truyền thông Công an nhân dân (Bộ Công an), thông qua các buổi tọa đàm - giao lưu trực tuyến này, Báo Lao động Thủ đô đã và đang góp phần không nhỏ vào việc nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của đông đảo đoàn viên, người lao động. Từ chỗ còn mơ hồ, thiếu thông tin, thậm chí chủ quan, nhiều người đã ý thức rõ hơn về những rủi ro tiềm ẩn trên không gian mạng, biết cách tự bảo vệ thông tin cá nhân, tài sản của mình, đồng thời trở thành những tuyên truyền viên tích cực cho gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.

Đây chính là cách Báo Lao động Thủ đô thực hiện sứ mệnh của mình, không chỉ là cơ quan ngôn luận của tổ chức Công đoàn, mà còn là người bạn đồng hành tin cậy, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động trong bối cảnh xã hội số ngày càng phát triển phức tạp. Những nỗ lực không mệt mỏi này đã khẳng định vị thế và trách nhiệm của một tờ báo Thủ đô, luôn sát cánh cùng người lao động trong mọi mặt trận, kể cả cuộc chiến không tiếng súng với tội phạm công nghệ cao.

Phóng viên Báo Lao động Thủ đô tác nghiệp ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Khác với nhiều lĩnh vực khác, phòng chống tội phạm công nghệ cao đòi hỏi không chỉ xử lý hậu quả mà còn phải đi trước một bước trong dự báo và giáo dục. Đây chính là nơi báo chí phát huy thế mạnh: Không ngừng cảnh báo, nhắc nhở, thúc đẩy người dân tự trang bị kỹ năng số và tư duy phản biện thông tin. Nhiều cơ quan báo chí đã phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông (nay hợp nhất thành Bộ Khoa học - Công nghệ), Bộ Công an tổ chức các chiến dịch truyền thông như "Tháng hành động vì an toàn thông tin", "Không để dữ liệu cá nhân bị lộ lọt", "Cảnh giác từ cú click chuột đầu tiên"…

Những chiến dịch này không chỉ lan toả trên mặt báo mà còn xuất hiện mạnh mẽ trên nền tảng số như TikTok, YouTube, Facebook, giúp mở rộng phạm vi tiếp cận. Báo chí cũng đóng vai trò quan trọng trong đề xuất chính sách, kiến nghị pháp luật, chỉ ra các kẽ hở trong quản lý nền tảng xuyên biên giới như Google, Facebook, TikTok… Không ít bài viết có sức lan tỏa đã thúc đẩy cơ quan quản lý vào cuộc, yêu cầu các nền tảng nước ngoài tuân thủ luật pháp Việt Nam và nâng cao trách nhiệm bảo vệ người dùng.