Đưa trí tuệ nhân tạo vào giảng dạy từ bậc tiểu học: Cơ hội lớn nhưng cần bước đi thận trọng

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai 4 nghị quyết mới của Bộ Chính trị, ngày 16/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết phải đưa trí tuệ nhân tạo vào nhà trường; nghiên cứu, chỉ đạo đưa trí tuệ nhân tạo vào bậc tiểu học, ngay từ lớp 1, với tinh thần “vừa học, vừa chơi”.

Việc đưa AI vào giáo dục, đặc biệt ở bậc tiểu học, được xem là cần thiết trong chiến lược đổi mới sáng tạo quốc gia. Liên quan đến nội dung này, ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, cho biết, AI là một trong những công nghệ chiến lược nhất. Để đưa AI vào giảng dạy tiểu học một cách "đi nhanh mà chắc", chúng ta cần một kế hoạch hành động 5 bước, rõ ràng và thực tế.

Quang cảnh họp báo thường kỳ tháng 9 của Bộ Khoa học và Công nghệ ngày 26/9.

Trước hết, đặt ra mục tiêu vừa sức và đúng trọng tâm. Khi đưa AI vào bậc tiểu học, mục tiêu không phải biến học sinh thành kỹ sư công nghệ mà là giúp các em làm quen, tiếp cận một cách an toàn.

Cụ thể, cần mà trang bị cho trẻ 3 năng lực cốt lõi của công dân toàn cầu: Hiểu AI là gì; biết cách dùng AI an toàn và có trách nhiệm; có tư duy sáng tạo khi tương tác với công nghệ. Để làm được điều này, chúng ta chỉ cần lồng ghép khoảng 5-10 giờ học mỗi năm cho học sinh từ lớp 1, tích hợp vào các môn học sẵn có và hoạt động trải nghiệm, như Singapore đang áp dụng từ 2025.

Bên cạnh đó, cần xây dựng hai "hàng rào an toàn" bắt buộc để bảo vệ trẻ em. Đây là điều kiện tiên quyết, bởi giáo dục là lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm, đòi hỏi sự cẩn trọng tối đa. Theo đó, cần có hàng rào về giám sát và độ tuổi. Theo đó, học sinh không được tự do sử dụng các công cụ AI tạo sinh (GenAI), mọi hoạt động phải diễn ra qua tài khoản của nhà trường và dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên.

Hàng rào về công cụ an toàn: Chỉ cho phép sử dụng các công cụ AI nằm trong một "danh mục trắng" do cơ quan có thẩm quyền thẩm định. Đây là những phần mềm đã được kiểm duyệt kỹ càng về nội dung, bảo vệ dữ liệu học sinh, và phù hợp với lứa tuổi.

“Các em học sinh tiểu học, do độ tuổi còn nhỏ, chưa đủ khả năng chọn lọc thông tin, vì vậy không thể để các em tự do sử dụng các công cụ như ChatGPT. Tất cả ứng dụng AI đưa vào giáo dục tiểu học phải qua kiểm duyệt kỹ lưỡng, đảm bảo yếu tố an toàn và đạo đức ở mức cao nhất”, ông Hồ Đức Thắng nhấn mạnh.

Nhân tố quyết định thành công, theo ông Thắng, chính là đội ngũ giáo viên. Công nghệ không thể thay thế người thầy, do đó cần sớm xây dựng chương trình bồi dưỡng chuẩn hóa và hình thành lực lượng khoảng 1.000 “giáo viên hạt nhân” về AI để dẫn dắt, lan tỏa kinh nghiệm trên cả nước - mô hình mà Estonia đã áp dụng từ năm 2025.

Ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ trả lời tại họp báo.

Ngoài ra, cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế một cách thông minh. Chúng ta không sao chép máy móc, mà chắt lọc những bài học đắt giá. Từ Singapore, chúng ta học cách làm theo mô-đun ngắn, thực tế, tập trung vào an toàn và trách nhiệm. Từ Estonia, chúng ta học cách ưu tiên đào tạo giáo viên phải đi trước một bước.

Từ Hàn Quốc, chúng ta rút kinh nghiệm không vội vàng thay thế sách giáo khoa bằng ứng dụng, mà nên bắt đầu từ học liệu bổ trợ và các môn tự chọn, tránh tình trạng "chậm lại" như Hàn Quốc năm 2025 do lo ngại bất bình đẳng.

Và quan trọng nhất, từ Mỹ, chúng ta học được rằng, thành công không chỉ đến từ chương trình học, mà từ chương trình E-Rate với ngân sách khoảng 4,9 tỷ USD/năm để đảm bảo mọi trường học, dù ở nông thôn hay thành thị, đều có internet tốt.

Cuối cùng, bắt đầu bằng một lộ trình thí điểm rõ ràng trong 18-24 tháng. Thay vì triển khai đại trà, chúng ta sẽ đi từng bước vững chắc: Chuẩn bị kỹ lưỡng về học liệu và đào tạo giáo viên, sau đó thí điểm ở một số địa phương, rồi mới nhân rộng ra toàn quốc dựa trên kết quả thực tế.

“Đưa AI vào tiểu học là đúng thời điểm, nhưng phải đúng cách: Lấy giáo viên làm trung tâm, công cụ an toàn, từng bước vững chắc”, ông Thắng cho biết.