Nhà máy Đèn Bờ Hồ: Mở ra kỷ nguyên của ánh sáng giữa lòng Thủ đô

Toàn bộ điện năng sản xuất từ Nhà máy Đèn Bờ Hồ chủ yếu cấp cho các công sở, tòa đốc lý, ngân hàng, khách sạn, biệt thự và khu phố người Pháp. Trong khi đó, hàng vạn người Việt vẫn phải sống dưới ánh sáng mờ nhạt của đèn dầu, đèn măng-sông, và thậm chí là những ngọn đèn dầu ép từ lạc và vừng.

Công trường xây dựng Nhà máy Đèn Bờ Hồ năm 1892.

Những năm đầu sau khi Nhà máy Đèn Bờ Hồ đi vào hoạt động, việc cung cấp điện chưa được ổn định. Khoảng cuối năm 1925, tại Nhà máy Đèn Bờ Hồ, 2 lò hơi mới, tổ máy mới 1.500 kW đã hoàn thành việc lắp đặt và đi vào hoạt động, nâng công suất lên 3.000 kW.

Năm 1928, tại Nhà Máy đèn Bờ Hồ đã có tổ chức Công hội lãnh đạo công nhân đấu tranh với chủ đòi cải thiện đời sống lao động. Năm 1929, các thành viên Đông dương Cộng sản Đảng của Nhà Đèn đã thành lập Công hội đỏ, tham gia vạn động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ vang dội và Hiệp định Geneva, Hà Nội đứng trước bước chuyển mình lịch sử. Khi Pháp rút lui, âm mưu cuối cùng của họ là phá hoại hệ thống điện, di dời máy móc, tài liệu kỹ thuật, biến Hà Nội thành một thành phố không điện, không nước, với hy vọng sẽ làm tê liệt cuộc sống khi chính quyền cách mạng tiếp quản.

Kiến trúc Nhà máy Đèn Bờ Hồ năm xưa nay là trụ sở Tổng công ty Điện lực thành phố Hà Nội vẫn được gìn giữ, có giá trị di sản, giá trị lịch sử.

Chính những công nhân Nhà máy Đèn Bờ Hồ đã kiên cường đấu tranh, không cho người Pháp thực hiện ý đồ. Cuộc đấu tranh không tiếng súng của những người thợ điện được tổ chức bài bản, khéo léo, vừa giữ gìn tài sản Nhà nước, vừa đảm bảo an toàn tuyệt đối trong giai đoạn giao thời đầy bất ổn.

Sáng 10/10/1954, khi đoàn quân cách mạng tiến vào tiếp quản Thủ đô, dòng điện từ Nhà máy Đèn Bờ Hồ vẫn tỏa sáng khắp các phố phường. Từ giây phút đó, người dân Hà Nội lần đầu tiên thực sự làm chủ ánh sáng của chính mình. Sau ngày hoàn toàn được giải phóng, Hà Nội lúc này có hơn 70 trạm điện rải rác trên các tuyến phố. Từ mỗi trạm này tỏa ra một mạng lưới điện hạ thế 110V/220V vươn ra bán kính khoảng 500m-1.000m, cấp điện cho đèn công cộng, nhà dân và các cửa hàng, cửa hiệu.

Vào ngày 21/12/1954, sau 2 tháng kể từ khi tiếp quản Thủ đô, mặc dù rất bận việc nước nhưng Bác Hồ vẫn dành thời gian đến thăm Nhà máy đèn Bờ Hồ. Bác căn dặn “Nhà máy này bây giờ là của nhân dân, của Chính phủ, của các cô các chú. Các cô các chú là chủ thì phải gìn giữ nhà máy, làm cho nó phát triển hơn nữa”. Lời Bác ngày đó đã trở thành kim chỉ nam trong hành động, là nguồn động viên to lớn cho các thế hệ thợ điện Thủ đô. Và ngày 21/12 hàng năm đã trở thành Ngày truyền thống ngành Điện lực Việt Nam.

Sau hơn 70 năm thực hiện sứ mệnh “Điện đi trước một bước”, hạ tầng lưới điện phân phối tại Hà Nội đã được đầu tư phát triển mạnh mẽ về quy mô và công nghệ hiện đại theo hướng tự động hóa trong công tác quản lý kỹ thuật vận hành, xây dựng lưới điện thông minh nhằm nâng cao độ tin cậy cung cấp điện và tối ưu hóa lưới điện thành phố. Hà Nội hiện được cung cấp với 65 TBA 110/220kV không người trực, thao tác xa; Lưới điện trung thế được phát triển từng bước tự động, hiện đại làm cơ sở phát triển lưới điện thông minh trong giai đoạn tiếp theo. Nhờ đó giảm thiểu thời gian và nhân lực, đánh giá phân tích công việc đa chiều, nhanh chóng, giám sát hiệu quả chất lượng tác quản lý kỹ thuật, kiểm soát hiệu quả chất lượng vận hành lưới điện.

Diện mạo, cảnh quan Thủ đô Hà Nội đã có nhiều thay đổi sau 70 năm Ngày Giải phóng.

Từ khi ánh đèn điện đầu tiên được thắp sáng lên ở Nhà máy Đèn Bờ Hồ, nơi đây đã chứng kiến và lan tỏa ánh sáng sự nghiệp cách mạng, đấu tranh giải phóng dân tộc của Đảng và công cuộc đổi mới sau này. Trải qua giai đoạn lịch sử khó khăn, vượt lên tất cả, ngày nay Thành phố Hà Nội đã có những bước phát triển mạnh mẽ, vươn mình cùng dân tộc.

Câu chuyện Nhà máy Đèn Bờ Hồ không chỉ là một ký ức lịch sử, mà còn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt hành trình trưởng thành của ngành Điện Thủ đô - nơi những người thợ điện vẫn ngày đêm thắp sáng niềm tin, khát vọng và nỗ lực không ngừng để phục vụ nhân dân Thủ đô ngày càng tốt hơn.

Nhà Máy đèn Bờ Hồ được xây dựng từ những năm cuối thế kỷ 19, công trình kiến trúc Pháp này mang nhiều giá trị về lịch sử, kỹ thuật và nghệ thuật. Trải qua năm tháng, Nhà máy Đèn Bờ Hồ vẫn được các thế hệ Thợ điện Thủ đô gìn giữ và phát triển bằng cả trái tim.