Quy định về định mức kinh tế kỹ thuật báo chí cần dễ hiểu, dễ áp dụng, dễ triển khai

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 23/10, thảo luận tại tổ, các đại biểu Quốc hội Đoàn thành phố Hà Nội quan tâm đến Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi).

Các đại biểu Quốc hội Đoàn thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ.

Về nội dung thu hồi giấy phép hoạt động báo chí trong Điều 20 quy định: “Cơ quan báo chí có giấy phép hoạt động báo chí nhưng không hoạt động thì giấy phép hết hiệu lực”, đại biểu Lê Nhật Thành cho rằng, để bảo đảm tính minh bạch, cần nêu rõ cơ quan báo chí có giấy phép hoạt động báo chí nhưng không hoạt động trong thời gian bao lâu thì giấy phép hết hiệu lực.

Bên cạnh đó, để tiết kiệm thời gian, nguồn lực, giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết, đại biểu Lê Nhật Thành đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về trường hợp mặc dù cơ quan báo chí có giấy phép hoạt động báo chí, nhưng không hoạt động do các nguyên nhân khách quan, thời gian tạm dừng không hoạt động đó không được coi là căn cứ để xác định giấy phép hoạt động báo chí hết hiệu lực.

Về quyền tác giả trong lĩnh vực báo chí (Điều 39), đại biểu Lê Nhật Thành nhận thấy quy định “cơ quan báo chí phải thực hiện theo pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan khi đăng, phát tác phẩm báo chí” mới dừng lại ở việc viện dẫn áp dụng quy định của Luật Sở hữu trí tuệ mà chưa tạo ra giá trị mới cho lĩnh vực báo chí.

Việc quy định như dự thảo Luật sẽ dẫn đến khoảng trống trong việc xác định trách nhiệm của cơ quan báo chí và phân định quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm báo chí có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) (dùng AI để viết tin, chỉnh sửa ảnh, dựng video…). Do đó, đại biểu Lê Nhật Thành đề nghị ban soạn thảo cân nhắc, chỉnh lý quy định tại Điều 39 dự thảo Luật theo hướng nghiên cứu bổ sung trách nhiệm của cơ quan báo chí trong việc bảo đảm quyền tác giả, quyền liên quan khi sử dụng AI để tạo ra tác phẩm báo chí, đồng thời quy định rõ nguyên tắc minh bạch và xác định trách nhiệm pháp lý.

Đại biểu Lê Nhật Thành phát biểu thảo luận.

Theo nhận định của đại biểu Bùi Hoài Sơn, đây là một dự án luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ đối với sự phát triển của nền báo chí cách mạng Việt Nam, mà còn đối với công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền và nâng cao vị thế quốc gia trong bối cảnh mới.

Về chính sách đối với tạp chí khoa học, đại biểu Bùi Hoài Sơn đề nghị cơ quan soạn thảo cần cân nhắc việc giới hạn tạp chí chỉ đưa tin “về hoạt động, lĩnh vực hoạt động của cơ quan chủ quản”. Bởi hiện nay, các tạp chí vẫn đăng tải các thông tin chính trị, kinh tế, xã hội, những sự kiện lớn của đất nước theo định hướng của các cơ quan chỉ đạo về báo chí và quản lý nhà nước về báo chí để lan tỏa, tạo sức mạnh đồng thuận trong xã hội về những thông điệp, chủ trương, quyết sách lớn, quan trọng của Đảng, Nhà nước.

Về phân cấp quản lý báo chí và mô hình kinh tế báo chí, đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng, một trong những xu hướng lớn hiện nay là phân cấp, phân quyền và tinh gọn bộ máy. Dự thảo Luật đã quy định UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm quản lý nhà nước đối với báo chí địa phương, song cần làm rõ hơn thẩm quyền và trách nhiệm phối hợp của UBND tỉnh trong quản lý văn phòng đại diện, phóng viên thường trú của báo chí trung ương.

Cùng với đó, cần nghiên cứu mở rộng quyền cho địa phương trong việc cấp phép một số ấn phẩm, phụ trương, chuyên mục; đồng thời tăng cường trách nhiệm kiểm tra, giám sát hoạt động báo chí tại địa phương. Việc này sẽ giúp báo chí gắn với đời sống dân sinh, phản ánh đúng thực tiễn, đồng thời giảm tải cho cơ quan quản lý trung ương.

Về kinh tế báo chí, dự thảo Luật cần nhấn mạnh cơ chế đặt hàng, đấu thầu nhiệm vụ công và đầu tư công có trọng điểm gắn liền với định mức kinh tế kỹ thuật lĩnh vực báo chí với tiêu chí “3 dễ”: Dễ hiểu, dễ áp dụng, dễ thực hiện. Theo đại biểu Bùi Hoài Sơn, đây sẽ là nguồn lực quan trọng giúp báo chí thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị. Đồng thời, Luật cũng nên mở rộng khung pháp lý cho các hình thức liên kết, xã hội hóa, hợp tác công - tư trong báo chí, có chính sách ưu đãi đột phá về thuế, đất đai, tiếp cận tín dụng… cho các cơ quan báo chí, kể cả với các đối tác liên kết khi tổ chức các sự kiện văn hóa, các hoạt động vì cộng đồng.

Đại biểu Bùi Hoài Sơn phát biểu thảo luận.

Đáng chú ý, đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng, dự án luật không chỉ tạo khung pháp lý cho hoạt động báo chí, mà còn mở đường cho báo chí phát triển như một ngành công nghiệp văn hóa hiện đại... Khi báo chí được đặt trong hệ sinh thái công nghiệp văn hóa, sẽ có thể tạo ra một chuỗi giá trị gia tăng lớn, vừa phục vụ nhiệm vụ chính trị vừa đóng góp vào tăng trưởng kinh tế và quảng bá hình ảnh quốc gia.

Thực tế cho thấy báo chí hoàn toàn có thể trở thành hạt nhân của những sự kiện văn hóa, sáng tạo quy mô lớn thời gian qua. Những sự kiện này chứng minh rằng báo chí, khi gắn với công nghệ hiện đại, nghệ thuật biểu diễn và thị trường truyền thông, có thể trở thành trung tâm của công nghiệp văn hóa.

Do đó đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng, Luật Báo chí (sửa đổi) cần bổ sung những cơ chế, chính sách rõ ràng hơn để báo chí được vận hành như một ngành công nghiệp văn hóa: Từ cơ chế tài chính dựa trên đặt hàng, đấu thầu nhiệm vụ công, đến việc cho phép liên kết hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước.