Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm: Người tạo cơ đồ vua Lê - chúa Trịnh

Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm (1503 – 1570) là người quê làng Sóc Sơn, huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa. Ông mồ côi cha từ năm 6 tuổi, sau đó ông và mẹ là bà Hoàng Thị Dốc về sống quê ngoại ở thôn Hổ. Từ nhỏ ông là một cậu bé lanh lợi, biết ứng xử, giỏi đối đáp và đặc biệt rất can đảm, thường tụ tập những trẻ chăn trâu chia phe đánh trận trong rừng. Trịnh Kiểm còn là đứa con rất hiếu với mẹ, làm thuê gánh mướn đủ mọi việc để kiếm tiền nuôi mẹ.

Bấy giờ nhà Mạc cướp ngôi nhà Hậu Lê, Nguyễn Kim khởi nghĩa tái lập nhà Lê. Thế Nam Bắc triều hình thành, Trịnh Kiểm đầu quân cho Nguyễn Kim. Tục truyền rằng, khi quân Mạc tấn công vào kinh thành quân Nguyễn Kim bị địch bao vây. Nguyễn Kim đã giao ước với các tướng rằng, ông sẽ gả con gái cho ai có thể giải cứu quân lính ra khỏi vòng vây. Trịnh Kiểm đã gan dạ, dũng cảm xông lên đánh giết giặc, cứu được Nguyễn Kim và mở đường huyết lộ cho nghĩa quân rút lui. Vì vậy, theo lời hứa Nguyễn Kim đã gả con gái Ngọc Bảo cho Trịnh Kiểm và giao nhiều trọng trách cho ông, nhất là việc huấn luyện kị binh cho nghĩa quân.

UBND tỉnh tổ chức lễ kỷ niệm ngày mất Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm.

Năm 1539, Trịnh Kiểm được phong làm Đại tướng quân, tước Dực quận công do có công cầm binh mã sang Ai Lao đón vua Lê Trang Tông. Vua Lê thấy Trịnh Kiểm dung mạo tuấn tú nên phong tước cho ông (lúc đó 37 tuổi). Khi Nguyễn Kim bị đầu độc năm 1545, toàn bộ binh quyền rơi vào tay Trịnh Kiểm với tước hiệu Thái sư Lạng quốc công. Ông đã rước vua Trang Tông về Tây Đô lập ra Nam Triều để phân biệt với Bắc Triều (nhà Mạc). Năm 1548 vua Lê Trang Tông mất, Trịnh Kiểm cho lập người con lớn của vua Lê Trang Tông là Duy Huyên lên nối ngôi lấy hiệu là Trung Tông. Do uy quyền của Trịnh Kiểm quá lớn, người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng phải xin vào Nam trấn giữ đất Thuận Hóa.

Năm 1551, Trịnh Kiểm giao binh cho Lê Bá Ly đánh Sơn Nam, Nguyễn Khang Khải đánh Sơn Tây, Vũ Văn Mật đánh Tuyên Quang, rồi cùng Trịnh Kiểm hội tụ ở Thăng Long. Ông đã cùng với nghĩa quân phục kích đánh tan quân Mạc trên sông Mã. Năm 1556, vua Trung Tông mất không có con nối, Trịnh Kiểm lúc đó binh quyền rất lớn muốn thay nhà Lê làm vua, nhưng còn ngại những lời dị nghị nên sai người đi hỏi Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, Trạng Trình mách khéo rằng “Giữ Phật thờ chùa thì được ăn oản”. Trịnh Kiểm hiểu ý bèn tìm người dòng dõi nhà Lê là Lê Duy Bang (cháu 5 đời của Lê Trừ - anh Lê Lợi) lập làm vua, tức vua Lê Anh Tông.

Vua Lê Anh Tông đã phong cho Trịnh Kiểm làm Thượng tướng Thái quốc công và tôn là Thượng Phụ. Khi đó Trịnh Kiểm ốm nặng dâng biểu xin trao binh quyền cho vua Lê. Vua Lê đã sai con trưởng Trịnh Kiểm là Trịnh Cối nắm binh quyền. Ngày 18/2 âm lịch (năm 1570) Trịnh Kiểm mất thọ 68 tuổi. Đương thời khi cầm quyền ông không xưng là chúa nhưng được đời sau truy tôn là Minh Khang Thái Vương.
Để tưởng nhớ ngày mất của Trịnh Kiểm, con cháu dòng họ Trịnh và khách thập phương đã về Phủ Trịnh ôn lại những đóng góp của ông với đất nước.

Trịnh Tuyên