Hồi sinh sông Tô Lịch: Nỗ lực “về đích” đúng hẹn

Trong tâm thức nhiều thế hệ người Hà Nội, sông Tô Lịch không chỉ là một con sông mà còn là ký ức, là chứng nhân của lịch sử Thủ đô ngàn năm văn hiến. Thế nhưng, cùng với quá trình đô thị hóa nhanh chóng, dòng sông ấy đã và đang phải oằn mình gánh chịu tình trạng ô nhiễm trầm trọng. Mùi hôi, màu nước đen đặc đã trở thành nỗi ám ảnh của không ít người dân sinh sống dọc hai bờ.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc khôi phục lại “linh hồn” của Thăng Long - Hà Nội, Thành phố đã khởi động nhiều đề án cải tạo, với quyết tâm không chỉ dừng lại ở việc làm sạch, mà còn trả lại cho sông Tô Lịch chức năng sinh thái, cảnh quan và giá trị văn hóa. Điểm nhấn là mục tiêu hoàn thành đúng tiến độ cải tạo vào thời hạn trước ngày 2/9, một tuyên bố mạnh mẽ cho thấy quyết tâm của chính quyền Thủ đô.

Theo ông Trần Văn Tiến, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố, đây là công trình trọng điểm rất có ý nghĩa, kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.

Chính vì vậy, đơn vị đã huy động tối đa nhân lực, phương tiện, thiết bị hiện đại, đồng thời yêu cầu các nhà thầu tăng ca ngày đêm, chia thành nhiều mũi thi công để đẩy nhanh tiến độ.

Công tác vệ sinh môi trường dọc tuyến sông, thu gom rác thải, chỉnh trang bờ kè, lắp đặt hệ thống chiếu sáng, ghế nghỉ, đường dạo bộ… cũng đang được các đơn vị phụ trách môi trường, chiếu sáng, thoát nước tích cực triển khai.

Với hạng mục bổ sung hệ thống thu gom nước thải từ hai bên bờ sông Tô Lịch về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, đến nay, đơn vị đã hoàn thành đấu nối tại 61/63 cửa xả, đoạn từ Hoàng Quốc Việt đến cầu Hòa Mục. Công tác hoàn trả bờ kè, thảm cỏ, dọn dẹp vật liệu xây dựng cũng đang được gấp rút triển khai, hoàn tất trước ngày 20/8.

Riêng 2 cửa xả còn lại tại hạ lưu cầu Quang, do vướng phạm vi thi công đập dâng nên phải thi công sau. Nhà thầu đang hoàn trả mặt bằng cho đơn vị thi công khác triển khai, dự kiến hoàn thành đúng tiến độ. “Việc xử lý các cửa xả này sẽ giúp ngăn chặn triệt để tình trạng nước thải chưa qua xử lý chảy trực tiếp ra sông”, ông Trần Văn Tiến thông tin.

Bên cạnh xử lý nước thải, việc cải thiện dòng chảy và bổ cập nguồn nước sạch cho sông Tô Lịch cũng được coi là nhiệm vụ quan trọng. Đập dâng đầu tiên trên sông tại khu vực cầu Quang (phường Thanh Liệt) đã hoàn thành khoảng 95 - 96% khối lượng. Công trình này giúp điều tiết dòng chảy, giữ nước cho sông quanh năm, tránh tình trạng khô cạn vào mùa khô. Hiện nhà thầu đang tập trung hoàn thiện bờ kè và đường dẫn, dự kiến đưa vào sử dụng trước ngày 25/8.

Với hạng mục bổ sung hệ thống thu gom nước thải từ hai bên bờ sông Tô Lịch về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, đến nay, đơn vị đã hoàn thành đấu nối tại 61/63 cửa xả, đoạn từ Hoàng Quốc Việt đến cầu Hòa Mục.

Song song đó, hệ thống kênh dẫn nước bổ cập từ hồ Tây A qua cống Đõ - mương Thụy Khuê - kênh TE3 cũng đạt khoảng 80 - 85% tiến độ. Đây là tuyến dẫn nước trọng yếu, cho phép đưa nguồn nước sạch từ hồ Tây về sông Tô Lịch với lưu lượng tối đa 2,7m³/giây. Các đơn vị thi công đang tổ chức 3 ca, 4 kíp liên tục mỗi ngày để kịp đấu nối và vận hành trước ngày 20 - 25/8, đồng bộ với tiến độ đập dâng và nhà máy xử lý nước thải.

Song song với đó, việc Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá đi vào hoạt động sẽ triệt tiêu nguồn nước thải chảy vào hệ thống sông Tô Lịch. Đồng thời tiếp tục triển khai các biện pháp công trình bổ cập nước sạch, tạo dòng chảy cho dòng sông. Khi tất cả các hạng mục hạ tầng thủy lợi này đồng loạt đi vào hoạt động, sông Tô Lịch sẽ được duy trì mực nước ổn định, hạn chế tình trạng cạn trơ đáy mùa khô, bảo đảm khả năng tự làm sạch tốt hơn.

Được biết, nhằm đảm bảo lượng nước bổ cập cho sông Tô Lịch, tại khu vực hồ Sen đối diện nhà máy xử lý nước thải hồ Tây, các công nhân đang gấp rút thi công dự án thí điểm lắp đặt thử nghiệm bãi lọc trồng cây ngập nước để bổ cập nước từ Nhà máy xử lý nước thải hồ Tây vào hồ Tây, sau đó bổ cập cho sông Tô Lịch. Cụ thể, bãi lọc trồng cây ngập nước gồm vùng trồng cây ngập nước rộng 4,45ha, đê sinh học kết hợp đường quản lý và đường quản lý kết hợp đường dạo công viên.

Công nhân công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội sơn kẻ lại lan can bờ kè sông Tô Lịch.

Nguồn nước sử dụng để bổ cập nước vào hồ Tây là nước sau xử lý của Nhà máy xử lý nước thải hồ Tây, có lưu lượng khoảng 13.000m3/ngày đêm; nước thải sinh hoạt được thu gom và xử lý đạt tiêu chuẩn theo Giấy phép xả thải 109/GP-BTNMT ngày 24/01/2017 của Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường). Hiện nước sau xử lý được xả ra sông Nhuệ qua cửa xả B Xuân La.

Ngoài ra, công tác vệ sinh môi trường dọc tuyến sông, thu gom rác thải, chỉnh trang bờ kè, lắp đặt hệ thống chiếu sáng, ghế nghỉ, đường dạo bộ… cũng đang được các đơn vị phụ trách môi trường, chiếu sáng, thoát nước tích cực triển khai. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố Hà Nội yêu cầu đơn vị thi công khẩn trương trồng mới và chăm sóc cây bóng mát, bảo đảm đồng bộ với cảnh quan sông, hoàn thành trước ngày 20/8.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, việc đồng bộ triển khai các dự án thu gom, xử lý nước thải, bổ cập nước và chỉnh trang cảnh quan không chỉ giải quyết tận gốc vấn đề ô nhiễm, mà còn tạo ra không gian xanh, góp phần cải thiện chất lượng sống và phát triển bền vững đô thị.