Không giám sát chặt chẽ có thể dẫn đến nguy cơ “tham nhũng chính sách”

Trong phần phát biểu của mình, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai - Đoàn đại biểu Hà Nội nhấn mạnh, Quốc hội khóa XIV với những đồng chí lãnh đạo Quốc hội thực sự ưu tú, đại biểu Quốc hội nhiệt thành, tâm huyết đã làm tròn bổn phận của mình trước nhân dân. Tuy nhiên, tại thời khắc cuối cùng của nhiệm kỳ, đại biểu vẫn còn một số điều băn khoăn, trăn trở với mong muốn sẽ được tiếp tục hoàn thiện trong thời gian tới.

Đại biểu Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai - Đoàn đại biểu Hà Nội

Đại biểu đoàn Hà Nội chỉ rõ, nhiệm kỳ khóa XIV, Quốc hội đã thông qua nhiều đạo luật chất lượng, đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng và không có biểu hiện tham nhũng chính sách. “Tuy nhiên, nếu rà soát thật kỹ, lật đi lật lại tất cả các quy định và đặt trong mối quan hệ với việc tổ chức thực hiện, có thể nhận thấy có những quy định nếu không giám sát chặt chẽ quá trình tổ chức thực hiện thì rất có thể dẫn đến nguy cơ tham nhũng chính sách”, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai nhận định.

Lý giải nội dung trên, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, “tham nhũng chính sách” là việc cố tình đưa vào các đạo luật, những quy định khi thực hiện sẽ đem lại lợi ích không chính đáng cho một số tổ chức, cá nhân nhất định. Điều này đặc biệt nguy hiểm vì nó tạo căn cứ pháp lý bảo vệ cho hành vi tham nhũng có hệ thống.

Dẫn chứng về các quỹ tài chính ngoài ngân sách trong nhiều đạo luật, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai chỉ rõ, trên cơ sở giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 792 đề nghị rà soát và loại bỏ tất cả những quỹ hoạt động không hiệu quả. Hiện nay vẫn tồn tại hơn 40 quỹ tài chính ngoài ngân sách, trong đó có những quỹ gây lãng phí rất lớn cho ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, trong 72 đạo luật được Quốc hội khóa XIV thông qua, thì có đến 1/4 số đạo luật có quy định đề xuất thành lập và duy trì các loại quỹ tài chính ngoài ngân sách.

Theo đại biểu đoàn Hà Nội, một vấn đề khác có thể dẫn đến “tham nhũng chính sách” là các quy định liên quan đến quản lý đất đai, bao gồm: đền bù giải phóng mặt bằng, định giá đất, đấu giá quyền sử dụng đất. Ngoài ra, các quy định liên quan đến ưu đãi trong thực hiện các nghĩa vụ tài chính về quy trình, thủ tục, về phân cấp, phân quyền trong quyết định các dự án cũng là những mảnh đất có thể phát sinh nguy cơ tham nhũng chính sách.

Từ thực tế này, đại biểu đề nghị quan tâm, đề cao chất lượng của khâu phân tích chính sách trước khi thông qua các đạo luật. Bên cạnh đó, đề cao hơn nữa việc lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp, những chủ thể chịu sự tác động trực tiếp của chính sách. Quốc hội cần nâng cao hoạt động thẩm tra; hoạt động thẩm tra cần trí tuệ, bản lĩnh và tinh thần dám đấu tranh, dám phản biện.

Ngoài ra, đề cao trách nhiệm giải trình của cơ quan, đề xuất chính sách, cương quyết xử lý những hành vi thông đồng, cố tình cài cắm vào quy định của pháp luật, những quy định để trục lợi cá nhân. Đặc biệt, sớm hoàn tất quá trình Chính phủ số làm minh bạch hóa tất cả các quy trình để người dân có thể thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình mà không phải trả những chi phí phi chính thức.