Sách nói và bài toán bản quyền

Cùng với sự ra đời của các sản phẩm điện tử thông minh, xu hướng đọc sách của độc giả dịch chuyển từ các ấn bản in sang sách điện tử, sách nói. Trước đây sách nói chủ yếu dành cho độc giả khiếm thị, hiện nay khi công nghệ số lên ngôi, nhiều người tìm đến sách nói như một cách thay thế cho việc đọc sách truyền thống. Với loại hình sách này, độc giả có thể nghe sách để tiếp cận thông tin, học tập và giải trí trong thời gian di chuyển trên đường, làm việc nhà…

Ứng dụng sách nói Fonos của Công ty cổ phần Fonos

Ra mắt từ cuối năm 2019, ứng dụng Voiz FM (Công ty TNHH công nghệ WeWe) hiện có hơn 1.000.000 lượt tải, với khoảng 100.000 người dùng tích cực mỗi tháng. Năm 2021, ứng dụng này đã đạt mốc tăng trưởng gấp 50 lần, với kho nội dung được cho là có số lượng phong phú hàng đầu hiện nay với gần 2.000 nội dung chất lượng cao, có bản quyền.

Tương tự ra đời giữa năm 2020, hiện ứng dụng sách nói Fonos của Công ty cổ phần Fonos đã có hàng trăm tựa sách có bản quyền từ các đơn vị xuất bản uy tín trên cả nước, với khoảng 100.000 người dùng.

Thực tế, không chỉ vài năm gần đây sách nói mới được các đơn vị chú ý phát triển tại Việt Nam. Những năm trước đây sách nói gặp phải rào cản lớn là việc vi phạm bản quyền diễn ra tràn lan, những ứng dụng và hình thức sách nói song song tồn tại do cá nhân tự phát đọc và đăng tải lên YouTube hoặc trên một số kênh khác. Bên cạnh đó, người dân chưa quen với việc trả tiền khi sử dụng dịch vụ nên sách nói ở Việt Nam thời điểm đó chưa phát triển mạnh.

Những khó khăn trên hiện nay vẫn còn tồn tại nhưng khi công nghệ số lên ngôi, chuyển đổi số là xu hướng phát triển tất yếu của ngành xuất bản, phương thức đọc sách thay đổi. Người dân ngày càng nhận ra sách nói là loại hình thuận tiện, không chỉ với giải trí mà còn cho việc tiếp nhận kiến thức. Mặt khác, ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, thời điểm thực hiện quy định giãn cách xã hội, các nhà xuất bản, công ty sách gặp khó trong khâu phát hành sách giấy đã chọn ra hướng đi mới - sách nói.

Hiện nay số lượng người dùng ngày càng tăng là minh chứng cho thấy sách nói là hướng đi đúng đắn, cần thiết, vừa đáp ứng nhu cầu độc giả, vừa góp phần phát triển kinh tế số trong lĩnh vực xuất bản. Tuy nhiên để thu hút người dùng các ứng dụng sách nói phải đầu tư chu đáo, chuyên nghiệp cho mỗi cuốn sách, từ khâu chọn sách, đến tìm giọng đọc, thu âm, biên tập, đặc biệt là vấn đề bản quyền.

Song song với đó việc phát triển văn hóa đọc cộng đồng đi cùng sách nói cũng đòi hỏi nhiều thử thách. Theo ông Nguyễn Nguyên, (Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông) hiện tại phát triển sách nói còn nhiều rào cản, đội ngũ sản xuất chưa đủ mạnh mẽ, hành lang pháp lý, đặc biệt là vấn đề là bảo vệ bản quyền, thủ tục, vấn đề đầu tư còn hạn chế.

Chia sẻ rõ hơn về vấn đề này, CEO ứng dụng sách nói Voiz FM Lê Hoàng Thạch cho biết, độc quyền là bảo vệ quyền lợi mọi người, giai đoạn đầu Voiz FM tập trung phát triển sản phẩm, ứng dụng, cần sự đầu tư lớn từ chiến lược độc quyền. Trong thị trường nhỏ, độc quyền sẽ giúp mình tập trung phát triển những điều thị trường cần, mở rộng văn hóa đọc của người Việt Nam.

Thực tế từ năm 2020 đến nay, Voiz FM đã thay mặt đối tác báo cáo và gỡ bỏ hơn 50.000 nội dung vi phạm bản quyền trên các nền tảng lớn, thể hiện mạnh mẽ cam kết đối với những bản quyền mình nắm giữ. Song song đó, Voiz FM cũng tập trung đầu tư vào chất lượng thu âm và lập trình ứng dụng để mang đến trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Từ đó, Voiz FM đã có thể hợp tác với những đơn vị xuất bản lớn trong nước như Nhà xuất bản Kim Đồng, First News, Nhã Nam, Alpha Books, Thái Hà...