Hình ảnh con lợn trong ca dao, tục ngữ
Khai mạc Chợ hoa Xuân Kỷ Hợi 2019 | |
Nhộn nhịp thị trường đồ trang trí Tết |
Để thể hiện sự giàu có sung túc qua các lễ hội, đám đình dân gian Việt đã đặt ra bài ca dao sau đây:
"Anh là con trai nhà nghèo
Nàng mà thách thế anh liều anh lo
Cưới em anh nghĩ cũng lo
Con lợn chẳng có, con bò thì không...".
Cũng có những câu ca dao khen tặng sự khéo léo, chăn nuôi quanh năm hay làm ăn thành công của những gia đình nông dân:
"Chăn nuôi vừa khéo vừa khôn
Quanh năm gà lợn xuất chuồng quanh năm."
Hay: "Giàu lợn nái, lãi gà con".
Nuôi lợn để đem bán là một sinh kế của giới nông dân Việt. Lắm khi chẳng được gì nên từ đó cũng nẩy sinh ra những câu ca dao đùa cợt cảnh mấy bà gánh heo đi rồi lại gánh về:
"Ba bà đi bán lợn con
Bán đi chẳng được lon ton chạy về
Ba bà đi bán lợn sề
Bán đi chẳng được chạy về lon ton".
Người phụ nữ Việt Nam xưa nay giỏi trên nhiều phương diện, nhất là lo cho gia đình chồng con. Để diễn tả sự khó nhọc, bổn phận làm vợ và khả năng đa diện của người đàn bà Việt, ca dao có câu:
"Đang khi lửa tắt cơm sôi
Lợn đói, con khóc, chồng đòi tòm tem
Bây giờ lửa đã cháy rồi
Lợn no, con nín, tòm tem thì tòm"
Hoặc để ám chỉ sự giàu có của ai đó:
"Cồng cộc bắt cá dưới bàu
Cha mẹ mày giàu, đám giỗ đầu heo".
Lắm khi cha mẹ phải vắng nhà, giao cho con trẻ trông coi. Khi về nhà thì hỡi ơi, nhiều chuyện bất ngờ xảy ra và ca dao Việt đã ví von kể lại chuyện này, nhẹ nhàng nhưng phản ảnh rõ nét sự ngây thơ của trẻ con:
"Để cho con trẻ ăn chơi giữ nhà.
Bao nhiêu củ rím củ hà
Để cho con lợn con gà nó ăn".
Nhằm trách khéo những người mẹ nghèo muốn con gái mình lấy chồng giàu nên bố mẹ đã ép duyên con và đưa đến những chuyện không may như sau:
"Mẹ em tham thúng xôi dền
Tham con lợn béo, tham tiền Cảnh Hưng.
Em đã bảo mẹ rằng đừng
Mẹ lườm mẹ nguýt mẹ bưng ngay vào
Bây giờ chồng thấp vợ cao
Như đôi đũa lệch so sao cho bằng".
Thay vì nói rõ ra mình muốn gì, ca dao Việt thâm thúy hơn mượn hình ảnh con lợn để diễn tả ý nghĩ thầm kín đó, nên có câu:
"Trông mặt mà bắt hình dong
Con lợn có béo thì lòng mới ngon"
Cũng có câu ca dao trách khéo sự thiên vị như:
"Mèo theo thịt mỡ ồn ào
Cọp tha con lợn thì nào thấy chi!"
Tỏ tình là cả một nghệ thuật, thông thường mấy chàng văn hoa bóng bẩy nhưng cũng có người mượn con lợn làm phương tiện diễn đạt. Hãy nghe anh chàng tìm cách làm quen, bày tỏ:
"Cô kia đi chợ Hà Đông
Để anh kết nghĩa vợ chồng cùng đi
Anh đi chưa biết mua gì
Hay mua con lợn phòng khi cheo làng".
Đặc biệt ca dao cũng là phương tiện để những chàng trai tìm cách tán tỉnh thiếu nữ. Nhiều anh chàng tỏ tình kín đáo, khéo nói:
"Tình cờ bắt gặp nàng đây
Mượn cắt cái áo, mượn may cái quần
May xong anh trả tiền công
Bao giờ lấy chồng anh đỡ vốn cho
Anh giúp một thúng xôi vò
Một con lợn béo một vò rượu tăm...
Anh giúp đôi chiếu em nằm
Đôi chăn em đắm đôi chằm em đeo
Anh giúp quan tám tiền cheo...".
Hoặc than thân trách phận vì không cưới được người yêu giống như cảnh con heo bị chủ bỏ đói để rồi mừng rỡ khi ước mơ thành sự thật:
"Yêu nhau chả lấy được nhau
Con lợn bỏ đói buồng cau bỏ già
Bao giờ sum họp một nhà
Con lợn lại béo cau già lại non".
Không những chỉ nhẫn nại thôi mà người đàn bà Việt hy sinh cho chồng con. Lắm khi vì thương chồng phải gánh chịu nhiều cay đắng cho nên ca dao đã để lại những câu:
"Bởi vì con heo nên phải đèo khúc chuối, Bởi vì con muỗi nên phải thả màn loan, Bởi vì chàng nên thiếp phải chịu đòn oan Phụ mẫu nhà đay nghiến, thế gian chê cười".
Trong thi ca bình dân, heo được nhắc đến qua câu hò tiếng hát, mà chúng ta đã nghe dưới ánh trăng thanh, bên lũy tre xanh con đường làng bé nhỏ...
Em về thưa với mẹ cha
Bắt heo đi cưới, bắt gà đi cheo
Đầu heo lớn hơn đầu mèo
Làng ăn không hết, làng treo đầu đình
Ông xã đánh trống thình thình
Quan viên níu áo ra đình ăn cheo
Dưới chế độ phong kiến, cảnh đàn ông năm thê bảy thiếp, cho nên tâm tư của người đàn bà bình dân lúc nào cũng phảng phất chống đối hờn dỗi ghen tuông...
Làm cho cha mẹ vui lòng
Đèn lên đôi ngọn bá tòng xứng đôi
Một vợ nằm giường lèo
Hai vợ nằm chèo queo
Ba vợ ra chuồng heo mà nằm
Cuộc sống hôn nhân ở thôn quê không kiêu sa đài các, chỉ có ước mơ bé nhỏ trở thành vợ chồng thật đơn giản, lễ cưới không cần đầu heo mâm thịt, hay vàng bạc châu báu. Con heo đôi khi là một tài sản lớn của nhà nông nghèo! Họ chỉ cần một cặp vịt đôi bông làm sánh lễ, tình yêu không đến với con người bằng ý nghĩ lý luận mà bằng sự giao cảm giữa 2 con tim, đem lại nguồn sống thanh bần và chung thủy...
Người ta giàu thì đầu heo mâm thịt
Hai đứa mình nghèo thì cặp vịt đôi bông
Người ta thách lợn, thách gà
Nhà em thách cưới, một nhà khoai lang
Quanh năm trên đồng ruộng vườn rau, nên quan niệm về hôn nhân của giới bình dân đơn sơ, mộc mạc làm sao đủ tiền để nộp cheo cho làng khi "rước nàng về dinh". Lập gia đình so sánh giống như nuôi heo phải vớt bèo... hoặc chọn một người vợ phải xem dòng họ đó ra sao?
Nuôi heo thì phải vớt bèo
Lấy vợ thì phải nộp cheo cho làng
Lựa được một con dâu sâu con mắt
Mua heo chọn nái, mua gái chọn dòng
K.V (tổng hợp)
Có thể bạn quan tâm
Nên xem
Bế mạc Giải bóng đá CNVCLĐ Cúp báo Lao động Thủ đô lần thứ IX
Đối thoại “Những điểm mới về chế độ, chính sách cho người lao động”
Nguyên nhân khiến các bến xe “đìu hiu”?
Ngày 25/4: Hà Nội ngày nắng, đêm có lúc có mưa rào và dông
Ấn tượng chương trình “Hát cho công nhân nghe - Nghe công nhân hát” huyện Thạch Thất
55 người lao động khởi kiện Công ty cổ phần Dệt Hòa Khánh - Đà Nẵng
LĐLĐ thị xã Sơn Tây thăm hỏi, tặng quà đoàn viên nhân dịp Tháng Công nhân
Tin khác
Ảnh những khoảnh khắc ấn tượng vòng Tứ kết
Thể thao 23/04/2024 16:52
Taylor Swift từng biểu diễn với trái tim tan vỡ
Âm nhạc 23/04/2024 09:05
Hai Kiện tướng quốc gia thi Mister Vietnam 2024
Giới sao 23/04/2024 06:17
Phim 18+ “Cái giá của hạnh phúc”: Lỗi kịch bản hay “lọt” kiểm duyệt?
Điện ảnh 22/04/2024 16:14
Giờ thứ 9+: Sân chơi sôi động của công nhân, người lao động Việt Nam
Điện ảnh 22/04/2024 07:20
U23 Việt Nam bị tổn thất về lực lượng sau trận thắng U23 Malaysia
Thể thao 21/04/2024 08:26
U23 Việt Nam là đội đầu tiên của Đông Nam Á vào tứ kết giải U23 châu Á 2024
Thể thao 21/04/2024 07:41
Đánh bại Wolves, Arsenal trở lại ngôi đầu bảng Ngoại hạng Anh
Thể thao 21/04/2024 07:31
Hạ đẹp Malaysia, U23 Việt Nam chờ tin vui vào tứ kết cùng Uzbekistan
Thể thao 20/04/2024 23:14
Đêm nay (19/4), Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ cùng giành vé đi tiếp?
Thể thao 19/04/2024 12:55