Hàng hóa phải đủ mạnh để nâng hạng thị trường chứng khoán

Chuẩn hóa, hoàn thiện hạ tầng pháp lý và công nghệ

Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi, nhằm mở rộng không gian thu hút dòng vốn quốc tế. Tuy nhiên, một trong những điều kiện tiên quyết để đạt được mục tiêu này là đảm bảo nguồn cung cổ phiếu đủ mạnh và đủ chất lượng.

Trên thực tế, hàng hóa trên thị trường vẫn bị đánh giá là "mỏng" cả về số lượng và chất lượng: Số doanh nghiệp niêm yết mới hằng năm còn khiêm tốn; nhiều doanh nghiệp sau cổ phần hóa vẫn chậm đưa cổ phiếu lên sàn; tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng (free-float) thấp; tính minh bạch thông tin chưa cao…

Chia sẻ với phóng viên bên lề hội thảo “Nâng hạng thị trường chứng khoán, mở rộng kênh huy động vốn cho nền kinh tế”, ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết: Các cơ quan quản lý và tổ chức vận hành thị trường đang quyết tâm đưa thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi.

“Theo đánh giá của chúng tôi, kỳ vọng trong tháng 9 tới đây, Việt Nam có thể được nâng hạng lên nhóm 2 theo tiêu chuẩn của FTSE Russell”, ông Nguyễn Sơn nói.

Theo kế hoạch, tổ chức xếp hạng FTSE Russell sẽ công bố kết quả đánh giá thị trường Việt Nam trong kỳ xét duyệt tháng 9 tới đây. (Ảnh minh họa)

Với việc được nâng hạng, Việt Nam sẽ có cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài quy mô lớn, đặc biệt là từ các định chế tài chính quốc tế. Ông Nguyễn Sơn lý giải, các quỹ đầu tư nước ngoài có những hạn mức đầu tư khác nhau tùy theo phân loại thị trường. Nếu ở nhóm thị trường cận biên, hạn mức thường khá thấp; khi được xếp vào nhóm thị trường mới nổi, mức đầu tư sẽ tăng lên đáng kể.

Để chuẩn bị cho tiến trình nâng hạng, các cơ quan quản lý, từ Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đến các thành viên thị trường, đã đồng loạt vào cuộc dưới sự chỉ đạo của Chính phủ. Trước hết là ở mặt pháp lý: Thông tư số 68/2024/TT-BTC đã tháo gỡ yêu cầu ký quỹ trước khi đặt lệnh đối với nhà đầu tư nước ngoài. Tiếp đó, hệ thống cho phép kiểm tra số dư giữa ngân hàng lưu ký nước ngoài và công ty chứng khoán trong nước đã được triển khai, góp phần tăng tính đồng bộ và minh bạch khi giao dịch.

Thêm vào đó, thủ tục cấp mã số giao dịch cho nhà đầu tư nước ngoài cũng được rút gọn thông qua cơ chế cấp trực tuyến. VSDC đang phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các đơn vị liên quan để đơn giản hóa việc mở tài khoản gián tiếp, đảm bảo môi trường đầu tư thuận lợi hơn.

Đặc biệt, hệ thống công nghệ thông tin mới cũng đang được vận hành thử nghiệm. “Chúng tôi đang chuẩn bị đưa vào vận hành cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP), cho phép các nhà đầu tư không cần, hoặc chỉ cần ký quỹ một phần rất nhỏ trước khi thực hiện giao dịch”, ông Nguyễn Sơn cho biết.

Tăng cung cổ phiếu chất lượng

Theo Chủ tịch VSDC, ngoài việc hoàn thiện thể chế, thị trường Việt Nam cần cải thiện nguồn cung hàng hóa, đặc biệt là các cổ phiếu chất lượng cao để tạo lực hút bền vững đối với dòng vốn quốc tế.

Ông Nguyễn Sơn - Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC)

“Trong 2-3 năm gần đây, quy mô và chất lượng hàng hóa vẫn chưa lớn. Tôi đồng tình với việc xem xét cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) lên sàn và được đối xử bình đẳng như doanh nghiệp trong nước. Trước đây đã có hơn 10 doanh nghiệp FDI niêm yết, nhưng gần đây, tiến độ này chậm lại”, ông Nguyễn Sơn chia sẻ.

Việc thúc đẩy các doanh nghiệp tăng trưởng cao, có nhà đầu tư chiến lược hoặc doanh nghiệp tư nhân lớn lên sàn không chỉ giúp tăng quy mô thị trường, mà còn tạo ra sức hấp dẫn mới với các nhà đầu tư tổ chức. Ở chiều ngược lại, dòng vốn đầu tư quốc tế sẽ tạo ra nhu cầu dài hạn, hỗ trợ thị trường phát triển ổn định.

Tính đến hiện tại, Việt Nam có hơn 10 triệu tài khoản chứng khoán, trong đó có 99,8% nhà đầu tư cá nhân. Chính đặc điểm này khiến thị trường dễ chịu ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông, thiếu tính ổn định trong dài hạn. Theo ông Nguyễn Sơn, Việt Nam cần sớm phát triển hệ sinh thái nhà đầu tư tổ chức, bao gồm các quỹ đầu tư, quỹ hưu trí, bảo hiểm… để tạo sự cân bằng và bền vững hơn cho thị trường.

Cùng với đó, phát triển các sản phẩm tài chính mới, đặc biệt là công cụ phái sinh sẽ giúp nhà đầu tư phòng vệ rủi ro, nhất là trong bối cảnh kinh tế có thể biến động mạnh, như tỷ giá tăng cao hay các cú sốc toàn cầu. Phái sinh là lớp áo giáp cần thiết để bảo vệ nhà đầu tư khi tham gia thị trường Việt Nam trong dài hạn.

Ngoài cổ phiếu, Việt Nam cũng cần mở rộng các sản phẩm tài chính xanh (ESG), trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu hạ tầng… nhằm đa dạng hóa hàng hóa trên thị trường. Cơ chế cấp mã số giao dịch trực tuyến đã hoạt động hiệu quả. Trong thời gian tới, các đơn vị như Ngân hàng Nhà nước và cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa để hoàn thiện khung pháp lý, đồng bộ về vận hành, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình nâng hạng thị trường.

Có thể nói, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước một thời khắc lịch sử, với bước ngoặt mang tính chiến lược có thể định hình lại vị thế kinh tế quốc gia trong nhiều thập kỷ tới. Mục tiêu nâng hạng đang trở thành lộ trình hành động quyết liệt, đồng bộ từ Chính phủ đến các cơ quan quản lý. Đây là thời cơ đón dòng vốn quốc tế quy mô lớn, nâng cao chất lượng thị trường, đồng thời khẳng định Việt Nam là điểm đến đầu tư minh bạch, bền vững và đầy tiềm năng trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường tài chính quốc tế cạnh tranh khốc liệt, Việt Nam cần nhanh chóng tháo gỡ các nút thắt đang cản trở dòng vốn ngoại. Muốn vậy, phải đồng bộ nhiều giải pháp, từ cơ chế, chính sách đến việc cải thiện nội tại của doanh nghiệp và thị trường.

Bảo Thoa