Phí tiếp cận thông tin phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội

Theo TS Nguyễn Thị Hạnh - Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp, Luật Tiếp cận thông tin có vai trò quan trọng trong bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân.

Trong thời gian qua, việc công khai thông tin được các cơ quan thực hiện thường xuyên, kịp thời, đáp ứng cơ bản nhu cầu thông tin của người dân, tổ chức, doanh nghiệp. Công tác cung cấp thông tin theo yêu cầu từng bước đi vào nền nếp. Việc bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện cung cấp thông tin được các cơ quan nhà nước quan tâm thực hiện.

“Những kết quả này đã góp phần quan trọng trong việc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân, đồng thời tăng cường tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động của các cơ quan nhà nước”, bà Hạnh nhấn mạnh.

Bên cạnh những kết quả đạt được, sau gần 10 năm thi hành, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế. Một số quy định về xác định thông tin không được tiếp cận còn lúng túng trong thực hiện; trình tự, thủ tục cung cấp thông tin theo yêu cầu còn phức tạp, chưa đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, đặc biệt trong điều kiện đẩy mạnh xây dựng các cơ sở dữ liệu, liên thông dữ liệu, thực hiện chuyển đổi số...

Cùng với đó, trong bối cảnh sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới một số luật liên quan đến tiếp cận thông tin trong thời gian qua như: Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Dữ liệu, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Lưu trữ… cũng đặt ra yêu cầu phải sớm nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Tiếp cận thông tin cho phù hợp với tình hình mới, bảo đảm thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật.

Toàn cảnh hội nghị.

Đa số các đại biểu đánh giá cao sự chuẩn bị hồ sơ chính sách của Bộ Tư pháp, cơ bản nhất trí về thành phần và nội dung cơ bản của hồ sơ chính sách. Nội dung chính sách của Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) tập trung vào các vấn đề về mở rộng chủ thể có trách nhiệm cung cấp thông tin; mở rộng phạm vi thông tin phải công khai; phân định rõ hơn phạm vi thông tin được tiếp cận, thông tin không được tiếp cận và thông tin được tiếp cận có điều kiện; đa dạng hóa các hình thức cung cấp thông tin, gắn với đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số; chi phí tiếp cận thông tin.

Đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội phản ánh một số vấn đề đặc thù về tiếp cận thông tin trong lĩnh vực quy hoạch; những quy định liên quan đến công khai và cung cấp thông tin tại Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Trên cơ sở đó, đại biểu đề xuất có hướng dẫn cụ thể việc thực hiện một số quy định của Luật để thuận lợi cho quá trình áp dụng pháp luật, ví dụ như làm rõ “thông tin được yêu cầu vượt quá khả năng đáp ứng hoặc làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan” được quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 28 Luật Tiếp cận thông tin.

Bày tỏ đồng tình cao với việc cần thiết sửa đổi Luật Tiếp cận thông tin trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là sau khi các cơ quan đã được sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, mô hình tổ chức của chính quyền địa phương cấp xã đã thay đổi, TS Nguyễn Thị Kim Thoa - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp đề nghị đánh giá kỹ lưỡng hơn chính sách về phí tiếp cận thông tin.

TS Hoàng Thị Ngân - nguyên Vụ trưởng Vụ Tổ chức nhà nước và Công vụ, Văn phòng Chính phủ đề nghị cơ quan lập đề xuất chính sách lưu ý rà soát pháp luật, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của các chính sách của Luật với các luật có liên quan được ban hành mới trong thời gian vừa qua, ví dụ như Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Dữ liệu...

Đồng thời, xác định cụ thể phạm vi các cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm cung cấp thông tin theo quy định của Luật; việc xây dựng chính sách về phí tiếp cận thông tin phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước và đời sống, thu nhập của Nhân dân. Đồng thời, làm rõ khái niệm dịch vụ công cơ bản, thiết yếu; bổ sung chủ thể tổ chức hành chính như các ban quản lý khu công nghiệp…

Một số ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát kỹ lưỡng hơn các luật chuyên ngành có liên quan đến thông tin, bao gồm cả các luật đang được xây dựng và các luật sắp được sửa đổi, bổ sung; đánh giá tác động cụ thể hơn các giải pháp của các chính sách; chỉnh lý một số nội dung trong dự thảo quy phạm hóa chính sách để bảo đảm tính thống nhất giữa các nội dung quy định…

Theo Nghị quyết số 105/2025/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Chương trình lập pháp năm 2026, dự kiến Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XVI (tháng 4/2026).