Kỳ cuối: Tham vọng và trả giá

>> Kỳ 1: Chân dung kẻ khát máu

Mới 38 tuổi đã đứng trong bộ tứ quyền lực nhất Đế chế thứ ba của phát xít Đức, nhưng Heydrich chưa thỏa mãn tham vọng công danh và thói đam mê tàn sát. Năm 1941, trên đà thắng lợi của cuộc chinh phạt châu Âu, Hitle cho xây dựng nhiều khu công nghiệp lớn ở các nước mà Đức chiếm đóng. Chúng vừa bóc lột tài nguyên vừa sử dụng lao động của các nước để sản xuất vũ khí và hàng hóa phục vụ tại chỗ cho chiến tranh.Một trong những công binh xưởng ấy đặt ở vùng Bohêm Tiệp Khắc. Tuy nhiên phong trào kháng chiến chống phát xít của  Tiệp Khắc nổi lên rất mạnh. Hitle rất lo lắng về sự an toàn của công binh xưởng này. Để tâng công lên Hitle và cũng thỏa mãn tham vọng của mình Heydrich rất muốn chiếm lấy cái ghế Thống đốc Bohêm của Neurath. Bằng nhiều thủ đoạn bẩn thỉu, sau đó không lâu, Heydrich được Hitle bổ nhiệm thay thế vị trí của Neurath.

Giở bài cây gậy và củ cà rốt

Heydrich nhanh chóng thâu tóm quyền lực và cho xây dựng một trại tập trung lớn giam giữ người Do Thái và ra lệnh cho cấp dưới thẳng tay xử lý người Tiệp Khắc. Heydrich muốn dùng biện pháp thật mạnh để dẹp yên các hoạt động chống đối Đức quốc xã. Bên cạnh đó tên đồ tể này còn đưa ra  chiêu bài nhân đạo như tăng thêm khẩu phần ăn cho công nhân trong các công binh xưởng, xây trại tập trung tàn sát người Do Thái nhưng hắn lại treo biển là “ Khu chăm sóc sức khỏe người già Do Thái”... Heydrich tiến hành các chiến dịch thanh lọc ngầm rất gắt gao và tàn độc. Tuy hắn chơi trò nhân đạo giả hiệu nhưng lại khiến không ít người ngộ nhận về tên đồ tể này. Vì thế nhiều tổ chức hoạt động ngầm của du kích và kháng chiến đã bị phá vỡ.

Chân dung biếm họa đồ tể Heydrich

Tình hình tại vùng Bohêm, trong đó có Praha có vẻ như được lập lại trật tự. Thậm chí không ít người ngộ nhận về “sự tử tế” của viên toàn quyền mới. Điều đó rất nguy hiểm cho các tổ chức kháng chiến chống phát xít. Nhận ra âm mưu của Heydrich, chính phủ Tiệp Khắc lưu vong tại Anh được nhiều cơ quan tình báo giúp đỡ đã lên kế hoạch tiêu diệt tên đồ tể nguy hiểm này. Chiến dịch ám sát Heydrich mang mật danh “khỉ cụt đuôi”. Sau ba tháng tên đồ tể phát xít ngồi vào chiếc ghế Thống đốc Bôhêm, cơ quan tình báo Tiệp Khắc đã đưa vào Bohêm hai đặc nhiệm là Jan Kubis và Jozef Gabcil. Đây là hai chiến sĩ được huấn luyện kỹ càng tại nước ngoài. Nhiệm vụ của họ là phối hợp với các tổ chức hoạt động ngầm trong nước tiến hành ám sát tên “đồ tể Praha” Heydrich. Ngay sau khi vào Bohêm hai chiến sĩ này đã bắt được liên lạc và ẩn náu trong nhà một chiến sĩ du kích. Họ đã lên kế hoạch và tìm cách nắm bắt hành trình đi lại của Heydrich.

Với Heydrich sau những tháng chơi trò “ cây gậy và củ cà rốt” , hắn tự hào rằng tình hình Tiệp Khắc đã yên ổn lên nhiều. Vốn là kẻ ngạo mạn, Heydrich ngông nghênh đi lại giữa thủ đô Praha mà không cần đội bảo vệ. Chính Hitle và Himmler cũng đã khiển trách và nhắc nhở Heydrich về hành động anh hùng rơm bất cẩn đó. Nhưng Heydrich vẫn tin rằng uy thế của hắn khiến không ai dám đối mặt để hại hắn. Đó chính là thuận lợi cơ bản để đội du kích Tiệp Khắc tiến hành chiến dịch.

Thần chết đã điểm mặt tên đồ tể

Cơ hội may mắn hiếm có là vào những ngày đó chiếc đồng hồ treo tường trong phòng Heydrich bị hỏng. Viên thư ký riêng của trùm đồ tể gọi thợ đến sửa. Một chiến sĩ du kích Tiệp Khắc là thợ đồng hồ đã được phân công làm nhiệm vụ đó và tìm hiểu nơi ở của Heydrich. Anh đã phát hiện trên bàn làm việc của Heydrich một lịch trình đi ra ngoài Praha của hắn vào ngày 27 tháng 5 năm 1942. Tin đó đã đến trưởng nhóm ám sát. Phương án lập tức được vạch ra. Sáng 27 tháng 5 năm 1942, trước khi Heydrich xuất phát khoảng một giờ, nhóm chiến sĩ đặc nhiệm đã ém sẵn trên đoạn đường cua hắn sẽ đi qua. Hai chiến sĩ là Kubis và Gabcil được giao nhiệm vụ tiêu diệt Heydrich chờ ở góc đường Dresden ngoại ô Praha. Chắc chắn đến đây lái xe sẽ phải giảm ga, đi chậm. Ám hiệu là người bạn gái của Gabcil sẽ lái một chiếc xe mui trần chạy trước xe của tên đồ tể một quãng. Nếu người bạn gái đội mũ là hắn không mang vệ sĩ đi cùng, còn đi có hộ tống thì cô sẽ xõa tóc. Đúng như kế hoạch và thói quen ngạo mạn Heydrich đã một mình cùng tên tài xế ra khỏi Praha trên chiếc xe Mercedec mui bạt.

Khoảng 10 giờ 30 phút, nhìn thấy người bạn gái của Gabcil đội mũ phóng xe tới, cả nhóm ám sát đã sẵn sàng. Tên lái xe của Heydrich giảm ga bẻ lái vào cua, Gabcil giương súng tiểu liên nhằm vào Heydrich bóp cò, nhưng đạn không nổ. Heydrich cùng tên tài xế một thoáng nhận ra nguy hiểm nhưng hắn lại không tận dụng cơ hội đó chạy thoát. Heydrich ra lệnh dừng xe. Hai thầy trò hắn bước xuống xe và giương súng bắn vào hai chiến sĩ kháng chiến. Lúc ấy Kubis liền rút chốt lựu đạn và tung về phía chiếc xe còn Gabcil bắn trúng chân tên lái xe. Cả Heydrich và tên lái xe chỉ bị thương nhẹ, còn chiếc xe thì hỏng nặng. Hai chiến sĩ đặc nhiệm trốn thoát.

Thầy trò Heydrich được đưa đến bệnh viện. Hắn tỏ ra rất khỏe, không cần nhờ đến sự giúp đỡ của các thầy thuốc. Sau khi mổ lấy mảnh lựu đạn găm vào lá lách, sức khỏe của Heydrich phục hồi nhanh chóng. Tất cả đều nghĩ hắn sẽ chỉ phải điều trị vài ngày là khỏi. Nhưng không ngờ sang ngày thứ ba, sức khỏe của Heydrich xấu đi rất nhanh. Toàn thân hắn cứng lại và mắt đờ ra. Heydrich hôn mê sâu và một tuần sau hắn trút hơi thở cuối cùng dù đã được các bác sĩ giỏi nhất điều sang từ nước Đức tìm mọi cách cứu chữa. Ngày 4 tháng 6 năm 1942, tên đồ tể Praha phải trả giá bằng mạng sống khi hắn mới 38 tuổi. Tin Heydrich bị ám sát làm chấn động toàn nước Đức quốc xã. Hitle gọi đó là thảm kịch quốc gia. Thi hài Heydrich được quàn tại lâu đài Praha 2 ngày sau đó đưa về Đức tổ chức tang lễ với hình thức quốc tang. Himmler, cấp trên và là người đỡ đầu tên đồ tể trực tiếp đọc điếu văn. Hitle truy tặng Heydrich huân chương vì nước Đức.

Cái chết của Heydrich đã kéo theo nó hậu quả thật khôn lường. Hitle ra lệnh “làm cỏ” những nơi nào nghi là cơ sở kháng chiến của Tiệp Khắc. Hơn 3.000 người Do Thái bị bắt và đưa vào các trại tập trung ở Ba Lan. Một ngôi làng nhỏ ở Bohêm bị hủy diệt khi lính Đức lùa hầu hết dân làng ra bắn. Một số phụ nữ và trẻ em bị đưa vào các trại thử nghiệm vũ khí. Tính ra có tới trên 10.000 người bị trả thù bởi vụ ám sát Heydrich, trong đó gần 1.500 người bị giết hại. Tổ đặc nhiệm, trong đó có Kubis và Gabcil trốn trong một nhà thờ ở Praha. Lính Đức bao vây nhà thờ này. Ngày 18 tháng 6 năm 1942, các chiến sĩ đã chiến đấu với lính Đức trận cuối cùng. Họ tiêu diệt và làm bị thương 35 lính Đức và đã hy sinh tới người cuối cùng.

Cái chết của tên đồ tể Praha là đòn cảnh cáo rất mạnh mẽ của lực lượng kháng chiến Tiệp Khắc với bọn phát xít xâm lược. Các bác sĩ người Đức tiến hành tìm ra nguyên nhân cái chết của Heydrich nhưng mới nghiêng về khả năng do chất độc từ mảnh lựu đạn găm vào. Mãi đến năm 2013, khi giải mã hồ sơ vụ ám sát lừng danh tiêu diệt tên đồ tể Praha, cục Lưu trữ Anh mới hé lộ một loại vũ khí được người Anh và người Canada chế tạo lúc ấy. Đó là chất cực độc BTX được chứa trong quả lựu đạn. Chất BTX độc đến nỗi chỉ cần khoảng 20 gam hòa vào nguồn nước thì có thể giết chết hàng vạn người. Điều này đúng như giả thuyết của các bác sĩ người Đức khi điều trị cho tên đồ tể. Heydrich đã bị trúng mảnh lựu đạn chứa chất độc BTX. Do mảnh đạn rất nhỏ nên lúc đầu hắn còn gắng đứng dậy được. Vài ngày sau chất độc phát tác và hắn nhanh chóng bị hành hạ trong đau đớn và không một loại thuốc nào khi đó có thể chữa trị được.

Hồ Đức Hải