Báo chí cách mạng: Di sản và ngọn lửa tiếp nối

Có thể nói, giai đoạn báo chí kháng chiến là một trong những thời kỳ rực rỡ nhất của nền báo chí Cách mạng Việt Nam. Dù thiếu thốn, nguy hiểm, nhưng chính trong nghịch cảnh đó, phẩm chất của người làm báo, lòng dũng cảm, sự bền bỉ, khả năng thẩm thấu thực tiễn và tinh thần phục vụ lý tưởng, đã được tôi luyện đến tận cùng. Ngòi bút khi ấy không chỉ viết bằng mực, mà còn bằng mồ hôi, máu, và tình yêu nước sâu sắc,…

Bước vào thời kỳ đổi mới từ năm 1986, báo chí Việt Nam bước vào một giai đoạn hoàn toàn mới, chuyển từ “ngòi bút chiến đấu” sang vai trò “người đồng hành kiến thiết”, phản ánh toàn diện đời sống xã hội trong cơ chế thị trường, hội nhập và cải cách. Đây là giai đoạn thử thách lớn đối với người làm báo: vừa phải trung thành với tôn chỉ chính trị, vừa phải đổi mới tư duy, nâng cao tính phản biện, đồng thời bám sát hơi thở đời sống.

Nhà báo Hữu Thọ - Cây viết chính luận sắc bén, giàu dũng khí

Trong giai đoạn đầy biến chuyển đó, báo chí Việt Nam đã chứng kiến sự tỏa sáng của nhiều cây bút lớn, không chỉ với tư cách nhà báo, mà còn là những người có tầm ảnh hưởng về lý luận và tổ chức nghề nghiệp. Nổi bật trong số đó là Nhà báo Phan Quang, nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam. Ông được ví như một nhà báo, nhà văn hóa, người luôn đặt đạo đức nghề nghiệp lên hàng đầu. Với phong cách viết điềm tĩnh, sâu sắc, có chiều sâu văn hóa, ông là biểu tượng của báo chí chính luận thời kỳ đổi mới, luôn giữ được lập trường trong khi vẫn dung hòa được tính hiện đại, mở rộng tiếng nói dân sinh.

Cùng thời, Nhà báo Hữu Thọ, từng là Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, cũng là một cây bút có bản lĩnh và tầm ảnh hưởng. Ông nổi tiếng với những bài viết chính luận sắc bén, giàu dũng khí và luôn thể hiện tinh thần “dám nói điều cần nói”. Những bài xã luận, bình luận thời cuộc của Nhà báo Hữu Thọ không chỉ là dẫn dắt dư luận mà còn gợi mở nhiều chiều suy nghĩ về chính sách, xã hội, đời sống nhân dân. Ông là người “làm quản lý nhưng vẫn giữ được lửa nghề”, tiêu biểu cho một thế hệ nhà báo vừa là người chèo lái hệ thống, vừa là người không ngừng cầm bút với đầy trách nhiệm và bản lĩnh.

Thời kỳ đổi mới không phải là sự thay đổi hình thức báo chí đơn thuần, mà là cuộc chuyển mình toàn diện về tư duy, tiếp cận và sứ mệnh nghề nghiệp. Những cây bút như Phan Quang, Hữu Thọ không chỉ mở đường, mà còn khẳng định: đổi mới trong báo chí là để gần hơn với cuộc sống, nhưng không đánh mất lý tưởng, nguyên tắc và chuẩn mực làm người làm báo cách mạng.

Một thế kỷ trôi qua kể từ khi báo chí quốc ngữ hình thành, và hơn 90 năm từ khi báo chí Cách mạng Việt Nam ra đời, những cây bút như Trương Vĩnh Ký, Phan Chu Trinh, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Thép Mới, Phan Quang, Hữu Thọ… đã trở thành những dấu son bất biến trong dòng chảy lịch sử báo chí nước nhà. Họ không chỉ là những người làm báo, mà còn là những nhân cách lớn, người mở đường, người đặt nền móng, và người truyền lửa cho biết bao thế hệ.

Từ những trang viết đầu tiên nơi lán nhỏ giữa rừng Việt Bắc, đến những bài xã luận dũng cảm trên mặt báo thời đổi mới, di sản mà họ để lại không chỉ là tư liệu, mà là chuẩn mực nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm và bản lĩnh ngòi bút. Đó là lòng yêu nước sâu sắc trong từng câu chữ, là tinh thần dấn thân trước thời cuộc, là khả năng viết ra điều đúng, kể cả khi khó nói và là sự tỉnh táo để không bị cuốn theo xu hướng ngắn hạn, mà vẫn giữ được cốt lõi phục vụ nhân dân, phục vụ lý tưởng chân - thiện - mỹ.

Trong kỷ nguyên số hôm nay, khi báo chí đối mặt với muôn vàn thách thức từ mạng xã hội, từ sự xô lệch giá trị và áp lực kinh tế hóa, thì việc nhớ lại và học từ những cây bút vượt thời gian là một lời nhắc nhở quý báu. Làm báo không chỉ là truyền tin, mà là gìn giữ lương tri xã hội, là xây dựng lòng tin công chúng bằng chữ tín, sự thật và sự chính trực. Những trang viết của người đi trước có thể đã khép lại, nhưng ánh sáng từ họ vẫn đang chiếu rọi hành trình của người làm báo hôm nay. Và có lẽ, chính lúc này, hơn bao giờ hết, mỗi người cầm bút lại cần soi vào những hình bóng ấy để hỏi mình một điều giản dị: Ta viết báo để làm gì?