Triển khai đề án “Phát triển quan hệ lao động TP Hà Nội giai đoạn 2014-2020”: Lợi cả đôi bên

Xây dựng QHLĐ hài hòa còn nhiều khó khăn

Theo Sở LĐ-TB&XH, số lượng doanh nghiệp và lực lượng lao động trên địa bàn thành phố hiện không ngừng tăng. Hiện Hà Nội có khoảng 4,4 triệu người trong độ tuổi lao động (LĐ), gần 3,5 triệu người tham gia hoạt động kinh tế. Tổng số LĐ làm việc tại gần 150.000 doanh nghiệp trên địa bàn là 2 triệu người. Nhìn chung quan hệ lao động (QHLĐ) của Hà Nội những năm gần đây đã có những tiến bộ đáng kể. Lực lượng lao động được nâng lên cả về số lượng và chất lượng. NLĐ được quan tâm hơn về chế độ lương, BHXH, chế độ làm việc. Và NLĐ cũng dần quan tâm hơn đến đối thoại và thương lượng về quyền và lợi ích hơn là khiếu nại, khiếu kiện.

Tuy nhiên, trong thực tế, việc xây dựng mối QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Tổ chức CĐ chưa bao phủ hết được các doanh nghiệp trên địa bàn. Việc đối thoại trong doanh nghiệp còn mang tính thụ động, chưa được xem là công cụ tương tác quan trọng, thường xuyên. Các hình thức đối thoại đa dạng nhưng không hiệu quả vì những vấn đề đưa ra chưa tập trung vào mong muốn của NLĐ. Việc thực hiện các quy định trong các bản thỏa ước lao động tập thể còn mang tính hình thức, lấy ý kiến chưa công khai và toàn diện. Thậm chí nhiều NLĐ còn không biết thỏa ước lao động tập thể là gì.

Hơn nữa, trong 5 năm qua, do tác động của khủng hoảng kinh tế nên các doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, giải thể hoặc thu hẹp sản xuất, ảnh hưởng không nhỏ tới NLĐ. Vì vậy, nhiều NLĐ vẫn bức xúc và tổ chức ngừng việc tập thể. Các cuộc đình công thường xảy ra tự phát, không tuân theo quy định, theo xu hướng lây lan, không đối thoại do không có tổ chức công đoàn cơ sở đứng ra lãnh đạo. Thống kê của Ban Quản lý KCN Hà Nội cho thấy từ năm 2008 đến nay có hơn 120 cuộc đình công, chủ yếu ở doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Nguyên nhân do sự dồn nén những bức xúc trong QHLĐ của NLĐ khi doanh nghiệp chậm điều chỉnh tiền lương, trả công không xứng với thành quả LĐ.

Đến năm 2020 vận hành hệ thống QHLĐ

Với mục tiêu đến năm 2020 phải cơ bản xây dựng và vận hành được đồng bộ hệ thống QHLĐ của Hà Nội phù hợp với cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước, UBND TP Hà Nội đã phê duyệt đề án  “Phát triển quan hệ lao động TP Hà Nội giai đoạn 2014-2020”, giao Sở LĐ-TB&XH chủ trì, cùng các đơn vị liên quan như LĐLĐ thành phố,  Ban Quản lý các khu công nghiệp và chế xuất thành phố... triển khai thực hiện.

Mục tiêu đề án là bảo đảm triển khai việc xây dựng, củng cố các thiết chế QHLĐ phù hợp với các quy định của pháp luật. Giai đoạn 2014-2016 tập trung thí điểm một số nội dung trọng yếu của QHLĐ theo yêu cầu để phù hợp với cơ chế thị trường. Giai đoạn 2017-2020, củng cố nội dung, hoạt động cơ bản của hệ thống QHLĐ thành phố, làm cơ sở cho việc phát triển QHLĐ, hài hòa, ổn định và tiến bộ, tạo tiền đề cho những năm sau. Đề án đề xuất 5 nhóm giải pháp để phát triển QHLĐ giai đoạn 2014 - 2020 là: Nâng cao năng lực quản lý và hỗ trợ QHLĐ của cơ quan quản lý nhà nước và các thiết chế QHLĐ; tăng cường năng lực của các chủ thể trong QHLĐ, đặc biệt là tổ chức công đoàn; tạo lập và nâng cao hiệu quả của đối thoại, thương lượng và thỏa ước lao động tập thể; thực hiện giảm thiểu tranh chấp lao động tập thể và đình công; phát triển các yếu tố môi trường kinh tế - xã hội. Thời gian thực hiện đề án bắt đầu từ tháng 2/2015.

Để thực hiện các nội dung của đề án, thành phố yêu cầu LĐLĐ Hà Nội, Ban Quản lý KCN-KCX Hà Nội, Sở Nội vụ, Hội đồng giới sử dụng lao động có nhiệm vụ rà soát, đánh giá tổng thể hiện trạng QHLĐ của Hà Nội. Trong đó, tổ chức thí điểm xây dựng hồ sơ QHLĐ, nhất là với những doanh nghiệp có nguy cơ cao về tranh chấp lao động, đình công thông qua việc rà soát và lập danh sách. Đây là công cụ nắm bắt, theo dõi, đánh giá đầy đủ về QHLĐ trong doanh nghiệp để có giải pháp kịp thời phòng ngừa tranh chấp lao động. Từ đó, xây dựng mẫu hồ sơ QHLĐ với doanh nghiệp và các hướng dẫn về việc lập, cập nhật và theo dõi hồ sơ. Trên cơ sở đó, các quận, huyện giao cho từng hòa giải viên hoặc nhóm các hòa giải viên theo dõi, cập nhật định kỳ 1 quý/lần. Hồ sơ được Phòng LĐ-TB&XH các quận, huyện quản lý. Ông Nguyễn Quốc Khánh- Phó giám đốc Sở LĐ-TB&XH cho biết, Sở sẽ tăng cường thanh tra LĐ vào các doanh nghiệp có nguy cơ cao hay xảy ra tranh chấp, kết hợp đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra qua nhiều hình thức trực tiếp và gián tiếp. Đồng thời, bổ sung, hoàn thiện quy trình giải quyết các cuộc đình công không đúng trình tự thủ tục pháp luật quy định, từ giai đoạn hỗ trợ trước đình công, giải quyết đình công đến việc theo dõi tình hình QHLĐ của doanh nghiệp sau đình công.

Phạm Vũ